Юлдашева Мохигул Турдалиевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қалқонсимон без дисфункцияларида тимуснинг структур хусусиятлари», 14.00.02–Морфология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.3.PhD/Tib266.
Илмий раҳбар: Азизова Феруза Хусановна, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.27.06.2017.Tib.30.03.
Расмий оппонентлар: Усманов Равшан Жахонгирович, тиббиёт фанлари доктори профессор; Орипов Фирдавс Суръатович, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент педиатрия тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади: каламушларда препубертат ва жинсий етилиш даврларида чақирилган тажрибавий гипо- ва гипертиреозларда тимуснинг ўзига хос структур хусусиятларини оптималлаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор комплекс морфологик, морфометрик ва электрон-микроскопик текширув усуллари ёрдамида тироид гормонларнинг тажрибавий номутаносиблигида тимусда юзага келадиган ўзгаришларнинг маълум қонуниятлари, мазкур ўзгаришларнинг ривожланиш даражасини таъсир характери ва ҳайвонларнинг ёшига боғлиқлиги асосланган;
тимусдаги энг кучли структур-функционал ўзгаришлар препубертат даврда узоқ муддатли гипотиреоз чақирилган каламушларда қайд этилиб, мазкур ўзгаришлар тимуснинг вазни, тимус бўлакачалари ва пўстлоқ соҳаси абсолют майдонининг камайиши, бир вақтнинг ўзида тимусда тимоцитларнинг нобуд бўлишининг кучайиши ва аксинча, уларнинг пролифератив фаоллиги ва жойлашиш зичлигининг камайиши билан исботланган;
препубертат даврда чақирилган тажрибавий гипертиреоз, аксинча, тимус вазни индексининг кўтарилиши, пўстлоқ модданинг катталашиши ҳисобига бўлакчалар майдонининг ошиши, тимоцитлар митотик фаоллигининг бир мунча ўсиши туфайли уларнинг жойлашиш зичлигини ошишига; қисқа муддатли гипертиреоз учун L-тироксин юборилиши тўхтатилгандан сўнг структур-функционал кўрсаткичларнинг меъёрлашуви тенденцияси билан тимуснинг унча ривожланмаган гипоплазияси хослиги исботланган;
жинсий етилган ҳайвонларда чақирилган гипо- ва гипертиреозлар препубертат ёшдаги каламушларда кузатилгандаги каби ўхшаш ўзгаришлар билан тавсифланиши, ўзгаришлар даражаси анча пастлиги билан намоён бўлиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Қалқонсимон без дисфункцияларида тимуснинг структур хусусиятлари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
«Тимус ва қалқонсимон безнинг структур-функционал ўзаро алоқалари» услубий қўлланмаси тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2018 йил 19 ноябрдаги 8н-д/245-сон маълумотномаси). Мазкур услубий қўлланма қалқонсимон без функцияларининг бузилиши билан кечувчи турли касалликларда кузатиладиган иммун бузилишлар механизмлари ҳақидаги тасаввурларни аҳамиятли кенгайиши ва чуқурлашувини таъминлаш имконини берган;
қалқонсимон без дисфункцияларида тимуснинг структур хусусиятлари солиштирма таҳлили асослаш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, Тошкент тиббиёт академияси инситутлараро илмий-тадқиқот лабораторияси, Санитария гигиена ва касб касалликлари илмий-тадқиқот институти тиббий биология лабораториялари фаолиятига жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2018 йил 26 ноябрдаги 8н-з/212-сон маълумотномаси). Олинган тадқиқот натижаларининг клиник амалиётга жорий қилиниши қалқонсимон без дисфункцияларида тимуснинг структур хусусиятлари ўрганиш, қалқонсимон безнинг турли дисфункциялари мавжуд болалар, ўсмирларда касалликни олдини олиш ва даволашнинг патогенетик усулларини ишлаб чиқиш имконини берган.
