Сафиуллин Александр Иосифовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси: “Касалликнинг турли босқичларида болалар ва катталардаги ОИВ инфекциясининг иммун-физиологик жиҳатлари” ихтисосликлар шифри: 14.00.36 – Аллергология ва иммунология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.2PhD/Tib2955.
Илмий раҳбарлар: Залялиева Марьям Валиевна биология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Иммунология ва инсон геномика институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Иммунология ва инсон геномикаси институти, DSc.02/30.12.2019.Tib.50.01.
Расмий оппонентлар: Рахманкулова Зухра Жандаровна, тиббиёт фанлари доктори; Ибадова Гулнара Алиевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: касалликнинг турли босқичларида ОИВ билан касалланганларда туғма иммунитет омилларининг иммунофизиологик хусусиятларини ва аутоантитаналар даражасини ўрганишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор ОИВ касалликнинг 4-босқичида нейтрофилларнинг фагоцитар фаоллигини ва нейтрофиллар ферменти (МПО) миелопероксидаза функционал ҳолати сусайиши сабабли уларнинг бактерицид таъсири муваффақиятсизлигига олиб келиши исботланган;
илк бор ОИВ инфекцияси бир босқичдан иккинчисига ўтиши билан гранулоцит колония-кучайтирувчи омил (Г-ККО) ўсиши сабабли носпецифик иммун жавобнинг кучли стимуляциясига олиб келиши аниқланган;
илк бор сўлакда IgG, IgA, IgM миқдорларининг қон зардобидаги юқори миқдорларига нисбатан пасайиши сабабли ОИВ инфекцияси ривожланишида оғиз бўшлиғи шикастланишига олиб келиши исботланган;
илк бор ОИВ/ОИТС касаллиги ривожланиши билан аутоиммун реакцияларнинг (АЮК, ДНКга антитаналар, бош мия тўқимаси антигенларига антитаналар) ўсиши ва ОИВ инфекциясининг 3 ва 4 босқичларида ДНКга бўлган антитаналар ва бош мия тўқимаси антигенларига антитаналар ўртасидаги юқори даражада ўзаро боғлиқлик аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Касалликнинг турли босқичларида болалар ва катталардаги ОИВ инфекциясининг иммун-физиологик жиҳатларини аниқлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: илк бор ОИВ касалликнинг 4-босқичида нейтрофилларнинг фагоцитар фаоллигини ва нейтрофиллар ферменти (МПО) миелопероксидаза функционал ҳолати сусайиши сабабли уларнинг бактерицид таъсири муваффақиятсизлигига олиб келиши исботланганлиги бўйича «ОИВ инфексиясининг турли босқичларида ОИВ билан яшовчи шахсларда аутоантитаналар» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Иммунология ва инсон геномикаси институти Илмий кегашининг 2021-йил 22-февралдаги № 2-сон протоколи билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Республика ОИТСга қарши курашиш маркази бўйича 27.10.2023 йилдаги 177-н-сонли ва Сурхондарё вилояти ОИТСга қарши курашиш маркази бўйича 27.12.2023 йилдаги 91Т-сонли буйруғлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 25-сентябрдаги 06/18-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: олинган натижалар катталар ва болаларда ОИВ инфекциясини клиник-иммунологик ташҳислаш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Республика ва Сурхондарё вилояти ОИТСга қарши курашиш марказлари амалий фаолиятларига жорий этилиши ОИВ инфексиясининг турли босқичларида ОИВ билан яшовчи шахсларда аутоантитаналарни аниқлаш усулини қўллаш клиник-иммунологик хусусиятлари аниқлаш, даволаш усулларини такомиллаштириш ва касаллар хаёт сифатини яхшилашга имкон ярататиши асосланган. Хулоса: ОИВ касалликнинг 4-босқичида нейтрофилларнинг фагоцитар фаоллигини ва нейтрофиллар ферменти (МПО) миелопероксидаза функционал ҳолати сусайиши уларнинг бактерицид таъсири камайишига олиб келиши асосланган.
иккинчи илмий янгилик: илк бор ОИВ инфекцияси бир босқичдан иккинчисига ўтиши билан гранулоцит колония-кучайтирувчи омил (Г-ККО) ўсиши сабабли носпецифик иммун жавобнинг кучли стимуляциясига олиб келиши аниқланганлиги бўйича «ОИВ инфексиясининг турли босқичларида ОИВ билан яшовчи шахсларда аутоантитаналар» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Иммунология ва инсон геномикаси институти Илмий кегашининг 2021-йил 22-февралдаги № 2-сон протоколи билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Республика ОИТСга қарши курашиш маркази бўйича 27.10.2023 йилдаги 177-н-сонли ва Сурхондарё вилояти ОИТСга қарши курашиш маркази бўйича 27.12.2023 йилдаги 91Т-сонли буйруғлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 25-сентябрдаги 06/18-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: олинган натижалар катталар ва болаларда ОИВ инфекциясини клиник-иммунологик ташҳислаш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Республика ва Сурхондарё вилояти ОИТСга қарши курашиш марказлари амалий фаолиятларига жорий этилиши ОИВ инфексиясининг турли босқичларида ОИВ билан яшовчи шахсларда аутоантитаналарни аниқлаш усулини қўллаш клиник-иммунологик хусусиятлари аниқлаш, даволаш усулларини такомиллаштириш ва касаллар хаёт сифатини яхшилашга имкон ярататиши асосланган. Хулоса: ОИВ инфекцияси бир босқичдан иккинчисига ўтиши билан Г-ККО ўсиши носпецифик иммун жавобнинг кучли стимуляциясига олиб келиши асосланган.
учинчи илмий янгилик: илк бор сўлакда IgG, IgA, IgM миқдорларининг қон зардобидаги юқори миқдорларига нисбатан пасайиши сабабли ОИВ инфекцияси ривожланишида оғиз бўшлиғи шикастланишига олиб келиши исботланганлиги бўйича «ОИВ инфексиясининг турли босқичларида ОИВ билан яшовчи шахсларда аутоантитаналар» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Иммунология ва инсон геномикаси институти Илмий кегашининг 2021-йил 22-февралдаги № 2-сон протоколи билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Республика ОИТСга қарши курашиш маркази бўйича 27.10.2023 йилдаги 177-н-сонли ва Сурхондарё вилояти ОИТСга қарши курашиш маркази бўйича 27.12.2023 йилдаги 91Т-сонли буйруғлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 25-сентябрдаги 06/18-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: олинган натижалар катталар ва болаларда ОИВ инфекциясини клиник-иммунологик ташҳислаш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Республика ва Сурхондарё вилояти ОИТСга қарши курашиш марказлари амалий фаолиятларига жорий этилиши ОИВ инфексиясининг турли босқичларида ОИВ билан яшовчи шахсларда аутоантитаналарни аниқлаш усулини қўллаш клиник-иммунологик хусусиятлари аниқлаш, даволаш усулларини такомиллаштириш ва касаллар хаёт сифатини яхшилашга имкон ярататиши асосланган. Хулоса: сўлакда IgG, IgA, IgM миқдорларининг қон зардобидаги юқори миқдорларига нисбатан пасайиши ОИВ инфекциясида оғиз бўшлиғи шикастланишига олиб келиши асосланган.
тўртинчи илмий янгилик: илк бор ОИВ/ОИТС касаллиги ривожланиши билан аутоиммун реакцияларнинг (АЮК, ДНКга антитаналар, бош мия тўқимаси антигенларига антитаналар) ўсиши ва ОИВ инфекциясининг 3 ва 4 босқичларида ДНКга бўлган антитаналар ва бош мия тўқимаси антигенларига антитаналар ўртасидаги юқори даражада ўзаро боғлиқлик аниқланганлиги бўйича «ОИВ инфексиясининг турли босқичларида ОИВ билан яшовчи шахсларда аутоантитаналар» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Иммунология ва инсон геномикаси институти Илмий кегашининг 2021-йил 22-февралдаги № 2-сон протоколи билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Республика ОИТСга қарши курашиш маркази бўйича 27.10.2023 йилдаги 177-н-сонли ва Сурхондарё вилояти ОИТСга қарши курашиш маркази бўйича 27.12.2023 йилдаги 91Т-сонли буйруғлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 25-сентябрдаги 06/18-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: олинган натижалар катталар ва болаларда ОИВ инфекциясини клиник-иммунологик ташҳислаш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Республика ва Сурхондарё вилояти ОИТСга қарши курашиш марказлари амалий фаолиятларига жорий этилиши ОИВ инфексиясининг турли босқичларида ОИВ билан яшовчи шахсларда аутоантитаналарни аниқлаш усулини қўллаш клиник-иммунологик хусусиятлари аниқлаш, даволаш усулларини такомиллаштириш ва касаллар хаёт сифатини яхшилашга имкон ярататиши асосланган. Хулоса: ОИВ/ОИТС касаллигида аутоиммун реакцияларнинг (АЮК, ДНКга антитаналар, бош мия тўқимаси антигенларига антитаналар) ўсиши ва ОИВ инфекциясининг 3 ва 4 босқичларида ДНКга бўлган антитаналар ва бош мия тўқимаси антигенларига антитаналар ўртасидаги ўзаро боғлиқлик асосланган.