Fayazova Zarina Kudratilloevnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Parabolik tipdagi tenglamalar bilan bog‘langan jarayonlarni chegaraviy boshqarish», 01.01.02 – Differensial tenglamalar va matematik fizika (fizika-matematika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2018.3.PhD/FM274.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: O‘zbekiston Milliy Universiteti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: O‘zbekiston Milliy universiteti, DSc.03/30.12.2019.FM.01.01.
Ilmiy rahbar: Alimov Shavkat Arifdjanovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor, akademik.
Rasmiy opponentlar: Durdiev Durdimurod Qalandarovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor; Xasanov Aknazar Bekturdievich fizika-matematika fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: O‘zR FA Matematika Instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: parabolik va psevdo parabolik tenglamalar uchun soha chegarasida Dirixle va Neyman shartlarini qanoatlantiruvchi chegaraviy boshqarish masalalarini integral ko‘rinishdagi shartlar ostida echish.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
Dirixle shartlarini qanoatlantiruvchi issiqlik almashinuv jarayonini (chegaralangan bir o‘lchovli sterjenda) chegaraviy boshqarish masalasining integral shaklidagi shart ostida echimining majudligi isbotlangan;
ikki o‘lchovli sohada (ikki o‘lchovli plastinka) Dirixle shartlarini qanoatlantiruvchi issiqlik almashinuv jarayonini chegaraviy boshqarish masalasining boshqaruv parametri mavjudligi isbotlangan;
sterjenning chap tomonida issiqlik oqimi bo‘lgan holda issiqlik almashinuv jarayonini chegaraviy boshqarish masalasining integral shart ostida echimi mavjudligi isbotlangan ;
Dirixle (Neyman) shartini soha (bir va ikki o‘lchovli soha) chegarasida qanoatlantiradigan psevdo parabolik tenglama bilan beriladigan jarayonni chegaraviy boshqarish masalasi echimining mavjudligi haqidagi teorema isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Disertatsiyadagi parabolik tipdagi tenglamalar bilan ifodalanadigan chegaraviy masalalar echimlarining mavjudligi haqidagi olingan ilmiy natijalar asosida:
psevdo parabolik, psevdo giperbolik va boshqa noklassik differensial tenglamalar uchun chegaraviy masalalar echilishi tadqiq etilib, echimlarining xossalari o‘rganilgan va «Noklassik differensial va operatorli-differensial tanglamalar uchun chegaraviy va teskari masalalar» loyihasida foydalanilgan (S.L. Sobolev nomidagi MI RFA SBning 2020 yil 20 fevraldagi 250-2-35-son ma’lumotnomasi). Natijada noklassik tenglamalar echimlarining xossalari haqida qator yangi natijalar olish imkonini bergan.
Parabolik va psevdo parabolik tenglamalar uchun Dirixle (Neyman) masalalari echimlarining mavjudligi va yagonaligi haqidagi natijalar asosidagi tavsiyalar O‘zMUning 5130200 - Amaliy matematika va informatika ta’lim yo‘nalishining “O‘yinlar nazariyasi va jarayonlar tadqiqoti” fani, 5A130100-Matematika mutaxassisligining “Optimal boshqaruv” fanlarini o‘qitish jarayonida foydalanilgan (O‘zR OO‘MTVning 2020 yil 4 fevraldagi 89-03-448-son ma’lumotnomasi). Natijada “Matematik fizika tenglamalari” nomli o‘quv qo‘llanmasining 5-§ parabolik turdagi tenglamalarga qo‘yilgan chegaraviy masalalarning echimini qurish, 21-§ umumlashgan echimning xususiyatlarini o‘rganish imkonini bergan.
Parabolik va psevdo parabolik tenglamalar bilan bog‘langan jarayonlarni chegaraviy boshqarish va bu masalalarga mos chegaraviy masalalar echimining mavjudligi va yagonaligi haqidagi natijalar asosida FIS IU RAN hisoblash markazining hisoblash usullari va matematik fizikasi bo‘limida qo‘llanilgan ("RFA “Informatika va boshqaruv” Federal tadqiqot markazi" Federal davlat tashkilotining 2020 yil 24 yanvardagi 1968-52-son ma’lumotnomasi) Natijada parabolik va psevdo parabolik tenglamalar bilan bog‘langan jarayonlarni chegaraviy boshqarish ilmiy mavzularini nazariy asoslash imkonini bergan.