Абдулазизова Шоира Каримовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Сурхон-Шеробод водийси ва унинг атрофини ўраб турган тоғлардаги қуруқлик моллюскаларининг биологик хилма-хиллиги», 03.00.06–Зоология (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.2.PhD/B190.
Илмий раҳбар: Пазилов Абдуваеит, биология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Гулистон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Зоология институти ва Ўзбекистон Миллий университети, DSc.29.08.2017.В.52.01.
Расмий оппонентлар: Кучбоев Абдурахим Эргашевич, биология фанлари доктори, профессор; Эшова Холиса Саидовна, биология фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади:Сурхон-Шеробод водийси ва унинг атрофи тоғларидаги қуруқлик моллюскалари замонавий ҳолатини баҳолаш ва хўжаликдаги аҳамиятини асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Сурхон-Шеробод водийси ва унинг атрофидаги тоғларда қуруқлик моллюскаларининг 15 оила, 29 авлод, 56 тури тарқалганлиги аниқланган;
қуруқлик моллюскаларидан фан учун битта янги авлод ва битта янги тур ҳамда ҳудуд фаунаси учун 11 та янги тур аниқланган;
қуруқлик моллюскаларининг конхологик белгилари ўзгарувчанлигининг чиғаноқ шакли, ранги, қалинлиги, скульптураси ва морфометрик ўлчамларида намоён бўлиши асосланган ҳамда ўзгарувчанлигининг сабаблари исботланган;
Bradybaenidae (Pilsbry, 1939) оиласига мансуб моллюскалар репродуктив трактининг морфологик эволюцияси очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Сурхон-Шеробод водийси ва унинг атрофи тоғларида тарқалган қуруқлик моллюскаларининг биологик хилма-хиллиги бўйича олинган илмий натижалар асосида:
фан учун янги Kugitangia авлоди ва янги Kugitangia hatagica турининг таксономик белгилари бўйича маълумотлар Зоологик номенклатуранинг халқаро расмий рўйхатига жойлаштирилган (Зоологик номенклатура бўйича халқаро расмий рўйхат, zoobank.org). Натижада Kugitangia авлодига-CDIB924E-6D5A47AO-B352-F929996F43BC ва K.hatagica турига-AE80E7C4-6FF9-4EE5-A5B5-610E8F230752 идентификация рақамларини олиш ҳамда халқаро миқёсда қориноёқли моллюска турлари филогениясини таҳлил қилиш имконини берган;
K.hatagica турининг 6 та нусхаси Lc-40369 ва Lc-40370 рақамлари остида Москва давлат университети Зоология музейининг «Қориноёқли моллюскалар коллекцияси»га киритилган (Москва давлат университети Зоология музейининг 2019 йил 22 январдаги 49-сон маълумотномаси). Натижада қуруқлик қориноёқли моллюскаларининг таксономик таркибини аниқлаш ва қиёсий таҳлил ўтказиш имконини берган;
Сурхон-Шеробод водийси ва унинг атрофини ўраб турган тоғлар малокофаунасига доир
11 турга мансуб 47 нусха намуналари республикада етакчи бўлган «Зоология коллекцияси» ноёб объектига киритилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2018 йил 21 декабрдаги 4/1255-3354-сон маълумотномаси). Натижада қуруқлик моллюскалари таксономик ҳолатини аниқлаш ва камёб турлари замонавий ҳолатини акс эттирувчи интерактив атлас тайёрлаш имконини берган;
K.hatagica, F.perlucens ваF.fedtschenkoi камёб турларининг тарқалиши ва популяциялари ҳолати бўйича натижалар «Сурхон» давлат қўриқхонасининг йўқолиб кетиш хавфи остида турган умуртқасиз ҳайвонларни мониторинг қилиш амалиётига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Ўрмон хўжалиги давлат қўмитасининг 2018 йил 17 декабрдаги 05/21-4194-сон маълумотномаси). Натижада қуруқлик моллюскалари камёб турлари замонавий ҳолатини баҳолаш ва муҳофазага муҳтож турларини сақлаб қолиш имконини берган.
