Самандаров Батирбек Сатимовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Тимсолларни аниқлаш муҳитида электрон таълим ресурсларини баҳолашнинг адаптив моделлари», 05.01.04–Ҳисоблаш машиналари, мажмуалари ва компьютер тармоқларининг математик ва дастурий таъминоти (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.3.PhD/T401.
Илмий раҳбар: Нишанов Ахрам Хасанович, техника фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент ахборот технологиялари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент ахборот технологиялари университети, DSc.27.06.2017.Т.07.01.
Расмий оппонентлар: Мухамедиева Дилноза Тулкуновна, техника фанлари доктори, профессор; Тавбоев Сирожиддин Ахбутаевич, техника фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент темир йўл муҳандислари институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: электрон таълим ресурсларни баҳолашнинг адаптив моделларини қуриш, синфлаштириш, информатив белгилар мажмуасини шакллантириш ва online режимда мониторингини олиб борувчи дастурий воситалар мажмуасини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
LMS тизимлар маълумотлар базаси учун ишлаб чиқилган IDEF1x ахборот моделлари асосида электрон таълим ресурслари ҳолатини баҳолашнинг адаптив моделлари ишлаб чиқилган;
тимсолларни аниқлаш муҳитида электрон таълим ресурслари белгилар мажмуасини шакллантириш, уларни синфлаштириш усул ва алгоритмларига асосланган электрон таълим ресурслари курс элементларининг тўлақонлигини аниқлаш ва online режимда мониторингини олиб борувчи баҳолаш модели ишлаб чиқилган;
LMS тизимлар маълумотлар базасига ягона интерфейс орқали боғланиб электрон таълим ресурсларини баҳоловчи дастурий восита архитектураси ва модуллараро функционал тузилмаси ишлаб чиқилган;
электрон таълим ресурсларини баҳолаш ва назоратини олиб боришда информатив белгиларни танлаш ва электрон таълим ресурсларини сифат кўрсаткичи асосида синфлаштириш усул, алгоритмларига асосланган LMS тизимларга интеграция қилинувчи дастурий восита ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
электрон таълим ресурсларни баҳолашнинг адаптив моделларини қуриш, синфлаштириш, информатив белгилар мажмуасини шакллантириш ва online режимда мониторингини олиб борувчи дастурий воситалар мажмуасини ишлаб чиқиш асосида:
электрон ахборот ресурслари ҳолатини баҳолашнинг адаптив моделлари асосида online режимда электрон таълим ресурслари курс элементларининг тўлақонлигини ва бутлигини аниқлаш ҳамда мониторингини олиб бориш алгоритмлари Қорақалпоқ давлат университетида татбиқ этилган (Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлигининг 2018 йил 25 июндаги 33-8/4603‑сон маълумотномаси). Илмий тадқиқот натижасида виртуал таълим тизимларидаги электрон ресурсларни баҳолаш учун ишлаб чиқилган модуль электрон ресурсларни баҳолаш самарадорлигини 1,2 мартага ошириш имконини берган;
электрон ресурслари ҳолатини баҳолашнинг адаптив моделларига асосланган усул ва алгоритмлар, ҳодисалар баённомаларидаги маълумотларни таниб олишда информатив белгилар мажмуасини шакллантириш алгоритми «Ferret Soft» МЧЖ томонидан ишлаб чиқилган «Archive Kiosk», «FKadr» ва «Reyting» ахборот тизимларига жорий қилинган (Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлигининг 2018 йил 25 июндаги 33-8/4603‑сон маълумотномаси). Илмий тадқиқот натижасида тимсолларни аниқлаш муҳитида маълумотларни тезкор ишлаш ва самарали таҳлил қилишда электрон ресурслар ҳолатини баҳолашнинг адаптив моделларига асосланган усул ва алгоритмлари 1,5 марта ва ҳодисалар баённомаларидаги маълумотларни таниб олишда информатив белгиларни шакллантириш алгоритмлари 1,2 марта ошиши тизимда фаолият олиб борувчи масъул ходимларнинг иш унумдорлиги 15-20% орттириш имконини берган;
УзАСБО дастурий мажмуаси шакллантириб берган ҳодисалар баённомаларидаги маълумотларни таниб олишдаги (тимсолларни аниқлашда) информатив белгилар мажмуасини танлаш ва шакллантириш алгоритмлари Қорақалпоқ давлат университети ва Нукус давлат педагогика институтида жорий этилган (Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлигининг 2018 йил 25 июндаги 33-8/4603‑сон маълумотномаси). Илмий тадқиқот натижасида УзАСБО дастурий мажмуаси ҳодисалар баённомасидан тўлов-контракт тушумларини синфлаштириш ва ОТМ шартномаларини электрон қайд қилиш дастурий воситалари бухгалтерия ва маркетинг хизмати бўлимлари иш унумдорлигини 1,6 мартага ошириш имконини берган;
тимсолларни аниқлаш муҳитида электрон ресурслари ҳолатини баҳолашнинг адаптив моделларига асосланган алгоритмларни ўзида жамлаган Web Service кўринишидаги кутубхона ETRA (External Trading Aррlication) ахборот тизими электрон ресурсларини баҳолашга, информатив белгилар мажмуасини танлаш ва шакллантириш алгоритми ICM (Investigative Comрliance Module) тизими ҳодисалар баённомалари (log) маълумотларини таниб олишда маълумотларни интеллектуал таҳлил қилиш масалаларини ечишга жорий қилинган (Ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлигининг 2018 йил 25 июндаги 33-8/4603‑сон маълумотномаси). Илмий тадқиқот натижасида электрон ресурслари ҳолатини баҳолашнинг адаптив моделларига асосланган алгоритмларни ETRA ахборот тизимига жорий қилиниши электрон ресурсларини 1,5 баробарга, информатив белгилар мажмуасини шакллантириш алгоритми ICM тизими ҳодисалар баённомаларини таҳлил қилишга жорий қилиниши самарадорлиги 1,3 баробарга ошириш имконини берган.
