Юлдашева Гулчехра Рахимовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ҳомиладорликдан олдин COVID-19 ўтқазган ҳомиладор аёлларнинг клиник ва иммунологик ҳолати» 14.00.36 – Аллергология ва иммунология, 14.00.01 – Акушерлик ва гинекология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.4.PhD/Tib4751.
Илмий раҳбарлар: Мусаходжаева Дилорам Абдуллаевна, биология фанлари доктори, профессор; Джаббарова  Юлдуз Касимовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Иммунология ва инсон геномикаси институти, DSc.02/30.12.2019.Tib.50.01
Расмий оппонентлар: Каттаходжаева Махмуда Хамдамовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Нуралиев Неккадам Абдуллаевич, тиббиёт фанлари  доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент педиатрия тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ҳомиладорликдан олдин COVID-19 билан касалланган аёлларда ҳомиладорликнинг клиник ва иммунологик хусусиятларини аниқлашга асосланган ҳолда ҳомиладорликни бошқаришга дифференциал ёндашувнинг имконияти ва мақсадга мувофиқлигини асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
илк бор ҳомиладорликдан олдинги қисқа предгравидар даврда коронавирус инфекциясининг оғирлик даражасидан қатъи назар, она организмининг ҳомилага нисбатан иммунологик толерантлиги бузилиши, бу эса янги туғилган чақалоқларда туғруқдан сўнгги ҳалокат ҳолатларининг ортиши билан намоён бўлиши аниқланган;
илк бор ҳомиладорликдан олдин COVID-19 инфекциясини симптомсиз ўтказган аёлларда гестациянинг турли босқичларида яллиғланишга ҳос цитокинлар (IL-1β, IL-6, IL-8) миқдори ошиши ҳамда яллиғланишга қарши цитокинлар (IL-4) миқдори пасайиши кузатилганлиги аниқланган;
илк бор IFNα миқдорининг пасайиши ҳамда IFNγ миқдорининг ошиши ҳомила ҳолатини баҳолашда янги прогностик мезон эканлиги асосланган;
илк бор COVID-19 инфекциясининг оқибатлари аёллар репродуктив тизимига салбий таъсир кўрсатиши ва бу ҳолат гестация даврида цитокин ҳолатининг динамик ўзгаришларига сабаб бўлиши асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий этилиши. 
Ҳомиладорликдан олдин COVID-19 инфекциясини бошдан кечирган аёлларда ҳомиладорликнинг клиник-иммунологик хусусиятларини ўрганиш ва цитокин профилига асосланган диагностика ёндашувларини ишлаб чиқиш натижасида олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилиги:  илк бор ҳомиладорликдан олдинги қисқа предгравидар даврда коронавирус инфекциясининг оғирлик даражасидан қатъи назар, она организмининг ҳомилага нисбатан иммунологик толерантлиги бузилиши, бу эса янги туғилган чақалоқларда туғруқдан сўнгги ҳалокат ҳолатларининг ортиши билан намоён бўлиши аниқланганлиги бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 2022 йил 16 ноябрда №8н-р/1281-сон билан тасдиқланган «Ҳомиладорликдан олдин COVID-19 инфекциясини бошдан кечирган аёлларда интерферонлар синтезини баҳолаш диагностика мезонлари» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган. Мазкур таклиф РИОваБСИАТМ Андижон филиалида  2024 йил 26 сентябрдаги №38-сонли ва РИОваБСИАТМ Фарғона филиалида 2024 йил 25 сентябрдаги №113-сонли буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 10 декабрдаги 10/21-сон маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: ҳомиладорликдан олдин коронавирус инфекциясини бошдан кечирган аёллар учун антенатал ёрдам сифатини оширишга, гестация даврининг физиологик кечишини таъминлаш, ҳомиланинг йўқотилишини олдини олиш, унинг нормал бачадонда ривожланишини таъминлаш ҳамда перинатал ўлимни камайтиришга хизмат қилади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этиш COVID-19 билан боғлиқ цитокин профилини аниқлаш, она ва ҳомила учун асоратларни прогноз қилиш ва олдини олиш ҳамда даволаш тактикасини оптималлаштириш орқали иқтисодий самарадорликка эришиш имконини берган  ва 118 беморда даволаш харажатларини 73632000 сўмга тежашга имкон берган; хулоса: ҳомиладорликнинг кечишига оид комплекс таҳлил COVID-19 бошдан кечирган аёлларда ривожланувчи акушерлик асоратларининг табиати ва хусусиятларини аниқлашга ҳамда клиник кузатувнинг янги ёндашувларини таклиф этишга, қолаверса ушбу тоифадаги ҳомиладор аёлларни юқори хавф гуруҳига киритиб, уларни кучайтирилган тиббий кузатув остига олиш зарурлигини асослаб беради
иккинчи илмий янгилиги: илк бор ҳомиладорликдан олдин COVID-19 инфекциясини симптомсиз ўтказган аёлларда гестациянинг турли босқичларида яллиғланишга ҳос цитокинлар (IL-1β, IL-6, IL-8) миқдори ошиши ҳамда яллиғланишга қарши цитокинлар (IL-4) миқдори пасайиши кузатилганлиги аниқланганлиги бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 2022 йил 16 ноябрда №8н-р/1281-сон билан тасдиқланган «Ҳомиладорликдан олдин COVID-19 инфекциясини бошдан кечирган аёлларда интерферонлар синтезини баҳолаш диагностика мезонлари» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган. Мазкур таклиф РИОваБСИАТМ Андижон филиалида  2024 йил 26 сентябрдаги №38-сонли ва РИОваБСИАТМ Фарғона филиалида 2024 йил 25 сентябрдаги №113-сонли буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 10 декабрдаги 10/21-сон маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: цитокин ҳолати динамикасининг аниқланган хусусиятлари онадан болага патологик жавобнинг яллиғланиш иммунологик генезининг устунлигини тасдиқлашга имкон беради ва клиник жиҳатдан ҳомиланинг ҳаётий зарур таъминоти, ривожланишининг ёмонлашуви, ҳатто муддатидан олдин тушиши кўринишида намоён бўлади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этиш COVID-19 билан боғлиқ цитокин профилини аниқлаш, она ва ҳомила учун асоратларни прогноз қилиш ва олдини олиш ҳамда даволаш тактикасини оптималлаштириш орқали иқтисодий самарадорликка эришиш имконини берган  ва 118 беморда даволаш харажатларини 73632000 сўмга тежашга имкон берган; хулоса: олинган натижалар постковид гуруҳига кирувчи ҳомиладор аёлларда лаборатория назорати остида бўлиши лозим бўлган иммунологик кўрсаткичларни ишлаб чиқиш ва пренатал иммуномониторинг йўналишларини аниқлаш имконини берди.
учинчи илмий янгилиги: илк бор IFNα миқдорининг пасайиши ҳамда IFNγ миқдорининг ошиши ҳомила ҳолатини баҳолашда янги прогностик мезон эканлиги асосланганлиги Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 2022 йил 16 ноябрда №8н-р/1281-сон билан тасдиқланган «Ҳомиладорликдан олдин COVID-19 инфекциясини бошдан кечирган аёлларда интерферонлар синтезини баҳолаш диагностика мезонлари» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган. Мазкур таклиф РИОваБСИАТМ Андижон филиалида  2024 йил 26 сентябрдаги №38-сонли ва РИОваБСИАТМ Фарғона филиалида 2024 йил 25 сентябрдаги №113-сонли буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 10 декабрдаги 10/21-сон маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: таклиф этилган клиник олди иммунодиагностика усуллари ҳомиладорликни тўхтатиш хавфи туфайли шифохонага ётқизиш ҳолатлари ва ҳомила сақланмаслик ҳолатлари сонини камайтириш имконини берди; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этиш COVID-19 билан боғлиқ цитокин профилини аниқлаш, она ва ҳомила учун асоратларни прогноз қилиш ва олдини олиш ҳамда даволаш тактикасини оптималлаштириш орқали иқтисодий самарадорликка эришиш имконини берган  ва 118 беморда даволаш харажатларини 73632000 сўмга тежашга имкон берган; хулоса: IFNα ва IFNγнинг аниқланган прогностик маркер сифатидаги аҳамияти бачадон ичи гипоксияси ва гестациянинг асоратли шаклларини эрта босқичда аниқлаш, хавфни стратификация қилиш асосини ташкил этган;
тўртинчи илмий янгилиги: илк бор COVID-19 инфекциясининг оқибатлари аёллар репродуктив тизимига салбий таъсир кўрсатиши ва бу ҳолат гестация даврида цитокин ҳолатининг динамик ўзгаришларига сабаб бўлиши асосланганлиги бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 2022 йил 16 ноябрда №8н-р/1281-сон билан тасдиқланган «Ҳомиладорликдан олдин COVID-19 инфекциясини бошдан кечирган аёлларда интерферонлар синтезини баҳолаш диагностика мезонлари» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган. Мазкур таклиф РИОваБСИАТМ Андижон филиалида  2024 йил 26 сентябрдаги №38-сонли ва РИОваБСИАТМ Фарғона филиалида 2024 йил 25 сентябрдаги №113-сонли буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 10 декабрдаги 10/21-сон маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: ҳомиладорликкача коронавирус инфекциясини бошдан кечирган аёлларга кўрсатиладиган антенатал ёрдам сифатининг ошиши гестация даврининг физиологик кечишини таъминлашга, ҳомила йўқотилишини олдини олишга, унинг нормал бачадонда ривожланишига ҳамда перинатал ўлим ҳолатларини камайтиришга қаратилган; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этиш COVID-19 билан боғлиқ цитокин профилини аниқлаш, она ва ҳомила учун асоратларни прогноз қилиш ва олдини олиш ҳамда даволаш тактикасини оптималлаштириш орқали иқтисодий самарадорликка эришиш имконини берган  ва 118 беморда даволаш харажатларини 73632000 сўмга тежашга имкон берган; хулоса: аниқланган цитокин профили ўзгаришлари коронавирус инфекциясини бошдан кечирган беморларни пренатал кузатишнинг илмий жиҳатдан асосланган шахсийлаштирилган ёндашувини ишлаб чиқишда патогенетик асос сифатида хизмат қилади.