Sayt test rejimida ishlamoqda

Кенжаев Аваз Латиповичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида  эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «А.С.Пушкин романтик поэмалари ўзбек тилида (таржимада лингвопоэтик таҳлил масаласи)», 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси  рўйхатга олинган рақам: В2020.1.PhD/Fil 335.
Илмий раҳбар: Холбеков Муҳаммаджон Нурқосимович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат чет тиллар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат чет тиллар институти, PhD. 03/30.12.2019.Fil/Ped.83.01.
Расмий оппонентлар: Қаршибаева Улжан Давировна, филология фанлари доктори; Ширинова Раима Ҳакимовна, филология фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: А.С.Пушкиннинг романтик поэмаларини (“Кавказ асири”, ”Боқчасарой фонтани”, “Сув париси” “Балиқчи ва балиқ ҳақида эртак”, “Олтин хўроз ҳақида эртак”) ўзбек тилига қилинган таржималарининг лингвопоэтик таҳлилини амалга ошириш ва бу таржималарни тарихий-қиёсий планда ўрганиш, аслият поэтикасини ўзбек тилига таржимада сақлаш муаммосини илмий-назарий жиҳатдан тадқиқ ва талқин этишдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
диссертацияда А.С.Пушкин романтик поэмаларининг ўзбек тилига таржималари замонавий ўзбек назарий адабиётшунослигида кечаётган жараёнлар доирасида ўрганиб чиқилган;
ўзбек шоир-таржимонлари Али Асқар Калинен, Миртемир (“Балиқчи ва балиқ ҳақида эртак”), Ҳамид Олимжон (“Кавказ асири”, “Сув париси”), Усмон Носир, Ҳамид Ғулом (“Боқчасарой фонтани”), Рамз Бобожонларнинг (“Олтин хўроз ҳақида эртак”) таржималари лингвопоэтик жиҳатдан таҳлил этилган;
таҳлил жараёнида романтизм услубига хос табиат ва шахснинг романтик олами, эҳтирослари, шодонлиги ва қайғу-ҳасратлари, руҳиятнинг яширин қатламлари, ҳайратомуз ҳодисалар таржималарда қай тарзда қайта яратилганлиги кузатилган;
мавзу доирасида А.С.Пушкиннинг инглиз шоири Жон Мильтон ҳақидаги мақоласи, Америка романтик адиби Вашингтон Ирвингнинг “Араб мунажжими ривояти” новелласи, Проспер Мерименинг “Александр Пушкин” мақоласи биринчи марта ўзбек адабиётшунослигида илмий муомалага киритилган;
шеърий асарнинг адекват ва эквиритмик (муқобил вазндаги) вариантларини яратиш учун таржимондан ёрқин шоирона қобилият талаб этилиши очиб берилган;
Пушкин романтик поэмалари таржималари амалиётининг эволюцион тараққиёти давомидаги ютуқ ва камчиликлар ёритилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
А.С.Пушкин романтик поэмаларининг ўзбек тилига қилинган таржималарини лингвопоэтик жиҳатдан таҳлил этиш жараёнида олинган илмий натижалар асосида:
диссертация тадқиқоти натижаларидан, хусусан А.С.Пушкин “Балиқчи ва балиқ ҳақида эртак”, “Олтин хўроз ҳақида эртак” эртак-поэмалари ва “Сув париси”, “Кавказ асири”, “Боқчасарой фонтани” романтик поэмаларини ўзбек тилига қилинган таржималарининг лингвистик ҳамда поэтик таҳлилига доир материаллардан Ўзбекистон рус маданий маркази томонидан рус тили фани ўқитувчиларининг малакасини ошириш юзасидан ташкил этилган илмий семинар давомида фойдаланилган (Ўзбекистон рус маданий марказининг 2019 йил 20 декабрдаги 02-210-сон маълумотномаси). Олинган амалий натижалар тингловчиларда рус ва ўзбек бадиий адабиёти лингвомаданий алоқалари ривожининг умумий қонуниятларига нисбатан янгича қарашлар шаклланишида мустаҳкам пойдевор вазифасини ўташга хизмат қилган;
Шарқ ва Европа цивилизациялари ўртасидаги диалогнинг, шунингдек, рус романтизм адабиётининг ёрқин вакили А.С.Пушкиннинг романтизм услубидаги асарларини ўзбек тилига қилинган таржималарини лингвопоэтик таҳлилининг ўзига хос жиҳатларини очиб беришга оид хулосалардан ОТ-Ф1-69 “Санкт-Петербург қўлёзмалар институти ва ТДШИ ҳузуридаги Шарқ қўлёзмалар марказида сақланаётган Хоразм адабий манбаларининг комплекс тадқиқи” мавзусидаги фундаментал илмий тадқиқот лойиҳасини бажаришда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 25 февралдаги 89-03-801-сон маълумотномаси). Натижада, А.С.Пушкин романтик поэмаларини ўзбекча таржималарининг лингвопоэтик таҳлили орқали тарихий шароит ва адабий ҳаётда маданиятлараро диалог масалаларини ёритишга маълум даражада хизмат қилган;
А.С.Пушкин романтик поэмалари (“Кавказ асири”, “Сув париси”, “Боқчасарой фонтани” асарлари, “Балиқчи ва балиқ ҳақида эртак”, “Олтин хўроз ҳақида эртак” эртак-поэмалари) нинг Али Асқар Калинен, Усмон Носир, Ҳамид Олимжон, Миртемир, Ҳамид Ғулом, Рамз Бобожон каби шоир-таржимонлар томонидан амалга оширилган таржималарининг лингвопоэтик таҳлили бўйича олинган хулосалар И-204-4-5 “Инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш” номли инновацион тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 25 февралдаги 89-03-801-сон маълумотномаси). Натижада, лингвопоэтик таҳлил хулосалари “Таржимашуносликка кириш”, “Таржима назарияси ва амалиёти”, “Бадиий таржима”, “Адабиётшунослик”, “Адабиёт назарияси” каби фанларнинг назарий ҳамда амалий масалаларини бойитишга асос бўлган; 
аслият ва таржима матнларнинг тарихий-қиёсий, қиёсий-типологик, лингвистик ва поэтик таҳлили бўйича олинган натижалар асосида Жиззах вилоят телерадиокомпаниясининг “Адабиёт дарси” маърифий-бадиий дастурини тайёрлашда фойдаланилган (Жиззах вилоят телерадиокомпаниясининг 06 январь 2020 йилдаги 01-08/14-сон маълумотномаси). Натижада кўрсатув мазмун-мундарижасининг илмий-оммабоплиги таъминланган ҳамда янги манбалар билан бойитишга имкон яратган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish