Каланходжаева Шахноза Бахтияровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Буйрак усти бези туғма дисфункцияси билан аёлларда клиник-гормонал, метаболик ва ижтимоий хусусиятлар», 14.00.03–Эндокринология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.1.PhD/Tib448.
Илмий раҳбар: Хайдарова Феруза Алимовна, тиббиёт фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ё.Х.Тўрақулов номидаги Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.27.06.2017.Tib.30.02.
Расмий оппонентлар:Урманова Юлдуз Махкамовна, тиббиёт фанлари доктори; Нуриллаева Наргиза Мухтархановна, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Қозоғистон узлуксиз таълим тиббиёт университети.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: буйрак усти бези қобиғининг туғма дисфункцияси бўлган аёлларда клиник-гормонал, метаболик ва руҳий-ижтимоий хусусиятларни баҳолашни такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
буйрак усти бези туғма дисфункцияси, тухумдонлар поликистоз синдроми ва идиопатик гирсутизм бўлган аёлларнинг клиник-гормонал хусусиятлари солиштирма таққослаш мезони асосланган;
гиперандрогения бўлган аёлларда 21-гидроксилаза генида мутациялар учраш сони ва мутацияларнинг тури асосида буйрак усти бези туғма дисфункциясининг ўзбек аёлларида учрайдиган ген мутациялари исботланган;
буйрак усти бези туғма дисфункцияси, тухумдонлар поликистоз синдроми ва идиопатик гирсутизм бўлган аёлларда қиёсий мезон бўйича репродуктив тизими хусусиятлари, беморларнинг клиник ва биокимёвий фарқлари аниқланган;
генотиплаш натижасида CYP21A2 генининг G1683T, T999A ва C89T гетерозигот мутацияси исботланган;
буйрак усти бези туғма дисфункцияси бўлган аёлларга хос 17-гидроксипрогестерон, тестостерон, дегидроэпиандростерон, адренокортикотроп гормон, сексстероид-боғловчи глобулинлар, андростендион ва кортизол даражаларининг референс кўрсаткичларининг ўрни асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Буйрак усти бези қобиғининг туғма дисфункцияси бўлган аёлларда клиник-гормонал, метаболик ва ижтимоий мезонларни баҳолашни такомиллаштириш бўйича олинган натижалари асосида:
«Буйрак усти бези қобиғининг туғма дисфункцияси бўлган беморларни кузатишни оптималлаштириш» услубий қўлланмаси тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2018 йил 7 майдаги 8н-р/124-сон маълумотномаси). Мазкур услубий қўлланма буйрак усти бези қобиғининг туғма дисфункцияси бўлган аёлларда бемор бола туғилиш хавфини башорат қилиш, бундай беморларни эрта аниқлаш, беморларни ташхислашни қулайлаштириш ва самарали даволаш имконини берган;
буйрак усти бези қобиғининг туғма дисфункцияси бўлган аёлларда клиник-гормонал, метаболик ва ижтимоий мезонларни баҳолашни такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, Академик Ё.Х.Тўрақулов номидаги Республика ихтисослашган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази ҳамда Тошкент шаҳар эндокринологик диспансерлари клиник амалиётига татбиқ этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2019 йил 29 январдаги 8н-з/12-сон маълумотномаси). Олинган тадқиқот натижаларининг клиник амалиётга жорий қилиниши ташхисот сифатини оширишга ҳамда буйрак усти бези қобиғининг туғма дисфункцияси бўлган аёлларда даволаш самарадорлигини оширишга хизмат қилган.
