Sayt test rejimida ishlamoqda

Шеримбетов Анвар Гулмирзаевичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

 

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Fusarium туркуми замбуруғларининг биоморфологияси ва патогенлик хусусиятлари», 03.00.04–Микробиология ва вирусология  (биология фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.1.PhD/B12.

Илмий раҳбар: Джуманиязова Гульнара Исмаиловна, биология фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институти.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Микробиология институти ва Ўзбекистон Миллий университети, DSc.27.06.2017.В.38.01.

Расмий оппонентлар: Хасанов Ботир Ачилович,биология фанлари доктори, профессор; Ибодов Комил, биология фанлари номзоди, доцент.

Етакчи ташкилот: Ботаника институти.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: турли ҳудудлар қишлоқ хўжалик экинларидан ажратилган Fusarium туркумига мансуб замбуруғлар турларининг таркиби, морфологияси, патогенлик хусусиятларини аниқлаш ҳамда соф култураларининг коллекциясини яратишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

илк бор Ўзбекистон микофлораси учун касалланган қишлоқ хўжалик экинларидан Fusarium туркумига мансуб 3 янги турининг соф културалари  ажратиб олинган.

илк бор морфологик ва молекуляр-генетик усуллар асосида F.proliferatum, F.equiseti, F.fujikuroi турлари штаммларининг Fusarium туркуми таксономиясидаги систематик ўрни аниқланган;

турли ҳудудларда қишлоқ хўжалик экинларини зарарловчи Fusarium туркумининг 16 тури,1 ихтисослашган формаси, 3 физиологик ирқи аниқланган;  

ажратилган Fusarium туркуми турлари штаммларининг морфологияси ва уларнинг  патогенлик хусусиятлари аниқланган;

илк бор Fusarium туркуми турлари айрим штаммлари ва Fusarium oxysporum f.sp. vasinfectum физиологик ирқларининг қишлоқ хўжалик экинлари уруғларининг унувчанлигига таъсири исботланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Касалланган қишлоқ хўжалик экинларидаги Fusarium туркуми турларининг морфологияси ва уларнинг патогенлик хусусиятлари, эрта диагноз қўйиш, касалликларга қарши курашиш ҳамда чидамли навларни экиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:

RNAi технологияси асосида ғўзанинг фузариоз вилт касаллигига чидамли биотехнологик тизмалари олишда ФА-А6-ТО85 рақамли «Ғўзанинг фузариоз вилт (Fusarium oxysporum  f.sp. vasinfectum) касаллигига чидамли биотехнологик тизмаларини яратиш» мавзусидаги амалий лойиҳасида Fusarium oxysporum f.sp. vasinfectum замбуруғларидан фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлигининг 2018 йил 18 октябрдаги 06-10/4715-сон маълумотномаси). Натижада биотехнологик тизмаларнинг фузариоз вилт касаллигига чидамлилигини баҳолаш мақсадида фитопатоген замбуруғ Fusarium oxysporum f.sp. vasinfectum билан ўсимликларни сунъий зарарлаб, уларнинг чидамлилигини баҳолаш имконини берган;

турли хил ҳудудлар қишлоқ хўжалиги экинларидан ажратиб олинган фитопатоген замбуруғлар ва бошқа микроорганизмлар штаммлари Генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институтининг «Фитопатоген ва бошқа микроорганизмлар» ноёб объекти коллекцияси генофондига топширилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2018 йил 15 октябрдаги 4/1255-2717-сон маълумотномаси). Натижада коллекциянинг «Фитопатоген ва бошқа микроорганизмлар» генофондини бойитиш ва Fusarium турлари, туричи ҳамда ихтисослашган турлар хилма-хилликлари электрон базаси ахборот-таҳлил тизимини шакиллантиришда фойдаланиш имконини берган;

касалланган қишлоқ хўжалик экинларидан ажратиб олинган Fusarium туркуми турларининг штаммлари Жаҳон микроорганизмлар маълумотлар марказининг Патоген Микроорганизмлар Миллий коллекцияси (World Data Center for Microorganism (WDCM) National Collection of Phytopathogenic Microorganisms (NCAM)) маълумотлар базасига  WDCM 862-рақами билан рўйхатдан ўтказилган (http://new.wfcc.info/ccinfo/i ndex.php/ collection/ by_id/862). Натижада дунёнинг турли минтақаларида тарқалган Fusarium туркумига оид турларини тадқиқ қилишда глобал доирада фойдаланиш имконини берган;

ғўза ва буғдой экинларида фузариоз сўлиш, ҳамда илдиз чириш касалликларига қарши курашиш учун RIZOROM-1 биопрепарати билан ғўза чигити ва RIZOROM-2 биопрепарати билан буғдой уруғларини экишдан олдин ишлов бериш Қорақалпоғистон республикаси Амударё туманида  50 гектар ғўза ва буғдой экинларга, Фарғона вилояти Қувасой шаҳардаги фермер хўжалигида 30 гектар буғдой майдонларида жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 3 декабрдаги 02/021-226-сон маълумотномаси). Натижада назорат вариантга нисбатан биопрепаратлар билан ишлов берилган ғўза ва буғдой далаларидан 7–8 центнер қўшимча ҳосил олиш имконини берган;

FOSSTIM-3 бактериал ўғити билан сабзавот экинлари уруғларини экишдан олдин ишлов бериш Хоразм вилоятининг Хонқа туманидаги “Шохидабону-Шерзод” фермер хўжалигининг 15 гектар майдонида жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси  Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 3 декабрдаги 02/021-226-сон маълумотномаси). Натижада сабзавотларнинг ўсиб ривожланишида ижобий таъсир кўрсатиш ва юқори ҳосил олиш имконини берган. 

Yangiliklarga obuna bo‘lish