Ибрагимов Фахриддин Нусратовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий қоидалар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): ““Кичик тиб қонуни” асарининг атрибусияси ва унинг тиб тарихидаги ўрни” мавзусидаги 07.00.02 – Фан ва технологиялар тарихи ва 07.00.08 – Тарихшунослик, манбашунослик ва тарихий тадқиқот усуллари.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:B 2025.1.PhD/Tar812
Илмий раҳбар: Каримова Сурайё Убайдуллаевна, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти,
DSc.02/30.12.2019.Tar.44.01
Расмий оппонентлар: Т.ф.д, Санобар Базарбаевна Шадманова; т.ф.н. Нурёғди Искндарович Тошев.
Етакчи ташкилот: Тошкент врачлар малакасини ошириш институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: “Кичик тиб қонуни” муаллифини ҳамда асарнинг тиб тарихидаги ўрнини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Ўрта асрларда Ибн Синонинг “Тиб қонунлари”га ўнта “Қисқартма” ва “Қонунча”лар ёзилгани, бу турдаги асарлар “Тиб қонунлари”нинг барча  ёки айрим қисмларига тузилгани, уларнинг Ўзбекистон, Ироқ, Туркия, Эрон, Сурия ва Миср каби мамлакатлар ҳудудида ХИ–ХХИ асрлар оралиғида ёзилганлиги аниқланган. Бу эса “Тиб қонунлари”нинг катта илмий ва амалий аҳамиятга эга асар бўлиб, мазкур ҳудудлардаги табобат илмининг ривожига таъсир қилганлигини кўрсатади.
Тадқиқотлар натижасида мазкур “Кичик тиб қонуни”асарнинг муаллифи куняси Абу Али бўлган Абдурраҳмон ибн Мандавайҳ эканлиги исботланган. Унинг танилган табиб бўлгани 50 га яқин асар ёзиб, улардан табобатга оид 18 таси етиб келгани, табобат тарихида кўз табиби ва юнон табиби Гален (ваф. 216) асарларининг шарҳловчиси сифатида ўз ўрнига эга бўлганлиги манбалар асосида очиб берилган.
“Кичик тиб қонуни”нинг қўлёзмаларидаги қайд ва муҳрларни ўрганиш орқали бу асар мазмунига кўра фойдаланишга қулай, амалий қўлланма шаклида ёзилганлиги, унга қизиқиш юқори бўлгани, яъни ундан нафақат оддий халқ, балки жамиятнинг турли табақалари: султонлар, машҳур китобдорлар, фалакиёт соҳаси вакиллари ва табиблар фойдаланганлиги далилланган.
Ибн Синонинг “Тиб қонунлари” ва Ибн Мандавайҳнинг “Кичик тиб қонуни”ни солиштириш натижасида томир уриши, пешобдан далил олиш каби ташхис усулларида, шунингдек, овқатланиш тартиби, қўлланган дорилар ва организмни тозалаш йўллари каби терапевтик воситаларда фарқ борлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: 
Ўрта асрларда Ибн Синонинг “Тиб қонунлари”га ўнта “Қисқартма” ва “Қонунча”лар ёзилганлиги, бу турдаги асарлар “Тиб қонунлари”нинг барча ёки айрим қисмларига тузилган бўлиб, уларнинг Ўзбекистон, Ироқ, Туркия, Эрон, Сурия ва Миср каби мамлакатлар ҳудудида яратилганлиги ҳақидаги хулосалар Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази томонидан буюртма асосида тайёрланган “Ўрта аср шарқ алломалари ва мутафаккирлари энциклопедияси” номли китоб мазмунига сингдирилган. (Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот марказининг 2023-йил 15 декабр №02/556 маълумотномаси). Бу эса Ибн Синонинг”Тиб қонунлари” мазкур ҳудудлардаги табобат ривожига таъсир қилгани ва бу таъсир асарга турли даврларда ёзилган “Қисқартма” ва “Қонунча”ларда акс этганини кўрсатади.
“Кичик тиб қонуни” муаллифи Ибн Сино, деб кўрсатилган нашр ва тадқиқотлар таҳлил қилиниб, уларнинг хулосалари нотўғри эканлиги, мазкур асарнинг муаллифи куняси Абу Али бўлган Абдурраҳмон ибн Мандавайҳ эканлиги, “Кичик тиб қонуни”нинг қўлёзмаларидаги қайд ва муҳрларни ўрганиш орқали бу асар мазмунига кўра фойдаланишга қулай, амалий қўлланма шаклида ёзилганлиги, унга қизиқиш юқори бўлгани, яъни ундан нафақат оддий халқ, балки жамиятнинг турли табақалари вакиллари фойдаланганлиги, Ибн Синонинг “Тиб қонунлари” ва Ибн Мандавайҳнинг “Кичик тиб қонуни”ни солиштириш натижасида айрим ташхис ва терапевтик усулларда фарқ борлиги ҳақидаги хулосалар Ўзбекистон Миллий Телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телеканалининг “Халқ мулки” кўрсатувида эълон қилинган. (Ўзбекистон Миллий Телерадиокомпанияси “Ўзбекистон телерадиоканали” ДУКнинг 2021-йил 05 октябрдаги № 02-Ё-2444-сон маълумотномаси). Натижада бугунга қадар фақат Ибн Сино қаламига мансуб асарларгина эмас, балки унга  нисбат берилганлари ҳам борлиги ва тадқиқот натижасида уларнинг сони биттага камайгани, шу билан бирга, бу асар тиббий манба сифатида ҳам аҳамиятга эга эканлиги ҳақида хабар берилган.