Тураева Дилафруз Рустамбоевнанинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Касб-ҳунар коллежи ўқитувчилари фаолияти услубининг психологик хусусиятлари”, 19.00.05–Ижтимоий психология, этнопсихология  (психология фанлари). 

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.2.PhD/Psi22.

Илмий рахбар: Умаров Бахриддин Менгбоевич, психология фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат педагогика университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, DSc27.06.2017.Psi.01.07.

Расмий оппонентлар: Самаров Рустам Садриддинович, фалсафа  фанлари доктори, профессор; Арзикулов Дилшод Неъматович,психология фанлари номзоди, доцент.

Етакчи ташкилот:   Бухоро давлат университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: “Ўқитувчи-ўқувчи” муносабатлари тизимида касб-ҳунар коллежи ўқитувчиси фаолияти услубининг ижтимоий-психологик хусусиятларини аниқлаш ва фаолият услубини такомиллаштириш бўйича ижтимоий-психологик тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

касб-ҳунар коллежи “ўқитувчи-ўқувчи” муносабатлари тизимида ўқувчилар демократик услубдаги ўқитувчиларни ижобий баҳолашса-да, авторитар услубдаги педагоглар билан ҳам ижтимоий муносабатлар бўйича мулоқот даражаси юқорилиги аниқланган;

касб-ҳунар коллежи “ўқитувчи-ўқувчи” муносабатлари тизимида ўқитувчиси билан ўқувчилари ўртасидаги  “мажбурий”, “зарурий”, “расмий”, “расмий-салбий”, “расмий-ижобий”, “ишончли”, “дилдан ишониш” муносабат даражалари аниқланган;

касб-ҳунар коллежи  ўқитувчиларининг фаолият услубларига кўра  коммуникативлик фаолият услубига (мулоқотмандлик, кўнгилчанлик), ташкилий-бошқарув фаолият услубига (мустақиллик, ишбилармонлик, лидерлик, ҳукмронлик), эмоционал-мотивацион фаолият услубига (ҳиссий турғунлик, хавотирланувчанлик), ўқув-услубий фаолиятига (ижодий ёндашувчанлик, мустақиллик) хос шахслилик хусусиятлари аниқланган;

касб-ҳунар коллежи педагогларининг ўқувчилари билан муносабатида намоён бўлувчи самарали, хавотирланувчан (ташвишли), мослашувчан, доминант, ҳиссий – турғун, ижтимоий, масофа cақловчи, ҳукмрон фаолият услублари аниқланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Касб-ҳунар коллежи ўқитувчилари фаолияти услубининг психологик хусусиятлари бўйича олинган илмий натижалар асосида:

касб-ҳунар коллежи “ўқитувчи-ўқувчи” муносабатлари тизимида ўқувчилар демократик услубдаги ўқитувчиларни ижобий баҳолашса-да, авторитар услубдаги педагоглар билан ҳам ижтимоий муносабатлар бўйича мулоқот даражаси юқорилиги аниқланган  натижалар касб-ҳунар коллежлари ўқитувчилари фаолиятига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим Вазирлиги, Ўрта махсус касб-ҳунар таълими марказининг 2018 йил 18-апрелдаги МХ-01/21-5321м-сон маълумотномаси). Натижада педагогларнинг бошқарув услубларини шакллантириш ва ривожлантириш самарадорлигини таъминлашга, уларнинг касбий-психологик тайёргарлигини оширишга хизмат қилган;

касб-ҳунар коллежи “ўқитувчи-ўқувчи” муносабатлари тизимида ўқитувчиси билан ўқувчилари ўртасидаги  “мажбурий”, “зарурий”, “расмий”, “расмий-салбий”, “расмий-ижобий”, “ишончли”, “дилдан ишониш” муносабат даражалари натижалар касб-ҳунар коллежлари таълим-тарбия фаолиятига жорий қилинган. (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим Вазирлиги, Ўрта махсус касб-ҳунар таълими марказининг 2018 йил 18-апрелдаги МХ-01/21-5321м-сон маълумотномаси). Натижада педагогларнинг фаолияти  услубини янгидан шакллантириш ва ривожлантиришни таъминлаш бўйича янги имкониятлар яратилган, шунингдек, педагогларнинг таълим-тарбия жараёнида самарали натижаларга эришиш имкониятлари кенгайиши таъминланган;

касб-ҳунар коллежи  ўқитувчиларининг фаолият услубларига кўра  коммуникативлик фаолият услубига (мулоқотмандлик, кўнгилчанлик), ташкилий-бошқарув фаолият услубига (мустақиллик, ишбилармонлик, лидерлик, ҳукмронлик), эмоционал-мотивацион фаолият услубига (ҳиссий турғунлик, хавотирланувчанлик), ўқув-услубий фаолиятига (ижодий ёндашувчанлик, мустақиллик) хос шахслилик хусусиятлари  бўйича олинган натижалардан Тошкент давлат педагогика университети қошидаги Психология ўқув-илмий маркази тингловчиларининг малакасини ошириш ва қайта тайёрлашда фойдаланилган (Психология ўқув-илмий маркази  2018 йил 17 октябрдаги 02-07-3985/04-сон маълумотномаси). Натижада ўрта махсус таълими тизими ўқитувчилари ва амалиётчи психологлари фаолиятининг илмий-методик таъминоти кучайтирилган;

касб-ҳунар коллежи педагогларининг касбий фаолиятида намоён бўлувчи қуйидаги янги фаолият услублари: самарали, ховотирланувчан (ташвишли), мослашувчан, доминант, ҳиссий – турғун, ижтимоий, масофали  cақловчи, ҳукмрон фаолият услублари аниқланган амалий психологлар фаолиятига жорий қилинган ҳамда Республика болалар ижтимоий мослашуви маркази мутахассислари томонидан муҳокама қилинган (Психология ўқув-илмий маркази 2018 йил 17 октябрдаги  02-07-3985/04-сон,  Республика болалар ижтимоий мослашуви марказининг 2018 йил 12 ноябрдаги 06/638-сон маълумотномалари). Бу касб-ҳунар таълими тизими ўқитувчилари фаолияти услубини, шунингдек, уларга хос ижтимоий-психологик хусусиятларни аниқлаш, шакллантириш, ривожлантириш ҳамда педагоглар фаолиятини баҳолаш имкониятларини кенгайтирган.