Умаров Илҳомжон Акбаровичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Фозил Йўлдош ўғлининг “Малика айёр” достони лексикаси (тарихий-этимологик, функционал-семантик ва стилистик таҳлил)», 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.3.PhD/Fil232.
Илмий раҳбар: Жуманазарова Гулжаҳон Умурзоковна, филология фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Жиззах давлат педагогика институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, DSc.03/30.2019.Fil.05.02.
Расмий оппонентлар: Искандарова Шарифахон Мадалиевна, филология фанлари доктори, доцент; Ўринбоева Дилбар Базаровна, филология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот номи: Гулистон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқот мақсади «Малика айёр» достони лексикасининг этимологик, функционал-семантик ва стилистик жиҳатларини ёритиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
достоннинг лексик қатламлари тизими тарихий-генетик омиллар асосида таркиб топганлиги аниқлаб берилган;
ижтимоий-сиёсий лексиканинг функционал, услубий, коммуникатив, коннотатив  хусусиятлари ёритилган;
антропоним ҳамда топонимларни тарихий-этимологик жиҳатдан таснифлаш орқали тарихий қатлам, ўзлашма, ибора кабиларнинг ўзига хос номловчи, таъсир этувчи, ифодаловчи этнолингвистик мезонлари кўрсатиб берилган;
достондаги зоонимик ва орнитонимик лексик бирликларнинг функционал-семантик табиати аниқланган;
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
“Малика айёр” достони тилининг лексик хусусиятларини очиб бериш жараёнида маънавий-маърифий тизимни такомиллаштириш бўйича белгиланган тадбирлар асосида:
тадқиқот натижаларидаги ибораларнинг семантик ва грамматик, функционал-стилистик имкониятларини аниқлашга оид илмий кузатишлардан; антропоним, ойконим ва оронимларни ифодаловчи атоқли отларнинг деривацион хусусиятлари, таркиб топиш усуллари, оддий сўз ясалиши билан боғлиқ атоқли отлар ясалишига хос фарқли жиҳатларни ёритишга оид илмий хулосалардан ОТ–Ф8–062 рақамли “Тил тараққиётининг деривацион қонуниятлари” мавзусидаги фундаментал илмий тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 17 декабрдаги 89-03-4950-сон маълумотномаси). Натижада, ибораларнинг маъно янгиланишлари очиб берилган; атоқли отлар деривацияси билан боғлиқ ясалиш усуллари, шунингдек, антропоним, ойконим ва оронимларнинг ясалиш модулларига доир изоҳлар ва таҳлиллар мукаммаллашган;
диссертация натижаларидан Ф1-ФА-2012-1-8 рақамли “Ўзбек халқ ижоди ёдгорликлари 100 жилдлигини нашрга тайёрлаш ва уни текстологик ўрганиш муаммолари” номли фундаментал лойиҳанинг 27 – (Малика айёр: достонлар) жилдини нашрга тайёрлаш, матн юзасидан луғат тузиш ва илмий изоҳлар ёзишда зоонимлар билан боғлиқ ўринларни таҳлил қилишда, афсонавий эпик жониворлардан от, шунингдек, туя, ит, бўри, той ва бошқа ҳайвонлар образининг мифологик асослари масаласини ёритишда,  баъзи антропонимлар (Гўрўғли, Соқибулбул), топонимлар (Чамбил Қўйиқоф, Яман), оронимлар (Кўкламтоғ, Бадбах чўл, газа, адир), гидронимлар (Гулҳовуз, Ховдак кўл)нинг илмий изоҳларини ёзишда ва матн юзасидан луғат тузишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 17 декабрдаги 89-03-4950-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳанинг назарий асосланишига ҳамда илмий материаллар билан таъминланишига эришилган.
тадқиқот хулосаларидаги фитонимик бирлик (писта, заранг, олма, кади, гул, узум каби)ларнинг лисоний мақоми ҳамда вазифалари; булбул, лайлак, мусича, қарға-қузғун, майна, тўти, ғоз, шунқор, сўна-суқсур каби орнитонимлар; отларнинг асбоб-анжомлари номлари (терлик, беллик, айил, узанги, қуюшқон, абзал каби); ёввойи ҳайвонлардан шер, айиқ, тулки, йўлбарс, қулон-кийик, фил, қашқир, бўри каби зоонимларни изоҳлашдаги маълумотлардан ФА–Ф8–034 рақамли “Ўзбек тили лексикаси ва терминологиясининг ривожланиш тамойиллари” номли фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 17 декабрдаги 89-03-4950-сон маълумотномаси). Натижада, фитонимик ва орнитологик лексемаларнинг изоҳлари бойиган, мукаммаллашган; зоонимлар билан боғлиқ илмий изоҳлар тузилган, соҳага оид ўзбекча терминлар сифат жиҳатдан маълум даражада янгиланган;
мазкур тадқиқотдаги иборалар ва уларнинг услубий хусусиятларига алоқадор 10 га яқин сўзлар (кўз, бош, юрак, қон, ақл, кўнгил узвли иборалар)нинг хилма-хил услубий маъноларидан MUZ-2015-0725140051 рақамли “Бошланғич синф ўқувчилари нутқини бойитишда инглизча-русча-ўзбекча фраземалар луғатини яратиш ва амалиётга татбиқ этиш” мавзусидаги лойиҳада муҳим манба сифатида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 17 декабрдаги 89-03-4950-сон маълу-мотномаси). Натижада, ибораларнинг қўлланишидаги услубий маъноларни очиб беришга ва тавсифлашга хизмат қилган, лойиҳа доирасида чоп этилган “Фразелогизмларнинг нутқда қўлланиши”, “Бошланғич синфларда ибораларни ўрганиш методикаси” номли монографияларни тайёрлашда кенг фойдаланилган.