Ачилов Фурқатбек Сапарбаевичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Озиқланиш майдони ва гербицидлар меъёрини мақбуллаштириш асосида ерёнғоқ навлари ҳосилдорлигини ошириш», 06.01.08–Ўсимликшунослик. (қишлоқ хўжалиги фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.2.PhD/Qx288.

Илмий раҳбар: Атабаева Халима Назаровна, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат аграр университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, DSc.27.06.2017.Qx.42.01.

Расмий оппонентлар: Остонақулов Тоштемир Эшимович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Баҳромов Саъдулла Лутфиллаевич, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди, доцент.

Етакчи ташкилот: Ўсимликшунослик илмий-тадқиқот институти.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: Тошкент вилоятининг типик бўз тупроқлари шароитида ерёнғоқ навларидан юқори ва сифатли ҳосил етиштиришда мақбул озиқланиш майдонини таъминлайдиган экиш тизими ва бегона ўтларга қарши гербицидларни қўллаш меъёрларини аниқлашдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

илк бор Тошкент вилоятининг типик бўз тупроқлари шароитида ерёнғоқнинг «Қибрай-4», «Мумтоз» навларини 70х25-1 схемада ҳамда «Саломат» навини 70х20-1 схемада экиш ва бегона ўтларга қарши «Гезагард-50» 50% н.кук. гербицидини гектарига 3 кг меъёрда қўллаш технологияси ишлаб чиқилган;

озиқланиш майдони ва бегона ўтларга қарши қўлланилган «Гезагард-50» 50% н.кук. гербицидини қўллаш меъёрларининг ерёнғоқни «Қибрай-4», «Мумтоз» ва «Саломат» навлари вегетатив ва генератив ривожланишига таъсири аниқланган;

ерёнғоқ экилган майдонларда учрайдиган бегона ўтларга қарши қўлланилган «Гезагард-50» 50% н.кук. (2-3-4 кг/га) ва «Парднер» гербицидларини (1-1,5-2 л/га) қўллашнинг бир йиллик бегона ўтлар турларига таъсири аниқланган;

ерёнғоқнинг «Қибрай-4», «Мумтоз» навларини 70х25-1 схемада ва «Саломат» навини 70х20-1 схемада экиш ва бегона ўтларга қарши «Гезагард-50» 50% н.кук. гербицидини гектарига 3 кг меъёрда қўллашнинг ерёнғоқ донининг сифат кўрсаткичларига таъсири аниқланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Ерёнғоқнинг мақбул экиш схемаси ва ерёнғоқ майдонларидаги бир йиллик бегона ўтларга қарши гербицидларни қўллаш бўйича олиб борилган илмий-тадқиқот натижалари асосида:

ерёнғоқ экилган майдонлардаги бегона ўтларга қарши кураш бўйича «Ерёнғоқ етиштиришда гербицид қўллаш бўйича тавсиянома» ишлаб чиқилган ва тасдиқланган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 19 майдаги 02/021-62-сон маълумотномаси). Мазкур тавсиянома Тошкент вилояти типик бўз тупроқлари шароитида етиштирилаётган ерёнғоқ майдонларида учрайдиган бегона ўтларга қарши гербицид қўллаш ва ерёнғоқдан юқори ва сифатли ҳосил олишда фермер ва деҳқон хўжаликлари учун қўлланма сифатида хизмат қилган;

ерёнғоқнинг «Қибрай-4», «Мумтоз» ва «Саломат» навларини Тошкент вилояти Қуйи Чирчиқ тумани фермер хўжаликларида 21 гектар ҳамда Оққўрғон тумани фермер хўжаликларида 5 гектар майдонга 70х25-1, 70х20-1 схемаларда экиб, «Гезагард-50» 5 % н.кук. гербицидини гектарига 3 кг меъёрда экиш билан бирга қўллаш технологияси жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 19 майдаги 02/021-62-сон маълумотномаси). Натижада бир йиллик икки паллали ва бошоқли бегона ўтларга қарши «Гезагард-50» 50% н.кук. гербициди гектарига 3 кг меъёрда қўлланилганда бегона ўтлар 93,0-93,7  фоизгача камайган ва ерёнғоқ ҳосилдорлиги 4-5 центнергача ошиши аниқланган;

ерёнғоқнинг «Қибрай-4» ва «Мумтоз» навларини 70х25-1 ва «Саломат» навини 70х20-1 схемада экиш ва бегона ўтларга қарши «Гезагард-50» 50% н.кук. гербицидини гектарига 3 кг меъёрда экиш билан бирга қўллаш технологияси «Гулрух Агро Файз», «Бес Оул Файз», «Турғун ота», «Муқаддасхон Агро» фермер хўжаликларида жорий этилган  (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 19 майдаги 02/021-62-сон маълумотномаси). Бунинг натижасида ушбу фермер хўжаликларда гектаридан 34,1-34,6 центнергача ерёнғоқ ҳосили олишга эришилган.