Ҳасанова Барно Юсуповнанинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Асқад Мухторнинг ҳикоянавислик маҳорати», 10.00.02–Ўзбек адабиёти (филология фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.4.PhD/Fil.455.

Илмий раҳбар: Назаров Бахтиёр Аминович, академик, филология фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Қўқон давлат педагогика институти.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, DSc.27.06.2017.Fil.05.02.

Расмий оппонентлар: Қосимов Абдуғопир Абдукаримович филология фанлари доктори, доцент; Кучкарова Мархабо Худайбергановна филология фанлари номзоди, катта илмий ходим.

Етакчи ташкилот номи: Андижон давлат университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқот мақсади: Асқад Мухторнинг ҳикоянавислик маҳоратини кўрсатиб бериш, жами 40 га яқин асарлари мисолида муаллифнинг ўзига хос, оригинал услубини адабиётшуносликдаги янгича қарашлар, янги илмий мезонлар асосида белгилаш, замонавийлик, фольклор анъаналари, бадиий макон, фалсафий рамзийликнинг намоён бўлиш жиҳатларини ёритишдан иборатдир. 

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

янги ўзбек адабиёти тараққиётида муҳим ўрин тутган Асқад Мухтор ҳаёти ва ижодининг бетакрорлиги, серқирралилиги, турли авлод адабий танқидчилиги томонидан мунтазам баҳоланиб келингани  исботланган;

ижодкорнинг ўзбек ҳикоячилигидаги бадиий тажрибалари  илк ижодий изланишлар даври, шаклланиш ва такомиллашув даври, камолот даврига ажратилиб, бу даврларга хос муҳим ижодий ўсиш-ўзгаришлар (эволюцияси) аниқланган;

адиб ҳикояларидаги шўровий сиёсийлашган одам образининг истиқлол арафасида ва ундан сўнг эврилган қиёфаси (мустақил фикрлай олмайдиган, мутеъ; исломий эътиқоди бутун, жамиятдаги иллатларга қарши Дон Кихот сифат) бадиий талқинларда асосланган;

ёзувчи ҳикояларидаги тарғибот-ташвиқотчилик, қуруқ баён, схематизм ўрнини теран бадиий психологик талқинлар эгаллагани  далилланган;

адибнинг етук ҳикояларига хос тарихийлик, фалсафий рамзийлик табиати, жамиятга нисбатан ним истеҳзо, сезилар-сезилмас киноя, танқидий руҳ, мемуар элементлар етакчилиги очиб берилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

ХХ аср ўзбек адабиёти тарихи, Ҳозирги адабий жараён ҳамда Асқад Мухторнинг ҳикоянавислик маҳоратини тадқиқ этиш, “Асқад Мухтор” адабий-ижодий портретини яратишда, миллий адабиёт назариясини, хусусан, “ҳикоя жанри” тараққиётини ўрганишда тарихий-бадиий, илмий-назарий асосларни ишлаб чиқиш, илмий-амалий натижаларни белгилаш асосида:

Асқад Мухторнинг“Қодирийни кўрганману”номли эссе ҳикояси таҳлилидан,  Асқад Мухторнинг Абдулла Қодирий шахсиятини ўрганишда публицистик суҳбат ва мақолалари таҳлилиданФА-Ф1-ГО39 шифрли \"Алишер Навоий (2 жилдлик) ва Абдулла Қодирий қомусларини яратиш\" фундаментал лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академиясининг 2018 йил 14 августдаги 3/1255-2165-сон маълумотномаси). Натижада қомусга ёзилган материаллар яъни, Қодирий шахсияти, фаолиятига доир маълумотлар тўлдирилди, замондошлар хотираси мазмунан бойитилди;

ёзувчи ҳикояларидаги тарғибот-ташвиқотчилик, қуруқ баён, схематизм ўрнини теран бадиий психологик талқинлардан Фарғона вилоят телерадиокомпаниясининг 2018 йил 31 март, 1 апрель кунлари эфирга узатилган “Адабий муҳит” кўрсатувларини сценарийсини тайёрлашда  диссертация натижаларидан фойдаланилган (Фарғона телерадиокомпаниясининг 2018 йил 9 апрелдаги 21-сон маълумотномаси). Натижада Асқад Мухтор ижодининг маънавий-маърифий, ижтимоий-эстетик аҳамиятини батафсил ёритилишига асос бўлган;

адибнинг етук ҳикояларига хос тарихийлик, фалсафий рамзийлик табиати, жамиятга нисбатан ним истеҳзо, сезилар-сезилмас киноя, танқидий руҳ, мемуар элементлар каби натижалардан Мухтор юбилейини ўтказишда фойдаланилган (Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси Фарғона вилоят бўлимининг 2018 йил 6 сентябрдаги 64-сон  маълумотномаси). Натижада янги ўзбек адабиёти тараққиётида муҳим ўрин тутган Асқад Мухтор ҳаёти ва ижодининг бетакрорлиги, ҳикоячиликдаги маҳорати борасидаги янгиликларни омма эътиборига етказишга эришилган.