Эргашева Олимахон Халиқжоновнанинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Шимолий Туркистон тоғ тизмасининг педофаунаси ва эрозияга учраган тупроқлар биодиагностикасининг аҳамияти», 03.00.13–Тупроқшунослик (биология фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.1.PhD/B52.

Илмий раҳбар: Гафурова Лазизахон Акрамовна, биология фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тупроқшунослик ва агрокимё илмий-тадқиқот институти, DSc.27.06.2017.Qx/B.43.01.

Расмий оппонентлар: Уразбаев Исматулла Умматович, биология фанлари доктори, доцент; Хақбердиев Обид Эшниёзович, биология фанлари номзоди, доцент.

Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: Туркистон тоғ тизмаси минтақаси шароитида эрозияга учраган тупроқларининг педофауна миқдори, мавсумий динамикаси ва тупроқ хосса-хусусиятларини комплекс равишда аниқлаш ҳамда педофаунага кўра эрозияга учраганлиги бўйича индикатор мезонларини ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

илк бор Туркистон тоғ тизмасидаги эрозияга учраган тупроқ типлари кесими бўйича умуртқасиз ҳайвонларнинг миқдорий ва сифат таркиби ҳамда тақсимланиши аниқланган;

тоғ ва тоғ олди эрозияга учраган тупроқлари (типик бўз, тўқ тусли бўз, тоғ жигарранг типик, тоғ жигарранг карбонатли, тоғ жигарранг кам ишқорсизланган тупроқлар)нинг вертикал минтақаланиш шароитида морфогенетик тузилиши, агрофизик ва агрокимёвий тавсифлари ўзгариш қонуниятлари аниқланган; 

турли иқлим шароитида шаклланган тупроқлар фауна (ёмғир чувалчанг, моллюскалар, нематода, кана, коллембола)лари билан тупроқ хоссалари ўртасидаги коррелятив боғлиқликлар аниқланган;

тоғ ва тоғ олди тупроқларининг педофаунасига кўра эрозияга учраганлиги бўйича индикатор мезонлари ишлаб чиқилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Шимолий Туркистон тоғ тизмасининг педофаунаси ва эрозияга учраган тупроқлар биодиагностикасининг аҳамияти бўйича олинган тадқиқот натижалари асосида:

вертикал минтақаланиш шароитида тарқалган тупроқларнинг педофаунасини инобатга олган ҳолда уларнинг морфогенетик хусусиятларини акс эттирган мезонлари Ер ресурслари геодезия, картография ва давлат кадастри давлат қўмитасида амалиётга жорий этилган (Ер ресурслари геодезия, картография ва давлат кадастри давлат қўмитасининг 2018 йил 21 майдаги 04-05-4002-сон маълумотномаси). Натижада ушбу мезонлар тоғ тупроқларини тип ва типчаларга ажратиш, шунингдек тупроқларни эрозияга  учраганлик бўйича диагностик белгиларини аниқлаш имконини берган;

тоғ ва тоғ олди тупроқларининг педофаунасига кўра эрозияга учраганлиги бўйича индикатор мезонлари Ер ресурслари геодезия, картография ва давлат кадастри давлат қўмитасида амалиётга жорий этилган (Ер ресурслари геодезия, картография ва давлат кадастри давлат қўмитасининг 2018 йил 21 майдаги 04-05-4002-сон маълумотномаси). Натижада ушбу мезонлар педофаунани тупроқ унумдорлигини белгиловчи кўрсаткич сифатида баҳолашда, хариталашда ва эрозияга қарши кураш тадбирларини режалаштириш имконини берган;

Туркистон тоғ тизмаси тупроқларининг экологик-генетик тавсифи ва вертикал минтақаланиш шароитида тарқалган педофауна миқдори ва тақсимланиши бўйича индикатор мезонлари Ер ресурслари геодезия, картография ва давлат кадастри давлат қўмитасида амалиётга жорий этилган (Ер ресурслари геодезия, картография ва давлат кадастри давлат қўмитасининг 2018 йил 21 майдаги 04-05-4002-сон маълумотномаси). Натижада тупроқларнинг агрокимё, агрофизик ва биологик хосса-хусусиятларини инобатга олган ҳолда ҳудудда қишлоқ хўжалик экинларини жойлаштириш, тупроқлардан оқилона фойдаланиш ва тупроқ экологик мониторингини юритиш имконини берган.