Sayt test rejimida ishlamoqda

Бекимбетов Азамат Мирзабаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Қорақалпоқ халқ афсоналарининг ўзига хос хусусиятлари, таснифи ва сюжет таркиби”, 10.00.08–Фольклоршунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.4.PhD/Fil317.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти
Илмий раҳбар: Эшонқулов Жаппар Салиевич, филология фанлари доктори.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ўзбек тили, адабиёт ва фольклори институти, DSc.30.08.2018.Fil.46.02.
Расмий оппонентлар: Насимхон Асқарович Раҳмонов, филология фанлари доктори, профессор; Женис Минажатдинович Низаматдинов, филология фанлари номзоди       
Етакчи ташкилот: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Қорақалпоқ афсоналарининг жанр хусусиятларини ёритиш, унинг халқ оғзаки насри жанрлар тизимида тутган ўрнини белгилаш, бу тип фольклор асарларининг шаклланиш тарихи ва генетик асосларини очиб бериш, туркий халқлар оғзаки насри контекстидаги типологик муштараклигини аниқлаш ҳамда афсоналарнинг сюжет таркиби ва образлар тизимининг поэтик табиатини ойдишлаштиришдан иборатдир. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
илк бор қорақалпоқ халқ насрининг жанрлар тизими яхлит бадиий силсила сифатида таҳлилга тортилган ҳамда халқ афсоналарининг жанр сифатида такомиллашуви, генезиси, типологияси, образлар тизими, сюжет таркиби ва асосий мотивлар системаси тавсифланган;
илк марта қорақалпоқ фольклоршунослигида халқ афсоналарининг эпик турга мансуб оғзаки насрий асар сифатидаги хусусиятлари асослаб берилган;
халқ афсоналарининг шаклан ихчамлиги, тингловчига муайян ахборотни етказиш мақсадида айтилиши уни халқ прозасининг бошқа жанрларидан ҳаётий воқеликни эпик талқин қилиш усули билан фарқланиши исботланган;
қорақалпоқ халқ афсоналарини мавзу қамровига ва воқеликни ифода қилиш тарзига кўра таснифлашнинг илмий принциплари ишлаб чиқилган ҳамда шу асосда  уларни мифологик, тарихий ва топонимик афсоналар каби типларга бўлиниши илмий асосланган;
қорақалпоқ халқ афсоналарида тарихийлик ҳамда эпик сюжетларнинг манбалар ва фактлар асосида такомиллашув жараёни тарихий, қиёсий, типологик, генетик ва структурал методлардан фойдаланиб очиб берилган;
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: 
Қорақалпоқ халқ афсоналарини ўзига хос жанр хусусиятларини, сюжет системаси ва етакчи мотивлар таркибини тадқиқ этиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
афсона жанрини қорақалпоқ фольклори эпик жанрлари тизимида тутган ўрни ва бадиий эволюциясига доир илмий-назарий натижаларидан ЎзР ФА ҚБ Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий тадқиқот институтида амалга оширилган И1-ФА-0-14244 рақамли “Қорақалпоқ халқ прозасининг илгари чоп этилмаган намуналарини нашрга тайёрлаш ва нашр қилиш (кўп жилдлик “Қорақалпоқ фольклори” бўйича)” (2014–2015) номли инновацион лойиҳасини бажаришда, жумладан, қорақалпоқ халқ афсоналари жанр хусусиятлари, тематик турлари, сюжет ва мотивларига тегишли хусусиятларини ифодалашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2019 йил 28 августдаги 17.01/122-сон маълумотномаси). Натижада қорақалпоқ халқ афсоналарининг мавзу типлари аниқланган ва шу асосда халқ оғзаки насри асарларини нашрга тайёрлаш мезонларини такомиллаштиришга эришилган;
қорақалпоқ халқ афсоналарининг тўпланиши, тадқиқ қилиниши ва чоп этилиши тарихига доир илмий хулосалардан Т.Н.Қори-Ниёзий номидаги Ўзбекистон педагогика илмий тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалида бажарилган А-1ХТ-0-9297 рақамли “Ёшларни умуминсоний, миллий ва тарихий қадриятлар уйғунлиги асосида маънавий-ахлоқий тарбиялашнинг муаммолари” номли амалий лойиҳасида фойдаланилган (Т.Н.Қори-Ниёзий номидаги Ўзбекистон педагогика илмий-тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалининг 2019 йил 30 сентябрдаги 132-сон маълумотномаси). Натижада ёш авлодни миллий қадриятлар асосида тарбиялашда қорақалпоқ халқ афсоналарининг ўрни кўрсатиб берилган;
қорақалпоқ халқ афсоналарини кенг омма орасида тарғиб қилишда тадқиқотнинг илмий-назарий хулосаларидан республикадаги газета-журналларда, радиоэшиттириш ва телекўрсатувларда, хусусан, Қорақалпоғистон Республикаси телерадиокомпаниясининг “Гәўҳар сөзлер” кўрсатувида, “Халық ғәзийнесинен”, “Мийрас” каби эшиттиришларида фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси телерадиокомпаниясининг 2019 йил 17 сентябрдаги 01-02/375-сон маълумотномаси). Натижада қорақалпоқ халқ афсоналарини ҳозирги турмушимизнинг маънавий-маданий ривожланишида тутган ўрни ва таълим-тарбиядаги аҳамиятини кенг тарғиб қилишга эришилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish