Хайтбаев Айбек Файзуллаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Симсиз сенсор тармоғининг ишлаш самарадорлигини ошириш моделлари ва алгоритмлари”, 05.04.01 – “Телекоммуникация ва компютер тизимлари, телекоммуникация тармоқлари ва қурилмалари. Ахборотларни тақсимлаш” (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.4.PhD/Т4684.
Илмий раҳбар:Мадаминов Ҳайдар Худаярович, PhD, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент ахборот технологиялари университети, DSc.13/30.12.2019.Т.07.02.
Расмий оппонентлар: Парсиев Сайдиахат Солиходжаевич, техника фанлари доктори, профессор; Джаббаров Шухрат Юлдашович, техника фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Жамоат хавфсизлиги университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Симсиз сенсор тармоқларнинг яшаш вақтини узайтириш, маълумотларни узатишда кечикишни камайтириш ҳамда ишончлиликни ошириш имконини берувчи модел ва алгоритмларни ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
симсиз сенсор тармоқлар характеристикаларини ҳисоблашнинг математик моделлари асосида маълумотларни узатишда, алоқа каналларини текширишда ҳамда бошқа тугунлардан пакетларни қабул қилишда сарфланганадиган энергияни ҳисобга олиш имконини берувчи баҳолаш модели ишлаб чиқилган;
мобил йўл узунлигини минималлаштириш ва тармоқнинг ишончлилигини ошириш асосида  симсиз сенсор тармоқларида маълумотларнинг кечикиш вақтини камайтириш имконини берувчи кластер тизимида бош тугунни танлаш алгоритми ишлаб чиқилган; 
симсиз сенсор тармоғида маълумотларни бошқариш модули ва генерациялаш тўпламини қўллаш асосида алоқа тугунлари орасидаги халақитларни, юкланишларни ва каналлар ўтказувчанликларини ҳисобга олиш имконини берувчи тармоқ ишончлилигини баҳолаш модели ишлаб чиқилган;
маълумотларни самарали ва тежамкор узатиш механизмлари асосида сенсор тармоқларида энергия истеъмолини таҳлил қилиш имконини берувчи кўп босқичли маршрутлаш алгоритми ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Симсиз сенсор тармоғининг ишлаш самарадорлигини ошириш моделлари ва алгоритмлари бўйича олинган натижалар асосида:
симсиз сенсорлар тармоқлари учун хизмат кўрсатиш муддати ва алоқанинг кечикишини башоратлаш учун таклиф этилган  аналитик модели, маълумотларни узатишда  симсиз сенсор  тармоқларининг ишончлилигини баҳолаш модели Рақамли технологиялар вазирлиги тасарруфидаги корхоналарда, хусусан “УНИCОН.УЗ” МЧЖга жорий этилган (Рақамли технологиялар вазирлигининг 2024-йил 16-майдаги 33-8/3199-сон маълумотномаси). Ишончлиликни оптималлаштириш такроран узатиш ва кўп нурли маршрутлаштириш каби ишончли узатиш механизмларининг энергия истеъмолини камайтириши ва такроран узатиш келтириб чиқарадиган кечикишларни бошқа кенг қўлланиладиган алгоритмларга қараганда ўртача 10 % га камайтиришга эришилди;
кўп босқичли электр самарадор маршрутлаш алгоритмининг ўтказувчалик қобилияти ҳамда энергия истеъмолининг аналитик модели Ўзбекистон Республикаси Рақамли технологиялар вазирлиги тасарруфидаги корхоналарда, хусусан, Электромагнит мослашув маркази ДУКга жорий этилган (Рақамли технологиялар вазирлигининг 2024-йил 16-майдаги 33-8/3199-сон маълумотномаси). Кўп босқичли электр самарадор маршрутлаш алгоритмининг ЛЕАЧ маршрутлаштириш алгоритмига нисбатан 11 % гача ва МОДЛЕАЧ маршрутлаштириш алгоритмига нисбатан 6 % гача энг яхши ўтказиш қобилиятига эришилган;
тадқиқот илмий янгиликлари “Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий тадқиқот институти” дала майдонларида жорий этилган (Рақамли технологиялар вазирлигининг 2024-йил 16-майдаги 33-8/3199-сон маълумотномаси). Таклиф этилган кўп босқичли электр самарадор маршрутлаш алгоритмида 1000 та бажарилиш раундларидан сўнг тармоқдаги кечикишлар ЛЕАЧ алгоритмига қараганда 9,4 % га, МОДЛЕАЧ алгоритмига қараганда 7,1 % га камайишига эришилди;
ишлаб чиқилган кўп босқичли маршрутлаш алгоритми “МАСТЕР АДМИН” МЧЖ да жорий этилган (Рақамли технологиялар вазирлигининг 2024-йил 16-майдаги 33-8/3199-сон маълумотномаси). Кўп босқичли маршрутлаш алгоритми қўллаш жараёнида  симсиз сенсор тармоқда маршрутлаштириш натижаларига кўра таклиф этилаётган кўп босқичли маршрутлаш алгоритми бошқа кенг қўлланиладиган маршрутлаш алгоритмларига қараганда энергия истеъмоли камроқ бўлиши кузатилган.