Baxodirov Zafar Abduvalievichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Geoaxborot tizimi texnologiyalari yordamida tuproq unumdorlik modellarini tuzish (Sirdaryo viloyati sug‘oriladigan tuproqlari misolida)», 03.00.13–Tuproqshunoslik (biologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2017.1.PhD/V45.
Ilmiy rahbar: Qo‘ziev Ramazon Qo‘zievich, biologiya fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Tuproqshunoslik va agrokimyo ilmiy-tadqiqot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Tuproqshunoslik va agrokimyo ilmiy-tadqiqot instituti, DSc.27.06.2017.Qx/B.43.01.
Rasmiy opponentlar: Abdullaev Anvar Xaydorovich, biologiya fanlari doktori; Djalilova Gulnora Tulkunovna, biologiya fanlari doktori, dotsent.
Yetakchi tashkilot: Toshkent davlat agrar universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: geoaxborot tizimi texnologiyalari yordamida sug‘oriladigan tuproqlarning unumdorlik modellarini tuzish hamda tuproqlar unumdorligini saqlash va oshirishga qaratilgan echimlar ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor hududda tarqalgan tuproqlar uchun tuproq unumdorligining optimal va real parametrlari, tuproq unumdorligini limitlovchi faktorlar aniqlangan hamda tuproq-ekologik indeksi hisoblangan;
sug‘oriladigan bo‘z-o‘tloqi va o‘tloqi tuproqlar uchun agroekologik, mexanik tarkib, umumfizik, agrokimyoviy, tuproq sho‘rlanishi va agromelioratsiya bloklaridan tashkil topgan unumdorlik modellari ishlab chiqilgan;
geoaxborot tizimi texnologiyalari yordamida tuproq unumdorlik modellarini tuzish uslublari va algoritmlari ishlab chiqilgan;
tuproqlardan qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishida samarali foydalanish maqsadida turli raqamli xaritalar va xaritogrammalar ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Sirdaryo viloyati sug‘oriladigan tuproqlari unumdorligini zamonaviy geoaxborot tizimlari texnologiyalari asosida modellashtirish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
geoaxborot tizimi texnologiyalari yordamida ishlab chiqilgan tuproq unumdorlik modellarini tuzish uslublari va algoritmlari O‘zbekiston Respublikasi Er resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastri davlat qo‘mitasida amaliyotga joriy etilgan (Er resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastri davlat qo‘mitasining 2018 yil 30 noyabrdagi 03-05-9221-son ma’lumotnomasi). Natijada ushbu uslublar va algoritmlarning ish jarayonida qo‘llanilishi er resurlaridan samarali foydalanish va monitoring qilish ishlarini muayyan darajada avtomatlashtirib, sarf etiladigan vaqt va resurslar tejash imkonini bergan;
sug‘oriladigan bo‘z-o‘tloqi va o‘tloqi tuproqlar unumdorligi modellari bo‘yicha unumdorlik parametrlari (mexanik tarkibi, gumus va oziqa elementlar miqdori, tuproq sho‘rlanishi) asosida tuzilgan raqamli xaritalar Sirdaryo tumani Malik va Sayhunobod tumani Guliston massivlarida amaliyotga joriy etilgan (Er resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastri, davlat qo‘mitasining 2018 yil 30 noyabrdagi 03-05-9221-son ma’lumotnomasi). Natijada ushbu raqamli xaritalardagi ma’lumotlar fermer xo‘jaliklari erlaridagi tuproq xossa-xususiyatlarini va meliorativ holatini yaxshilash imkonini bergan;
geoaxborot tizimi texnologiyalaridan foydalangan holda o‘rganilgan hududning tuproqlari xossa-xususiyatlaridan kelib chiqib ishlab chiqilgan agromeliorativ tadbirlar aks ettirilgan mavzuli raqamli xaritalar O‘zbekiston Respublikasi Er resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastri davlat qo‘mitasida amaliyotga joriy etilgan (Er resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastri, davlat qo‘mitasining 2018 yil 30 noyabrdagi 03-05-9221-son ma’lumotnomasi). Natijada qishloq xo‘jaligi erlaridan samarali foydalanishda agromeliorativ tadbirlar o‘tkazish ishlarini maqbullashtirish imkonini bergan.
