Янгибаева Назира Гулмановнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “ХХ асрнинг 20-йилларида ўзбек тилшунослиги жараёни («Маориф ва ўқитғучи» журнали материаллари асосида)”, 10.00.01–Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.4.PhD/Fil651.
Илмий раҳбар: Аширбоев Самихон, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қорақалпоқ давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қарши давлат университети, PhD.30.05.2018.Fil.70.01.
Расмий оппонентлар: Пардаев Азамат Баҳранович, филология фанлари доктори; Нормаматов Султон, филология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ўзбек тилшунослиги манбаларидан бирибўлган «Маориф ва ўқитғучи» журналидаги ўзбек тилшунослигига оид мақолаларнинг илмий моҳиятини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
«Маориф ва ўқитғучи» журналидаги мақолалар асосида ўзбек тили фонетик тизимининг ўзбек шевалари унли ва ундош товушлари негизида шаклланганлиги исботланган;
ХХ асрнинг 20-йилларидаги ўзбек тили грамматикасига оид қарашларни қиёсий таҳлил қилиш орқали ўзбек лотин алифбосининг фонетик, морфологик, шаклий тамойиллари аниқланган;
«Маориф ва ўқитғучи» журналидаги тилшуносликка доир мақолаларнинг ўзбек тилшунослигининг тадрижий тараққиётидаги муҳим аҳамияти очиб берилган;
ўзбек адабий тилининг таянч диалектини белгилашдаги лингвистик мунозараларнинг ўзбек тилшунослиги тарихини бойитишдаги назарий аҳамияти асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбек тилшунослигитарихи борасида олиб борилган изчил тадқиқотларнинг мантиқий давоми сифатида 20-йиллардаги ўзбек тилшунослигининг муайян қирраларини тадқиқ этиш ҳамда унинг илмий-назарий асослари бўйича олинган натижалар асосида:
тил тарихи ва янги имлонинг шаклланишига оид таклифлар 2008–2011 йилларда бажарилган ОТ-Ф8-062 рақамли «Тил тараққиётининг деривацион қонуниятлари» мавзусидаги фундаментал илмий тадқиқот лойиҳасини бажариш жараёнида фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 7 февралдаги 89-03-587-сон маълумотномаси). Натижада ихтисослик фанларини ўқитиш, малака ошириш курслари, шунингдек, она тили ва адабиёт ўқитувчиларининг дарс самарадорлигини оширишга эришилган;
ўзбек тилшунослигининг шаклланиш жараёнини ўрганишда «Маориф ва ўқитғучи» журнали муҳим манба эканлиги ўзбек тилининг дастлабки тадқиқотларига оид мақолалар илк бор илмий таҳлил қилиш орқали асосланган тадқиқот натижаларидан Бердақ Миллий музейида матбуотда тилшунослик масалаларининг ёритилиши бўйича фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Маданият вазирлигининг 2019 йил 13 февралдаги 2-04-284-сон маълумотномаси). Тадқиқот натижаларидан тилдаги морфологик соҳани ўргатишдаги изланишлар мукаммаллашган;
тилшунослик ва унинг тадрижий тараққиёти борасида Қорақалпоғистон телерадиокомпаниясининг «Ассалом, Қорақалпоғистон!» тонгги кўрсатувида иштирок этиб, объектга жалб қилинган «Маориф ва ўқитғучи» журналида тилшуносликка оид мақолалар хусусида атрофлича мулоҳаза юритилган (Қорақалпоғистон Республикаси телерадиокомпаниясининг 2018 йил 30 апрелдаги 14-19/468-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек тилшунослигининг ўтмиши бўйича аҳолида янгича қарашлар шаклланган, унга бўлган қизиқиш ортган.
