Тажибаев Гайратжон Шовдоровичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Бошланғич синф ўқувчиларига чет тил ўқитишда коммуникатив ёндашув», 13.00.02–Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (инглиз тили) (педагогика фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:В2017.3 PhD/Ped251.

Илмий раҳбар: Ахмедова Лайлохон Толибжоновна, педагогика фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган давлат университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети, DSc.27.06.2017.Ped.27.01.

Расмий оппонентлар: Носиров Абдурахим Абдумуталипович, филология фанлари доктори; Абдужаббарова Замира Рустамовна педагогика фанлари номзоди, доцент.

Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: коммуникатив ёндашув асосида бошланғич синф ўқувчиларига чет тилни ўқитишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

инглиз тилини А1 даражада коммуникатив ёндашув асосида ўқитиш методикаси лингвистиканинг “мутаносиблик” ва “тиллараро” назариялари ҳамда психологиянинг “когнитив конструктивизм” ва “ижтимоий конструктивизм” назариялари бўйича такомиллаштирилган;

инглиз-ўзбек тилларида нутқ ривожланиши фило ва онтогенези бўйича ўхшаш хусусиятлари ҳамда лексик ва грамматик кўникмаларнинг ривожланиши бўйича фарқли хусусиятлари аниқлаштирилган;

тиллараро интерференциянинг олдини олишга мўлжалланган машқ (Substitution table) ва тил материалини ўзлаштиришга кўмаклашиш модели (Scaffolding) асосида коммуникация ва интеракция усули (Class survey) такомиллаштирилган;

бошланғич синф ўқувчиларининг прагматик компетенциясини шакллантириш бўйича дидактик, драматик, имитацион, сюжетли, мулоқотга асосланувчи, ролли ва проектли ўйинлар бўйича методик таъминоти ишлаб чиқилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Бошланғич синф ўқувчиларига чет тил ўқитишга коммуникатив ёндашув бўйича ишлаб чиқилган услубий ва амалий таклифлар асосида:

“мутаносиблик”, “тиллараро”, “когнитив конструктивизм” ва “ижтимоий интерактивизм” назариялари бўйича такомиллаштирилган А 1 даражада инглиз тилини коммуникатив ёндашув асосидаги ўқитиш методикасидан А-5-37 рақамли “Мактабгача таълим муассасалари тарбияланувчилари ва бошланғич синф ўқувчиларида дастлабки математик билимларни шакллантиришга мўлжалланган мультимедиали интеллектуал ўйинлар” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 11 июндаги 89-03-2287-сон маълумотномаси). Натижада, бошланғич синфларда коммуникатив компетенциянинг А1 даражада эгалланишига хизмат қилган;

аниқлаштирилган инглиз-ўзбек тилларида нутқ ривожланиши фило ва онтогенези бўйича ўхшаш хусусиятлари ҳамда лексик ва грамматик кўникмаларнинг ривожланиши бўйича фарқли хусусиятларидан махсус курс ва семинарлар ташкил этилишида назарий асос сифатида фойдаланилмоқда (Республика таълим марказининг 2018 йил 25 октябрдаги 01/11-01/7-1803-сон маълумотномаси). Натижада, машқларни стресс (руҳий зўриқиш)дан холи, осон ва муваффақиятли бажарилишига кўмаклашишнинг педагогик усуллари ва технологиялари такомиллаштирилган;

тиллараро интерференциянинг олдини олишга мўлжалланган машқ (Substitution table) ва тил материалини ўзлаштиришга кўмаклашиш модели (Scaffolding) асосида такомиллаштирилган коммуникация ва интеракция усули (Class survey)дан “Yoshlar” ҳамда “O`zbekiston” телерадиоканал-ларининг “Давр”, “Катта танаффус”, “Таълим ва тараққиёт” дастурларида эфирга узатилди (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Yoshlar” телерадиоканалининг 2018 йил 5 майдаги 14-01-376-сон, “O`zbekiston” телерадиоканалининг 2018 йил 1 июндаги O`z/k-1-103-сон маълумотномалари). Натижада, бошланғич синфларда инглиз тилини коммуникатив ёндашув асосида ўқитиш методикаси оммалаштирилган;          

бошланғич синф ўқувчиларининг прагматик компетенциясини шакллантириш бўйича дидактик, драматик, имитацион, сюжетли, мулоқотга асосланувчи ва ролли ўйинлардан фойдаланиш технологияси бўйича ишлаб чиқилган методик таъминотидан чет тилларни ўқитишнинг инновацион методикаларини ривожлантириш республика илмий-амалий марказида муҳокама этилган (Чет тилларни ўқитишнинг инновацион методикаларини ривожлантириш республика илмий-амалий марказининг 2018 йил 20 июндаги 10-06/198-сон маълумотномаси). Натижада, бошланғич синфлар учун лексик минимумни замонавий талаблар асосида методик тайёрлаш бўйича марказнинг дарсликлар бўлими базаси яна бир илмий-амалий ёрдамчи манба ҳисобига бойитилган.