Юлдашева Муаттархон Пулатовнанинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Шохимардонсой-Марғилонсой альгофлораси», 03.00.05–Ботаника (биология фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.2.PhD/В189.

Илмий раҳбар: Алимжанова Холисхон Алимжановна, биология фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Наманган давлат университети, PhD.28.09.2018.B.76.01.

Расмий оппонентлар: Хамидов  Ғуломжон Хамидович, биология фанлари доктори, профессор; Бўриев Сулаймон, биология фанлари доктори, профессор.

Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Миллий университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: Шохимардонсой-Марғилонсой альгофлораси турлар таркибини аниқлаш ва сувининг экология-санитария ҳолатини баҳолашда индикатор-сапроб турларнинг аҳамиятини асослашдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

Шохимардонсой-Марғилонсойдан альгофлоранинг 308 тур ва тур хиллари аниқланган (7 бўлим, 15 та синф, 20 тартиб, 36 оила, 77 туркум) ва рўйхати тузилган;

илк бор Ўзбекистон сув ҳавзалари альгофлораси учун илгари номаълум бўлган 36 тур (Cyanophyta 1 тур, Rhodophyta 2 тур, Chrysophyta 2 тур, Bacillariophyta 21 тур, Pyrrophyta 2 тур, Euglenophyta 2 тур, Chlorophyta 7 тур) аниқланган;

альгофлора таркибининг йил мавсумлари давомидаги ўзгаришлари аниқланган ва турлар сонининг мавсумий фарқлари очиб берилган.

альгофлора таркибининг дарё оқимлари бўйлаб (юқори, ўрта, қуйи оқимлар) ўзгариши аниқланган ва уларнинг экологик омиллар таъсирида шаклланиши тавсифланган;

дарё альгофлорасидан аниқланган сапроб турларнинг сувнинг сифатини баҳолашда муҳим индикатор эканлиги асосланган;

илк бор Шохимардонсой-Марғилонсойдан альгофлорасининг замонавий ҳолатини акс эттирувчи электрон маълумотлар базаси яратилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Шохимардонсой-Марғилонсой дарёси альгофлораси бўйича олинган натижалар асосида:

альгофлора таркибидан аниқланган 77 тур индикатор-сапроб сувўтлар рўйхати, сувнинг ифлосланишини белгиловчи сифат ва миқдорий хусусиятлари  Фарғона вилояти Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш бошқармаси фаолиятига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг 2018 йил 14 декабрдаги 03-03/2-4614-сон маълумотномаси). Натижада  Шохимардонсой-Марғилонсой дарёси сувининг мавсумий ва оқим бўйлаб органик ифлосланиш даражаларини аниқлаш имконини берган;

Шохимардонсой-Марғилонсойдан аниқланган 308 турдан иборат сувўтлар рўйхати ва индикатор-сапроблик бўйича сувнинг ифлосланиш даражалари кўрсаткичлари ФА-Ф5-Т-230 рақамли «Сув ва қуруқлик экосистемаларида паразитар тизими таркибий қисмларининг шаклланиши ва ҳаракатланиш қонуниятлари» фундаментал лойиҳасида сув ҳавзаларидаги паразит организмларни ҳамда уларни дарё гидробионтлари қаторида тарқалишини аниқлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2018 йил 22 майдаги 4/1255-1326-сон маълумотномаси). Натижада турли сув ҳавзаларида гидробионтлари билан бир қаторда учрайдиган паразит организмларнинг рўйхатини тузиш, уларнинг экологик хусусиятлари ва сув ҳавзаларининг органик моддалар билан ифлосланиш даражасини баҳолаш имконини берган;

Шохимардонсой-Марғилонсой дарёсидан йиғилган альгологик намуналар ҳамда уларнинг доимий препаратлари Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ботаника институтининг «Сув ҳавзалари сувўтлар флораси» ноёб объекти коллекциясига топширилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2018 йил 28 сентябрдаги 4/1255-2580-сон маълумотномаси). Натижада коллекциянинг  «Ўзбекистон дарёлари сувўтлар флораси» фондини бойитган ва сувўтлар флорасини инвентаризациялаш, сувўтларининг ягона маълумотлар базасини шакллантириш ҳамда иқтисодиёт тармоқларида фойдаланишда муҳим бўлган турларнинг тоза культураларини ажратиб олиш имконини берган.