Джолдасова Гаухар Батыровнанинг

фалсафа доктори (PhD)диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ҳозирги замон инглиз тилидаги иш–ҳаракат билдирувчи поливалент феълларнинг когнитив жиҳатлари», 10.00.04 –Европа, Америка ва Австралия халқлари тили ва адабиёти (филология фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.1.PhD/Fil 141.

Илмий раҳбар: Кулдашов Акром Маҳмудович, филология фанлари номзоди, доцент.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети ва Қорақалпоқдавлат университети ҳамкорлигида.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат шарқшунослик институти, Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети, Ўзбекистон Миллий университети, DSc.27.06.2017.Fil.21.01.

Расмий оппонентлар: Сафаров Шахриёр Сафарович филология фанлари доктори, профессор, Агзамова Дилдора Бахадиржановна филология фанлари номзоди, доцент.

Етакчи ташкилот: Андижон давлат университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади ҳозирги замон инглиз тили кўп валентли ҳаракат феълларининг функционал-семантик ва когнитив жиҳатларини тизимли ёритиб беришдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

кўп валентли феъллар ва уларнинг морфологик категорияларини тасвирлашнинг функционал-семантик тамойиллари асосланган ҳамда комбинаторик потенциалини белгиловчи роли аниқланган;

инглиз тили сўз туркумларининг валентлик хусусиятларини когнитив аспектда ўрганиш комбинаторикасининг асосий кўринишини ифодаловчи адекват моделлари яратилган;

кўп валентли феълларнинг валентлик хусусиятларининг изоморф ва алломорф тавсифи очиб берилган ҳамда валентлик миқдорига боғлиқ ҳолда феъл категориал маъноларининг таснифи уларнинг комбинаторик потенциали асосида классификациялари ишлаб чиқилган;

инглиз тили кўп валентли феъллари семантик мансублиги бўйича семантик майдон структурасига қараб уларнинг семантик структураси ядро, яқин ва узоқ периферияларга бўлиниши исботланган;

турли валентликдаги феълларнинг комбинатор имкониятлари реаллашувида ҳар хил муносабатдаги доимий ва даврий репрезентлар тизими контекстуал муносабатларини моделлаштириш ёрдамида аниқланган.

V. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Инглиз тили материаллари асосида кўп валентли ҳаракат феълларини ўрганиш юзасидан олинган илмий хулосалар ва амалий тавсиялар асосида:

кўп валентли феълларнинг валентлик хусусиятларининг изоморф ва алломорф тавсифи бўйича олинган назарий хулосалардан Ф1-ГОО2 рақамли “Ҳозирги қорақалпоқ тилида функционал сўз ясалиши” фундаментал лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фан ва технологиялар агентлигининг 2018 йил 1 мартдаги 040/1-сон маълумотномаси). Натижада ҳозирги қорақалпоқ тилидаги феъл сўзлар ясалишининг функционал жиҳатларини назарий ва амалий тадқиқ қилишда, шунингдек умумий тилшунослик соҳасидаги мавзуга тегишли назарий ва амалий ишларда манба бўлиб хизмат қилган;

кўп валентли ҳаракат феълларининг когнитив жиҳатини ўрганишдан олинган илмий-назарий хулосалардан ИОТ-2013-1-50 “Назарий ва амалий фанлар бўйича асосий чет тилларидан (инглиз, француз, немис, испан тилларидан магистрантлар учун) ўқув-услубий адабиётларни такомиллаштириш, нашрга тайёрлаш, чоп эттириш” номли инновацион лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси олий ва ўрта махсус таълим Вазирлигининг 2018 йил 13 мартдаги 89-03-974-сон маълумотномаси). Тавсия қилинган материаллар инглиз тили ва унинг услубларида қўлланиладиган кўп валентли ҳаракат феълларининг семантик қўлланилиши хусусиятларини очиб беришга асос бўлган;

кўп валентли феъллар семантик мансублиги бўйича семантик майдон структураси таҳлилидан олинган илмий-назарий натижалар “Ўзбекистон” телерадиоканалининг “Ҳамрох”  эшиттиришини таёрлашда фойдаланилган (ЎзМТРКнинг 2018 йил 1 апрелдаги Ўз/Р-1-50-сон маълумотномаси). Қўлланилган тадқиқот натижалари аҳоли учун ҳаракат феълларининг контекстда қўлланилиш жараёнларини, уларнинг маъно нозикликларини, бошқа гуруҳ феъллардан фарқини очиб беришга ёрдам берган.