Ибрагимов Элёр Ҳакимовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Маънавий-руҳий манипуляциянинг ёшлар дунёқарашига таъсири», 09.00.04 – Ижтимоий фалсафа (фалсафа фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.1.PhD/Fal143.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Самарқанд давлат университети, DSc.03/30.12.2019.F.02.02.
Илмий раҳбар: Чориев Санжарбек Анварович, фалсафа фанлари доктори, профессор.
Расмий оппонентлар: Алиев Бекдавлат, фалсафа фанлари доктори, профессор; Негматова Шахзода Шухратовна, фалсафа фанлари доктори (DSс), профессор.
Етакчи ташкилот: Термиз давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ёшлар дунёқарашини маънавий-руҳий манипуляция технологияларидан ҳимоялаш йўлларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
маънавий-руҳий манипуляциядаги мақсаднинг ошкор қилинмаслиги, махфий ҳолда амалга оширилиши, алдов ёки мажбурлаш технологиялари билан боғлиқлиги сингари асосий атрибутларининг инсон онги ва дунёқарашига таъсири мантиқий асосланган;
индивидуал, жамоавий ва оммавий маънавий-руҳий манипуляциянинг сиёсий, иқтисодий, ижтимоий ва маънавий-мафкуравий мақсадларга йўналтирилганлиги фалсафанинг сабаб ва оқибат, моҳият ва ҳодиса категориялари воситасида очиб берилган;
манфаатдор субъектлар (ижтимоий, иқтисодий, сиёсий ва мафкуравий институтлар)нинг ёшлар дунёқарашини ўзгартиришда фойдаланадиган деструктив (вайронкор) манипуляция технологиялари (манипулятор, жамоаси, услуби, воситалари) ишонарли факт ва аргументлар ёрдамида исботланган;
маънавий-руҳий манипуляция натижасида Ўзбекистон ёшлари дунёқарашида содир бўлган негатив ўзгаришлар (иштиёқсизлик, ғарбона билимга мойиллик, ўзга эътиқодларга берилувчанлик, миллий қадриятларга эътиборсизлик, миллий хулқ-атвор нормаларига бўйсунмаслик) реал воқеликдаги визуал кузатиш воситасида аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Маънавий-руҳий манипуляциянинг ёшлар дунёқарашига таъсири бўйича ишлаб чиқилган ижтимоий фалсафий таклифлар асосида: маънавий-руҳий манипуляция инсон онги ва дунёқарашига таъсир кўрсатишнинг ўзига хос типи эканлиги, унинг асосий атрибутлари (мақсаднинг ошкор қилинмаслиги, махфий ҳолда амалга оширилиши, алдов ёки мажбурлаш технологиялари билан боғлиқлиги)га оид таклиф ва тавсияларидан Ўзбекистон Республикаси Қашқадарё вилояти “Yuksalish” ахборот-маслаҳат ресурс марказининг 2018 йилга мўлжалланган “Одам савдосига қарши кураш бўйича ҳуқуқий саводхонликни ошириш” мавзусидаги №СТ.0914 рақамли грант лойиҳаси ижросини таъминлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Қашқадарё вилояти “Yuksalish” ахборот маслаҳат ресурс марказининг 2019 йил 22 октябрдаги 68-сон маълумотномаси). Бу эса, мазкур грант режасининг мақсад ва вазифаларини амалга оширишда асос бўлиб хизмат қилган.
маънавий-руҳий манипуляциянинг индивидуал, жамоавий ва оммавий шакллари сиёсий, иқтисодий, ижтимоий ва маънавий-мафкуравий мақсадларга йўналтирилганлиги фалсафанинг сабаб ва оқибат, моҳият ва ҳодиса категориялари воситасида очиб берилганлига доир хулоса ва таклифларидан Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви академияси қошидаги Ёшлар муаммоларини ўрганиш ва истиқболли кадрларни тайёрлаш институтининг 2018 йил ноябрь – 2019 йил феврал ойларида ўтказилган “Ёшлар орасида соғлом маънавий муҳит, қадриятлар ва ҳаётий мақсадлар шаклланиши масаласи: муаммо ва ечим” мавзусида комплекс социологик тадқиқот дастурини ишлаб чиқиш ва ўтказишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви академиясининг 2019 йил 3 октябрдаги 03/1452-сон маълумотномаси). Натижада ёшлар дунёқарашини маънавий-руҳий манипуляциядан ҳимоя қилиш механизмини вужудга келтириш чораларига хизмат қилган;
манфаатдор субъектларнинг ёшлар дунёқарашини ўзгартиришда фойдаланадиган деструктив (вайронкор) манипуляция технологияси ишонарли факт ва аргументлар ёрдамида исботланганлига оид назарий-амалий таклиф ва тавсияларидан Қашқадарё вилоят телерадиокомпаниясининг ёшларга бағишланган ва 2019 йил 23 август куни эфирга узатилган “Мулоҳаза” номли телекўрсатув ҳамда 2019 йил 26 август куни эфирга узатилган “Билимли авлод-юрт келажаги” мавзусидаги радиоэшиттиришни дастур сценарийсини тузишда фойдаланилган (Қашқадарё вилоят телерадиокомпаниясининг 2019 йил 25 октябрдаги 125-сон маълумотномаси). Натижада ёшлар дунёқарашини маънавий-руҳий манипуляциядан ҳимоялаш тадбирларини амалга оширишга хизмат қилган;
маънавий-руҳий манипуляция натижасида Ўзбекистон ёшлари дунёқарашида содир бўлган негатив ўзгаришлар юзага келганлигига доир таклиф-тавсиялари, конструктив илмий асосланган хулосаларидан Ўзбекистон ёшлар иттифоқи Марказий Кенгаши томонидан амалга оширилган – “Ёшлар масалалари билан боғлиқ 70 га яқин норматив-ҳуқуқий ҳужжатга қўшимча ва ўзгартиришлар киритишда”, “Ёшлар ва қонун” номли ҳуқуқий танлов Концепциясини ҳамда “Ёшлар – келажак бунёдкори” шиори остида “Уюшмаган ёшлар билан ишлаш тизим самарадорлигини ошириш: муаммо ва истиқболлари” комплекс чора-тадбирлар дастурини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон ёшлар иттифоқи Марказий Кенгашининг 2019 йил 4 октябрдаги 04-03/4562-сон маълумотномаси). Бу эса, Ўзбекистон ёшлар иттифоқининг бош мақсадини амалга оширишда назарий жиҳатдан илмий-методологик асос бўлиб хизмат қилган.