Мирзабаев Акрам Махкамовичнинг

докторлик диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

    I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Электр тизимларининг статик турғунлигини таҳлил  қилишнинг матрица усуллари ва алгоритмлари», 05.05.02–«Электротехника. Электр энергия станциялари, тизимлари. Электротехник мажмуалар ва қурилмалар» (техника фанлари).

Талабгорнинг илмий ва илмий-педагогик фаолият олиб боришга лаёқати бўйича тест синовидан ўтгани ҳақида маълумот: /техника фанлари номзоди/.

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:30.06.2015/В2015.2.T540.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат техника университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат техника университети ва «Илмий-техника маркази» МЧЖ, 14.07.2016.Т.02.01.

Илмий маслаҳатчи: Аллаев Кахрамон Рахимович, техника фанлари доктори, профессор.

Расмий оппонентлар: Чемборисова Наиля Шавкатовна, техника фанлари доктори, профессор (Россия Федерацияси); Игамбердиев Хусан Закирович, техника фанлари доктори, профессор; Соколов Валерий Константинович, техника фанлари доктори, профессор.

Етакчи ташкилот:«Энергия» координацион диспетчерлик маркази.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

    II. Тадқиқотнинг мақсади: мураккаб электр тизимларида кичик тебранишлар таҳлилининг матрицали усуллари ва алгоритмларини, статик турғунлик чегарасини аниқлашнинг соддалаштирилган усулларини ишлаб чиқиш ҳамда тизимларни киритиш технологияси негизида автоматик ростлагич моделларини синтезлашдан иборат.

    III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

квадратик шаклда Ляпунов функциялари асосида электр энергетика тизимлари турғунлигининг зарурий ва етарли шартларини таъминлайдиган, квадратик шаклдаги  матрицанинг биринчи асосий минорининг (q₁₁>0) мусбатлигидан иборат бўлган, электр тизими статик турғунлигининг соддалаштирилган мезони ишлаб чиқилган;

мураккаб электр тизимининг статик турғунлиги тадқиқотларини оддий «генератор-шина» схемасига келтириш имконини берадиган квадратик шаклда Ляпунов функцияларини ва тугун кучланишлар тенгламаларини биргаликда қўллаш усули ишлаб чиқилган;

электр энергетика тизимлари динамик хусусиятларини тадқиқ қилиш имконини берувчи тизимларни киритиш технологияси асосида мураккаб  электр тизимининг муаммоли матрицаси ишлаб чиқилган;

электр энергетика тизимлари режим параметрларининг кичик қўзғалишларда тебранишларни демпферловчи ва турғунлигини таъминловчи  қутбларни ўзгартириш алгоритми ишлаб чиқилган;

тизимларни киритиш технологияси асосида электр энергетика тизимларида кичик тебранишларнинг демпферланиши ва турғунлигини таъминловчи ростлагичларнинг математик модели ва синтезлаш алгоритми ишлаб чиқилган.

    IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:

Электр тизимларнинг статик турғунлигини таҳлил қилиш матрица усуллари ва алгоритмларини ишлаб чиқиш бўйича олинган натижалар асосида:

Ляпунов функциялари, матрица усуллари ва алгоритмлари асосида яратилган статик турғунлик назорати усуллари ва алгоритмлари “Узбекэнерго” акциядорлик жамияти “КУЧГЭС” унитар корхонасида жорий қилинган (“Ўзбекэнерго” АЖнинг 2016 йил 15 июлдаги DU-OP-21/2628-сон маълумотномаси). Илмий тадқиқотлар натижалари статик турғунлик захираси кўрсаткичини 1% камайтириш ва ишлаб чиқариш самарадорлигини оширишга хизмат қилади;

киритиш технологияси асосида синтез қилинган ростлагичлар ва қутбларни ўзгартириш алгоритми “Узэлтехсаноат” акциядорлик компанияси, «Chirchiq trans-formator zavodi» акциядорлик жамияти тизимига жорий қилинган (“Узэлтехсаноат” АКнинг 2016 йил 14 октябрдаги 04-149-сон маълумотномаси). Натижада кичик тебранишларни демферланишини ҳисобга олган ҳолда лойиҳалаштирилган ҳар бир ТДТН-25000/110/35 трансформатори чулғамига сарфланадиган хомашёни ва материалларни 5% иқтисод қилишга эришилади;

генераторлар мутлоқ бурчагига асосланган мураккаб электр тизимидаги кичик тебранишларда ўтиш жараёнларининг математик модели ва муаммоли матрицасини яратишга доир янги илмий техник ечимлар ОТ-Ф5-036  «Энергетикада электромеханик ва гидромеханик ўткинчи жараёнларининг ўзаро боғлиқликларини  формаллаштириш» (2007–2011) лойиҳасида электромеханик ўткинчи жараёнларни формаллаштиришда фойдаланилган (Фан ва технологияларни ривожлантиришни мувофиқлаштириш қўмитасининг 2016 йил 26 октябрдаги ФТК-0313/722-сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланилиши электромеханик ва гидромеханик ўткинчи жараёнларининг ўзаро боғлиқликларини формаллаштириш жараёнини енгиллаштирган ва илмий тадқиқотлар самарадорлигини оширишни таъминлашга хизмат қилади.