Карпушкин Сергей Игоревичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Дизель двигателли автомобиллар эксплуатацион кўрсаткичларини ёқилғи хусусиятларини депрессор қўшилма ёрдамида яхшилаш орқали ошириш», 05.08.06–Ғилдиракли ва гусеницали машиналар ва уларни ишлатиш (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.4.PhD/Т198.
Илмий раҳбар: Рисқулов Алимжан Ахмаджанович, техника фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент автомобиль йўлларини лойиҳалаш, қуриш ва эксплуатацияси институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Тошкент автомобиль йўлларини лойиҳалаш, қуриш ва эксплуатацияси институти, Тошкент шаҳридаги Турин политехника университети, DSc.27.06.2017.Т.09.01.
Расмий оппонентлар: Шарипов Конгратбай Авезимбетович, техника фанлари доктори, профессор; Мусаджанов Махамаджон Зокиржонович, техника фанлари номзоди, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент темир йўллари муҳандислари институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: дизель двигателли автомобиллар эксплуатацион кўрсаткичларини яхшилаш учун маҳаллий хомашё асосида депрессор қўшилмали дизель ёқилғисини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
полиэтилентерефталат асосида карбоксилли ёғли кислоталар билан модификацияланган, янги депроссор қўшилма олиш усули ишлаб чиқилган;
депрессор қўшилмани паст ҳарорат хусусиятли дизель ёқилғиси тавсифлари параметрларига таъсири механизми асосланган ва дизель ёқилғисининг физик-кимёвий ва эксплуатацион хусусиятларининг оптимал параметрларини таъминлаш учун концентрацион оралиқ аниқланган;
ёзги дизель ёқилғисида депрессор қўшилмани киритиш ҳароратининг таъсири, ёқилғида намлик мавжудлиги, шунингдек, ёқилғининг углеводород таркибини қўшилма самарадорлигига таъсири аниқланган.
ёзги дизель ёқилғидаги қўшилмани автотранспорт ва йўл техникасининг эксплуатацион кўрсаткичларига таъсири аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Дизель автомобиллари ва йўл қуриш техникалари эксплуатацияси учун импорт ўрнини босувчи юқори молекуляр бирикмали депрессор қўшилма ишлаб чиқариш бўйича олинган натижалар асосида:
«Депрессор қўшимчаларни олиш усули»га Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг ихтиро патенти олинган (IAP 0515, 2015 й.). Ишлаб чиқилган усул Ўзбекистон шароитида атроф-муҳитнинг энг паст ҳаво ҳароратида ҳам ёзги дизелли ёнилғсини қовушқоқлигини ошиб кетмаслиги имконини берган;
ёзги дизель ёнилғисининг музлаш ҳароратини пасайтириш мақсадида полиэтилентерефталат асосида карбоксилли ёғли кислоталар билан модификацияланган, депрессор қўшилма «Махсусюктранс» унитар корхонасининг дизелли транспорт воситаларини эксплуатация қилиш жараёнларига жорий қилинган ҳамда ёзги дизель ёқилғисига қўшиладиган депрессор қўшилма Ўзбекистон Республикаси Автомобиль йўллари давлат қўмитаси ва Ўзбекистон Республикаси Давлат хавфсизлик хизмати чегара қўшинларининг юк автомобиллари, самосваллар, автокран ва фронтал юклагичларида қўллаш учун жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Автомобиль йўллари давлат қўмитасининг 2018 йил 26 ноябрдаги 01-242-сон ва Ўзбекистон Республикаси Давлат хавфсизлик хизмати чегара қўшинларининг 2018 йил 21 ноябрдаги 30/10-22019-сон маълумотномалари). Натижада ёзги дизель ёқилғисининг таркибига 0,1-0,2 концентрацияли қўшилма қўшилганда музлаш ҳароратини минус 12оС дан минус 29оС гача пасайтириш ва қишки мавсум даврида табиий шароитда ёзги ёқилғидаги иш қобилияти ошириш ҳамда 0оС дан минус 10оС ҳарорат оралиғида қўшилмани қўллаш ёқилғини қовушқоқлик хусусияти яхшилаш ҳисобига ёзги ёқилғини 6–7% га тежаш имконини берган;
ишлаб чиқилган «Тажриба-саноат қурилмаларида депрессор қўшилмали қишки дизель ёнилғисини ишлаб чиқариш учун муваққат технологик регламентлар»га асосан автохўжалик автоматик ёқилғи қуйиш ва автомобилларга ёқилғи қуйиш станцияларига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Автомобиль йўллари давлат қўмитасининг 2018 йил 26 ноябрдаги 01-242-сон ва Ўзбекистон Республикаси Давлат хавфсизлик хизмати чегара қўшинларининг 2018 йил 21 ноябрдаги 30/10-22019-сон маълумотномалари). Натижада ёзги дизель ёқилғисининг қиш мавсумида қовушқоқлигини сақлаб қолиш орқали автомобилларга хизмат кўрсатиш имконини берган.
