Умаров Фарходбек Яркуловичнинг
докторлик диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Чуқур карьерларда масъулиятли муҳандислик иншоотлари ҳолатини бошқариш усулларини ишлаб чиқиш», 04.00.10 – Геотехнология (очиқ, ер ости ва қурилиш) (техника фанлари).
Талабгорнинг илмий ва илмий-педагогик фаолият олиб боришга лаёқати бўйича тест синовидан ўтгани ҳақида маълумот: /иқтисод фанлари номзоди/.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: 31.03.2016/В2016.1.T229.
Илмий маслаҳатчи: Насиров Уткир Фатидинович, техника фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат техника университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Навоий давлат кончилик институти, Тошкент давлат техника университети, Минерал ресурслар илмий-тадқиқот институти, Сейсмология институти, Ўзбекистон нефть ва газ конлари геологияси ҳамда қидируви институти, Геология ва геофизика институти, 16.07.2013.GM/T.10.01.
Расмий оппенентлар: Ракишев Баян Ракишевич, техника фанлари доктори, профессор, Қозоғистон Республикаси Миллий фанлар академияси академиги; Корнилков Сергей Викторович, техника фанлари доктори, профессор; Белин Владимир Арнольдович, техника фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот номи: «Олмалиқ тоғ-металлургия комбинати» АЖ.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади чуқур карьерларда ягона геомеханик мониторинг тизимини яратиш ва табиий ҳамда кон–техник омилларни бошқариш мақсадида ағдарма ва карьер бортлари, шунингдек, муҳим муҳандислик иншоотларининг ҳолатини бошқариш усулларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тоғ жинслари массивининг ички ишқаланиш бурчаги, солиштирма оғирлиги, илашиш коэффициентига боғлиқ ҳолда поғона борти силжиш чизиғи радиусининг ўзгариши исботланган;
чуқур карьерларда аввалий ўйиқ пайдо бўлишини таъминловчи портлатиш моддасини бурғиқудуқ учун элементар бўлган зарядининг массаси аниқланган;
ўрнатилган тикқияланма конвейер (ЎТК) билан биргаликдаги УДТ-руда комплексига бўладиган портлатиш ва технологик таъсирларни инобатга олувчи мониторинг тизими ишлаб чиқилган;
кончилик ишларини бехатар олиб боришни таъминловчи чуқур карьер борти ва ЎТК конструкциясини кучланиш-деформацияланиш ҳолатини ҳисоблашнинг комплекс усули ишлаб чиқилган;
чуқур карьерлардаги бажариладиган ялпи портлашнинг муҳофазаланаётган объектлар ва муҳандислик иншоотларига бўлган таъсир даражасини камайтиришга, бурғилаш-портлатиш ишларини олиб боришни сейсмобехатар технологиясини ишлаб чиқиш ва портлаш марказидан объектгача бўлган масофа, портловчи модда тури ва массивнинг йўл қўйилган тўлқинланишларини инобатга олувчи параметрларини аниқлаш орқали эришилган;
чуқур карьерлардаги бортатрофи тоғ жинслари массиви ва муҳим муҳандислик иншоотларининг сақланишини оширувчи ва сейсмик тўлқинларнинг пасайиш даражасини таъминловчи ноэлектрик инициация тизими (НИТ) секинлашув интервали ва портлатиш схемалари тавсия этилган ва битта секинлашув учун зарур бўлган бурғиқудуқдаги портловчи модда заряди массаси аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Бортлар қияликлари ва муҳим муҳандислик иншоотлари ҳолатини бошқаришнинг ишлаб чиқилган усули Навоий кон-металлургия комбинати Давлат корхонаси Марказий кон бошқармаси Мурунтоғ карьерида жорий қилинган (Навоий кон-металлургия комбинатининг 2016 йил
19 февралдаги 01-01-07/2076-сон маълумотномаси). Илмий натижаларни амалиётга жорий қилиш туфайли кончилик ишларининг хавфсизлиги ва самарадорлигини ошириш, карьер борти массивининг ва унда жойлашган ўрнатилган тикқияланма конвейер комплексини кондан фойдаланишнинг бутун фаолияти давомида чидамли ҳолатда сақлаш имконини берган.
