Miralimov Mirzaxid Xamitovichning

fan doktori (DSc) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.

Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Transport va metropoliten tonnellari qoplamalarining konstruksiyaviy echimlarini, hisoblash usullarini  takomillashtirish», 05.09.02–Asoslar, poydevorlar va er osti inshootlari. Ko‘priklar va transport tonnellari. Yo‘llar, metropolitenlar ixtisosligi (texnika fanlari).

Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2019.1.DSc/T98.

Ilmiy maslahatchi: Ishanxodjaev Abduraxman Asimovich, texnika fanlari doktori, professor.

Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent avtomobil` yo‘llarini loyihalash, qurish va ekspluatatsiyasi instituti.

IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent avtomobil` yo‘llarini loyihalash, qurish va ekspluatatsiyasi instituti, Toshkent shahridagi Turin politexnika universiteti, DSc.27.06.2017.T.09.01.

Rasmiy opponentlar: Safarov Ismail Ibragimovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor; Mamajanov Raximjan Kurbanovich, texnika fanlari doktori, professor; Xodjaev Abbosxon Agzamovich, texnika fanlari doktori, professor.

Yetakchi tashkilot: Namangan muhandislik-qurilish instituti.

Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.

II. Tadqiqotning maqsadi: transport va metropoliten tonnellari qoplamalari konstruksiyaviy echimlarini hamda ularni statik, kvazistatik va dinamik (seysmik) ta’sirlarga nisbatan hisoblash usullarini takomillashtirishdan iborat.

III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:

transport va metropoliten tonnellari qoplamalarining yuqori seysmik hududlarga mo‘ljallangan zilzilabardosh konstruksiyaviy echimlari takomillashtirilgan va ularni hisoblash usullari ishlab chiqilgan;

ilk bor statik va kvazistatik ta’sirlar ostida ixtiyoriy ko‘rinishdagi tonnel konstruksiyalarining grunt bilan o‘zaro munosabatidagi deformatsiyalanishini keng miqyosda tasvirlash uchun yopiq tenglamalar tizimi, chiziqli va nochiziqli hisoblash diskret modeli ishlab chiqilgan;

tonnel inshootlarini tashqi yuklar ta’siri ostida mustahkamligini tekshirish usuli grunt massividagi boshlang‘ich kuchlanishlarning o‘zgarishini hisobga olish evaziga takomillashtirilgan;

dinamik masalaning diskret modelini tasvirlovchi oddiy zaif-singulyarli integral-differensial tenglamalar tizimini echish uchun q-Vil`son usuli va F. B. Badalovning integral va integral-differensial tenglamalar zaif-singulyar xususiyatlarini ajratuvchi sonli usulining birga qo‘shilishi asosida yangi hisoblash algoritmi yaratilgan;

turli yuklanish ostida tonnel konstruksiyalari ishlashini sonli-hisobiy tadqiq qilish jarayonini avtomatlashtirish uchunt zamonaviy shaxsiy elektron hisoblash mashinalariga mo‘ljallangan tonnel qoplamalarining dialogli hisoblash tizimi ishlab chiqilgan.

IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.

Transport va metropoliten tonnellari qoplamalarining konstruksiyaviy echimlarini, hisoblash usullarini takomillashtirish bo‘yicha olingan natijalar asosida:

transport va metropoliten tonnellari qoplamalarining yuqori seysmik hududlarga mo‘ljallangan zilzilabardosh takomillashtirilgan konstruksiyaviy echimlari va ularni hisoblash usullari Toshkent metropoliteni tonnellarini loyihalashda joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Avtomobil` yo‘llari davlat qo‘mitasining 2018 yil 2 maydagi 03/2125-1602-son ma’lumotnomasi). Natijada ishlab chiqilgan antiseysmik birikmalar hisobiga tonnel qoplamalarining zilzilabardoshligini oshirish, material va mehnat sarflarini kamaytirish imkoni yaratilgan;

statik va kvazistatik ta’sirlar ostida ixtiyoriy ko‘rinishdagi tonnel konstruksiyalarining grunt bilan o‘zaro munosabatidagi deformatsiyalanishini keng miqyosda tasvirlash uchun yopiq tenglamalar tizimi, chiziqli va nochiziqli hisoblash diskret modeli Toshkent metropoliteni stansiyalarining gumbazsimon konstruksiyalarini loyihashda joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Avtomobil` yo‘llari davlat qo‘mitasining 2018 yil 2 maydagi 03/2125-1602-son ma’lumotnomasi). Natijada tonnel qoplamalarini statik va kvazistatik ta’sirlar ostida hisoblash va olingan natijalarni tahlil qilish imkoni yaratilgan;

tonnel inshootlarini tashqi yuklar ta’siri ostida va grunt massividagi boshlang‘ich kuchlanishlarning o‘zgarishini hisobga olgan mustahkamligini tekshirishning takomillashtirilgan usuli elektrifikatsiyalashtirilgan “Angren-Pop” temir yo‘li uchastkasidagi tonnel inshootlarini loyihalashda joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Avtomobil` yo‘llari davlat qo‘mitasining 2018 yil 2 maydagi 03/2125-1602-son ma’lumotnomasi). Natijada “qoplama-grunt massivi” tizimida tonnel o‘ymasining chegaraviy holatlarini va qoplamaning mustahkamligini aniqlashga erishilgan;

dinamik masalaning diskret modelini tasvirlovchi oddiy zaif-singulyarli  integral-differensial tenglamalar tizimini echish uchun q-Vil`son usuli va F. B. Badalovning integral va integral-differensial tenglamalar zaif-singulyar xususiyatlarini ajratuvchi sonli usulining birga qo‘shilishi asosida yangi hisoblash algoritmi Toshkent metropolitenining bir seksiyali qoplamalarini loyihalashda joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Avtomobil` yo‘llari davlat qo‘mitasining 2018 yil 2 maydagi 03/2125-1602-son ma’lumotnomasi). Natijada tonnel qoplamalarini dinamik va seysmik ta’sirlarda grunt qatlamini inobatga olib hisoblash imkoni yaratilgan;

turli yuklanish ostida tonnel konstruksiyalari ishlashini sonli-hisobiy tadqiq qilish jarayonini avtomatlashtirish uchun zamonaviy shaxsiy elektron hisoblash mashinalariga mo‘ljallangan tonnel qoplamalarining dialogli hisoblash tizimi “Toshkent-O‘sh” avtomobil` yo‘li uchastkasining “Qamchiq” va “Rezak” dovonidagi avtomobil` yo‘li tonnellarini loyihalashda joriy etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Avtomobil` yo‘llari davlat qo‘mitasining 2018 yil 2 maydagi 03/2125-1602-son ma’lumotnomasi). Natijada avtoyo‘l tonnellari o‘ymalari atrofida maksimal 3,0 metrgacha chuqurlikdagi buzilish zonalari aniqlangan va ularni bartaraf etish orqali qoplamaning mustahkamligini ta’minlashga erishilgan.