Азизова Фотимахон Саидбахрамовнанинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Олий таълим муассасалари талабаларига инглиз тили фразеологизмларини ўргатишнинг лингвомаданий хусусиятлари (инглиз ва ўзбек тиллари мисолида)», 13.00.02–таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (инглиз тили) (педагогика фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.4.PhD/Ped53.

Илмий раҳбар: Бакиева Гуландом Хисамовна, филология фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети, DSc.27.06.2017.Ped.27.01.

Расмий оппонентлар: Юсупова Шохидахон Жалолиддиновна, педагогика фанлари доктори, доцент; Курбанбаев Джавод Аминбаевич, педагогика фанлари номзоди, доцент

Етакчи ташкилот: Ўзбекистон миллий университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: олий таълим муассасалари талабаларига инглиз тили фразеологизмларини ўргатишнинг лингвомаданий хусусиятларини такомиллаштиришдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

фразеологизмларнинг инглиз тилида феълга, ўзбек тилида от ва сифатга тўғри келиши бўйича структуравий хусусиятлари ҳамда эмоционал-психологик ҳолати, инсон ҳаёти, турмуш тажрибалари, ахлоқий хусусиятлари, ташқи кўриниши, меҳнат фаолияти, ақлий етуклиги бўйича  семантик хусусиятлари аниқлаштирилган;

инглиз ва ўзбек тилларидаги фразеологизмлар географик номлар, тарихий иборалар, миллий либослар, ҳайвон ва ўсимлик номлари, ранглар миллий-маданий хусусиятлари бўйича тематик гуруҳлари аниқлаштирилган;

фразеологизмларни таржима қилишда матндан аниқлаш, экстралингвистик хусусиятлари бўйича лингвомаданий қийинчиликлари аниқлаштирилган;

инглиз ва ўзбек тилларидаги фразеологизмларни  мунозара ва ким чаққон дарси, топқир таржимон, такрорлаш, ким зўр, фразеологизмлар ҳаракатда каби методлар орқали таржима қилишни ўргатиш методикаси  такомиллаштирилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Олий таълим муассасаларининг таржимонлик факультетлари талабаларига инглиз тили фразеологизмларини ўргатишнинг лингвомаданий хусусиятларини билиш ва такомиллаштириш юзасидан ишлаб чиқилган назарий ва амалий натижалар асосида:

фразеологизмларнинг аниқлаштирилган структуравий ва семантик хусусиятларидан “Инглизча-ўзбекча-русча фразеологизмларнинг қисқача луғат”ини ишлаб чиқишда фойдаланиган (Инглизча-ўзбекча-русча фразеологизмларнинг қисқача луғати. – Тошкент: Фан ва технология, 2010. – Б.160.). Натижада мазкур луғат инглиз ва ўзбек тилларидаги фразеологизмларни таржимасини топишга ҳизмат қилган;

инглиз ва ўзбек тилларидаги фразеологизмлар географик номлар, тарихий иборалар, миллий либослар, ҳайвон ва ўсимлик номлари, ранглар миллий-маданий хусусиятлари бўйича аниқлаштирилган тематик гуруҳларидан А-1-219 рақамли “Таълим тизимида хорижий тил (инглиз) йўналишидаги олий таълим муассасаларида умумевропа компетенциялари (CEFR) бўйича С1, даражасини эгаллашни таъминлайдиган ўқув-услубий мажмуа яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 05 апрель 2018 йилдаги 89-03-1286-сон маълумотномаси). Натижада инглиз ва ўзбек тилларидаги фразеологизмлар тематик гуруҳлаштирилган;

фразеологизмларни таржима қилишда матндан аниқлаш, экстралингвистик хусусиятлари бўйича аниқлаштирилган лингвомаданий қийинчиликларидан ОТ-А1-53 рақамли “Таржима назарияси ва амалиёти факультети учун “Translation in Use” дарслигини яратиш ва нашр қилиш” мавзусидаги амалий лойиҳадан фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 12 апрель 2018 йилдаги 89-03-1404-сон маълумотномаси). Натижада фразеологизмларни инглиз тилдан ўзбек тилга таржима қилишда юзага келадиган хатоликларни ўрганиш ва бартараф этишга хизмат  қилган;

инглиз ва ўзбек тилларидаги фразеологизмларни  мунозара ва ким чаққон дарси, топқир таржимон, такрорлаш, ким зўр, фразеологизмлар ҳаракатда каби методлар орқали такомиллаштирилган таржима қилишни ўргатиш методикасидан 5120200 – таржима назарияси ва амалиёти (роман-герман тиллари) таълим йўналиши бакалавриати ва 120000 – гуманитар фанлар бакалавриат таълим йўналишининг ДТСни ишлаб чиқишда фойдаланилган (O’zstandart agentligi Ўзбекистон стандартлаштириш метрология ва сертификатлаштириш агентлигининг 2018 йил 5 майдаги 01/2645-сон маълумотномаси). Натижада ишлаб чиқилган фразеологизмларни таржима қилишни ўргатиш методикаси оммалаштиришга хизмат қилган.