Абдуносирова Озодахон Ботиржон қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): Темурийлар даври маданий ҳаётида сулола вакилларининг тутган ўрни, 07.00.01 – Ўзбекистон тарихи (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.2.PhD/Tar1071.
Илмий раҳбар: Эгамбердиева Турғуной Аҳмаджоновна, педагогик фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети,PhD.03/31.03.2021.Tar.05.05.
Расмий оппонентлар: Эрқўзиев Анваржон Ашурович, тарих фанлари номзоди, Ўлжаева Шоҳиста Мамажоновна, тарих фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат университети.
Диссертациянинг йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади темурийлар даври маданий ҳаётида сулола вакилларининг тутган ўрни, шахсий иштироки ва бунёдкорлик фаолиятини яхлит ҳолатда ёритиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Шоҳрух мирзо томонидан 1416-йилда фатҳнома ёздирилгани ва шу муносабат билан Язд шаҳрида масжид қурдирилгани, ҳамда унинг бош меъмори Шоҳнизом Кермоний эканлиги аниқланган;
Шоҳрух мирзо фармони билан Эроннинг Шероз шаҳридаги мақбара деворларига битилган “катиба”нинг қайта тикланганлиги, яна бирининг эса Иброҳим Султон томонидан ёзилганлиги далилланган;
темурийлар даврида қурилган “Бозорча-йи Шайх Човуш” масжиди (Амир Темур), “Алоуддавла мирзо” масжиди (Алоуддавла мирзо), “Чаҳорсуқ” бозори (Алоуддавла мирзо), “Мадрасайи Пулбанд” (Султон Аҳмад мирзо), “Ҳазрати Маҳдумий” мозори (Султон Ҳусайн Байқаро), “Ғиёсиддин Аҳмад Хадофий” мақбараси (Султон Ҳусайн Байқаро) каби маданий-маиший иншоотларнинг жойлашуви, қурилиш ва қайта тикланиш саналарига аниқлик киритилган;
темурийлар сулоласи вакилларидан шеърият билан шуғулланган 63 нафар шаҳзоданинг шахси ва ижодига аниқлик киритилиб, шундан 43 нафарининг ХИВ аср охири ва ХВИ аср бошларида ижодий фаолият олиб борганлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Темурийлар даври маданий ҳаётида сулола вакилларининг тутган ўрнини тадқиқ этиш бўйича қўлга киритилган натижалар, илмий хулоса ва таклифлар асосида:
Шоҳрух мирзо томонидан 1416-йилда фатҳнома ёздирилгани ва шу муносабат билан Язд шаҳрида масжид қурдирилгани, ҳамда унинг бош меъмори Шоҳнизом Кермоний эканлигига оид маълумотлардан Фарғона вилояти тарихи ва маданияти давлат музейи экспозициясини шакллантиришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маданий мерос агентлигининг 2024-йил 8-майдаги 04-05/1763-сон маълумотномаси). Натижада, ушбу материаллар музейнинг “Тарих бўлими” фондини бойитишга ва музейга ташриф буюрувчиларнинг бу борадаги билимларини бойитишга хизмат қилган;
Шоҳрух мирзо фармони билан Эроннинг Шероз шаҳридаги мақбара деворларига битилган “катиба”нинг қайта тикланганлиги, яна бирининг эса Иброҳим Султон томонидан ёзилганлигига доир илмий хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телеканалида “Тақдимот” кўрсатуви ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали” давлат муассасасининг 2024-йил 2-майдаги 02-06-597-сон маълумотномаси). Тақдим этилган материаллар телетомошабинларнинг темурийлар даври маданий ҳаётида сулола вакилларининг тутган ўрнига доир янги билим ва тасаввурларга эга бўлишига хизмат қилган;
темурийлар даврида қурилган “Бозорча-йи Шайх Човуш” масжиди (Амир Темур), “Алоуддавла мирзо” масжиди (Алоуддавла мирзо), “Чаҳорсуқ” бозори (Алоуддавла мирзо), “Мадрасайи Пулбанд” (Султон Аҳмад мирзо), “Ҳазрати Маҳдумий” мозори (Султон Ҳусайн Байқаро), “Ғиёсиддин Аҳмад Хадофий” мақбараси (Султон Ҳусайн Байқаро) каби маданий-маиший иншоотларнинг жойлашуви, қурилиш ва қайта тикланиш саналарига оид хулосалардан Фарғона вилояти тарихи ва маданияти давлат музейи экспозициясини янада бойитишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маданий мерос агентлигининг 2024-йил 8-майдаги 04-05/1763-сон маълумотномаси). Натижада музейга тақдим этилган маълумотлар асосида янги экспозицияларни кенг оммага тақдим этиш имконияти яратилган ва муассасага ташриф буюрган маҳаллий ва хорижий сайёҳларнинг бу борадаги билим ва тасаввурларини янада бойитишга хизмат қилган;
темурийлар сулоласи вакилларидан шеърият билан шуғулланган 63 нафар шаҳзоданинг шахси ва ижодига аниқлик киритилиб, шундан 43 нафарининг ХИВ аср охири ва ХВИ аср бошларида ижодий фаолият олиб борганлиги ҳақидаги илмий хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телеканалида “Тақдимот” кўрсатуви ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телерадиоканали давлат муассасасининг 2024-йил 2-майдаги 02-06-597-сон маълумотномаси). Тақдим этилган материаллар кўрсатувнинг темурийлар даври маданий жараёнларига оид маълумотлар ва илмий далилларга бой бўлишига ва телетомошабинларнинг билим ва тасаввурларини янада кенгайишига хизмат қилган.