Парпиева Юлдуз Равшановнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар:
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Тарқоқ склерознинг клиник-радиологик диссоциацияси ва уни даволаш йўлларини оптималлаштириш», 14.00.13 – Неврология.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.2.PhD/Tib649.
Илмий раҳбар: Якубова Марҳамат Миракрамовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/05.05.2023.Tib.30.04.
Расмий оппонентлар: Аликулова Нигора Абдукадировна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Джурабекова Азиза Тахировна, тиббиёт фанлари доктори, профессор. 
Етакчи ташкилот номи: Тошкент давлат стоматология институти.
Диссертациянинг йўналиши: амалий аҳамиятга молик. 
II. Тадқиқотнинг мақсади: тарқоқ склерознинг турли клиник ва радиологик шаклларини диссоциaциясини ўрганиш, шунга мутаносиб самарали даволаш усулларини ишлаб чиқиш ва оптималлаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тарқоқ склерозда клиник ва параклиник кўрсаткичларнинг клиник-радиологик диссоциатив ва ассоциатив шаклларидаги ҳусусиятларининг мутаносиб ва номутаносиблиги аниқланган;
касалликда кузатиладиган бошланғич даврдаги дебют симптомларининг ташхислаш морфофункционал мезони ишлаб чиқилган;
тарқоқ склероз касалликнинг клиник-радиологик диссоциатив ва ассоциатив шаклларида иммун ҳужайралар ва яллиғланиш омилларининг миқдорий кўрсаткичлари касалликни кечишига таъсир қилувчи муҳим маркерлардан эканлиги асосланган;
касалликнинг клиник шаклларига мос равишда оптималлашган даволаш чора-тадбирлари ихтиро патенти (IAP07257) асосида ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Tарқоқ склероз касаллиги клиник-радиологик диссоциaциясида кузатиладиган клиник-неврологик ўзгаришларни эрта ташҳислаш мезонлари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: тарқоқ склерозда клиник-радиологик диссоциатив ва клиник-радиологик ассоциатив шаклларидаги хотира ва хавотирлик орасидаги боғлиқликни MoCA ва HADS шкалалари ёрдамида боғлиқлиги асосланганлиги бўйича таклифлар ЎзР ССВ илмий техник-кенгашининг 2019 йил 13 июндаги 8н-р/231 сон билан тасдиқланган “Тарқоқ склерознинг бошланғич давр белгилари ва ташҳислаш мезони” номли услубий тавсияномага киритилган. Мазкур таклиф ихтисослашган тиббий муассасалардан Андижон вилояти сурункали касалликлар ва  ногиронлиги бор болалар учун худудий тиббий реабилитатсия марказига 10.10.2024 йил ва Тошкент тумани Бўстонлиқ тумани тиббиёт бирлашмасига 11.11.2024 йилда амалиётга тадбиқ этилган.амалиётга тадбиқ этилган. Ижтимоий самарадорлик: таклиф этилаётган усул ҳаёт сифатини яхшилаш, реабилитaция босқичларини такомиллаштириш шунингдек, ногиронлик даражасини камайтириш ва ижтимоий даҳлсизликни олдини олишга қаратилган. Иқтисодий самарадорлик: стaционар шароитда даволанаётган тарқоқ склерознинг бошланғич давридаёқ ташҳислаш мезони дифференциаллашган ҳолда ташҳислаш, бунинг мезонида эрта даволаш чора-тадбирларининг олиб борилиши касалликни авж олиш даврларини олдини олиш ремиссия босқичининг давомли бўлиши, тиббий ҳизматнинг нарҳини камайиши туфайли 1842000 сум иқтисод қилинади. Хулоса: когнитив ва психоневрологик бузилиши бор беморлар бир йил давомида 2 маротаба 10 кун давомида касалхонада давланиши лозим. Бир кунлик ҳаражат 184200 минг сўмни ташкил этади. Олиб борилган даволаш диагностик мақсаддаги ҳолатарни стационар даволашни йилик ҳаражати икки баробар кискарди.  
иккинчи янгилик: касалликда кузатиладиган дебют клиник симптомларнинг бошланғич даврдаги ташҳислаш морфофункционал мезони ишлаб чиқилган ва ЎзР ССВ илмий техник-кенгашининг 2019 йил 13 июндаги 8н-р/231 сон билан тасдиқланган “Тарқоқ склерознинг бошланғич давр белгилари ва ташҳислаш мезони” номли услубий тавсияномага киритилган. Мазкур таклиф ихтисослашган тиббий муассасалардан Андижон вилояти сурункали касалликлар ва  ногиронлиги бор болалар учун худудий тиббий реабилитатсия марказига 10.10.2024 йил ва Тошкент тумани Бўстонлиқ тумани тиббиёт бирлашмасига  11.11.2024 йилда амалиётга тадбиқ этилган. Ижтимоий самарадорлик: таклиф этилаётган усул касалликнинг эрта босқичини аниқлаш, даволаш самарадорлигини ошириш, касалликнинг зўрайишини олдини олиб, беморларнинг саломатлигига ижобий таъсир қилиш ва ҳаёт сифатини яхшилаш имконини беради. Иқтисодий самарадорлик: стaционар шароитда даволанаётган тарқоқ склерознинг бошланғич давридаёқ ташҳислаш мезони дифференциаллашган ҳолда ташҳислаш ва ҳамда тиббий ёрдам кўрсатишга молиявий харажатларни камайтириш, ходимларнинг иш вақтини қисқартириш имконини берди. Хулоса: касалликнинг  эрта даволаш чора-тадбирларининг олиб борилиши касалликни авж олиш даврларини олдини олиш ремиссия босқичининг давомли бўлиши, тиббий ҳизматнинг нарҳини камайиши туфайли 1 нафар беморга 1842000 сўм бюджет маблағидан иқтисод қилинди.
учинчи янгилик: тарқоқ склероз касалликнинг клиник-радиологик диссоциaцияси ва ассоциaцияси шаклларида иммунологик (CD4, CD8, CD4/CD8, CD16, CD20, CD95, IL4, IL6, IL8, IL10, TNF-α, IFN-γ) миқдорий кўрсаткичларнинг касалликнинг кечишига таъсири қилувчи муҳим маркерлардан эканлиги асосланган ва Ўзбекистон Республикаси Ихтиролар давлат рейестрида 30.12.2022 йилда рўйхатдан ўтказилган ихтиро патенти IAP07257 асосида. Ижтимоий самарадорлик: таклиф этилаётган усул касалликнинг даврларига мос равишда даволаш самарадорлигини ошириш, зўрайишини олдини олиш, беморларнинг саломатлигини тиклаш ва ҳаёт сифатини яхшилаш имконини берган. Иқтисодий самарадорлик: стaционар шароитда даволанаётган тарқоқ склерознинг бошланғич давридаёқ ташҳислаш мезони ва қон биомаркерлари асосида, дифференциаллашган ҳолда ташҳисни қўйишга ва ногиронликни жадаллашишини олидини олишга ҳизмат қилади. Хулоса: бунинг мезонида эрта ташҳислаш ва даволаш чора-тадбирларининг олиб борилиши касалликни авж олиш олдини олиб, ремиссия босқичининг давомли бўлишига ва шу тариқа ўлим, ногиронлик кўрсаткичларини, стационарда даволаниш муддатларини камайтирди, молиявий харажатларни қисқартирди.
тўртинчи янгилик: тарқоқ склерознинг клиник шаклларига мос равишда оптималлашган даволаш чора-тадбирлари ихтиро патенти (IAP07257) асосида ишлаб чиқилган ва Ўзбекистон Республикаси Ихтиролар давлат рейестрида 30.12.2022 йилда рўйхатдан ўтказилган ихтиро патенти IAP07257 асосида. Ижтимоий самарадорлик: таклиф этилаётган усул касалликнинг эрта ва реабилитaция босқичларида даволашни оптималлаштириш шунингдек, беморларда ногиронлик даражасини камайтириш ва олдини олишга қаратилган. Иқтисодий самарадорлик: стaционар шароитда даволанаётган тарқоқ склерознинг бошланғич давридаёқ ташҳислаш мезони дифференциаллашган ҳолда ташҳислаш, бунинг мезонида эрта даволаш чора-тадбирларининг олиб борилиши касалликни авж олиш даврларини олдини олиш ремиссия босқичининг давомли бўлиши, тиббий ҳизматнинг нарҳини камайиши туфайли 1842000 сўм иқтисод қилинади. Хулоса: ТС касаллигида даволашнинг оптималлаштирилган усулини қўллаш беморлар  неврология бўлимларида бўлганда бюджет маблағларининг тежалишига олиб келди. Касалликнинг  даволаш, релапсини олдини олиш ва касаллик оқибатларини олдини олиш учун бюджет маблағларининг 1 беморга нисбатан тежалиши 1842000 сўмни иқтисод қилди.