Sayt test rejimida ishlamoqda

Тробов Хамза Турсуновичнинг

фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

 

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Сувли эритмалардан қуйимолекуляр электролитларни ажратиб олишда полимер сорбентлардан фойдаланишнинг физик-кимёвий асослари», 02.00.04–Физик кимё (кимё фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.2.DSc/К64.

Илмий маслаҳатчи: Ферапонтов Николай Борисович, кимё фанлари доктори.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, DSc.27.06.2017.К.01.03.

Расмий оппонентлар: Сидиқов Абдужалол Сидиқович, кимё фанлари доктори, профессор; Маҳкамов Музаффар Абдуғаппорович, кимё фанлари доктори, доцент; Даминова Шахло Шариповна, кимё фанлари доктори, доцент.

Етакчи ташкилот: Умумий ва ноорганик кимё институти.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: гетерофазавий модель асосида сувдаги эритмалардан қуйимолекуляр электролитларни ажратиб олишда полимер сорбентлардан фойдаланишнинг физик-кимёвий асосларини яратишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

полимер гель тузилишининг гетерофазавий модель асосида полиэлектролит эритмаси фазасидаги сорбиланган сув ва қуйимолекуляр электролитларнинг миқдори янги ишлаб чиқилган усул ёрдамида аниқланган;

бўкиш жараёнининг қуйимолекуляр электролит табиати ва концентрациясига боғлиқлиги турли кўндаланг боғли полистирол ва дивинилбензол ҳамда поливинилспирт асосида олинган полимер геллар учун аниқланган;

илк бор полимер-экстракцион усул ёрдамида электролитлар аралашмасидан кучли сорбиланадиган электролит эритмасини ажратиш жараёнининг самарадорлиги назарий аниқланган;

ажратиш жараёни самарадорлигининг ионит табиати, миқдори, сув ва қуйимолекуляр электролитнинг тақсимланиш константаси, ажратиш колонкасининг ўлчамлари ва ажратилаётган аралашма таркибига боғлиқлиги  исботланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Сувдаги эритмалардан қуйимолекуляр электролитларни ажратиб олишда полимер сорбентлардан фойдаланишнинг физик-кимёвий асослари бўйича олинган илмий натижалар асосида:

табиий ва оқова сувларни тозалаш усули «Белэнергомаш-БЗЭМ» корхонасида ноорганик кислоталарни ажратиб олишга жорий этилган (ООО «Полимарк»нинг (Россия) 2018 йил 25 декабрдаги 33-сон маълумотномаси). Натижада оқова сувларни сульфат кислотадан тозалаш имконияти яратилган;

полимер сорбентларда реагентсиз усул «БиоХимМак» корхонасида электролитлар аралашмасини ажратишга жорий этилган («БиоХимМак»нинг (Россия) 2019 йил 2 апрелдаги 37/19-сон маълумотномаси). Натижада регенерацион аралашмадан натрий гидроксид ва натрий хлоридларни ажратиб олиш имконини берган;

саноат чиқинди эритмалари таркибидан рангли металларни ажратиш «Электрокимёзавод» АЖда қўшимча реагентлар сарфламасдан завод чиқинди сувлари таркибидан мис, никель ионларини ажратиш амалиётига жорий этилган («Электрокимёзавод» АЖнинг 2019 йил 12 мартдаги 106-сон маълумотномаси). Натижада завод чиқинди сувлари таркибидан 12–19% тозаликда Cu2+, Ni2+ ионларини ажратиш имконини берган;

саноат чиқинди сувларини реагентсиз усулда тузсизлантириш ва тозалаш усули «Самарқандкимё» АЖда қўшимча реагентлар сарфламасдан корхона оқова сувлари таркибидан сульфат кислотани ажратишга жорий этилган («Самарқандкимё» АЖнинг 2018 йил 19 декабрдаги 1-699р/Р-сон  маълумотномаси). Натижада корхона оқовасувлари таркибидан 18–25% тозаликда сульфат кислота олиш ва Ca2+, Na+ ионларини ажратиш имконини берган;

гетерофазавий модель асосида полимер сорбентлар томонидан сувни ва сувли эритмалардан қуйимолекуляр моддаларни сорбиланиши ҳақида олинган маълумотлар хориждаги 6 та импакт-фактори юқори илмий манбаларда фойдаланилган (Journal Microporous and Mesoporous Materials, 2017. V.239, IF-3,649; Journal of Chromatography A, 2007, Р.245-253, IF-3,716; Journal Reactive & Functional Polymers, 2007. Р.1589-1598, IF-2,975; Talanta, 2003. Р.1081-1088, IF-4,244; Journal Fluid Phase Equilibria, 2005. Р.247-260, IF-2,197; Langmuir, 2003. P.10852-10856, IF-3,789). Натижада гидрофил полимерлар қуйимолекуляр электролитларнинг концентрланган эритмаларидан сув ва электролитларни ютиш имконини берган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish