Курбонов Хуршед Рахматуллоевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ангиогенезнинг ген индукцияси шароитида суяк тўқимасининг репаратив регенерацияси хусусиятлари (гел ташувчи материалда)», 14.00.02 – Морфология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/Tib2630.
Илмий раҳбарлар: Орипов Фирдавс Суръатович, тиббиёт фанлари доктори; Деев Роман Вадимович, тиббиёт фанлари номзоди, доцент (Россия Федерацияси).
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Абу Али ибн Сино номидаги Бухоро давлат тиббиёт институти, DSc.04/29.02.2024. Tib.93.01.
Расмий оппонентлар: Расулов Хамидулла Абдуллаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Қурбанов Обид Махсудович, тиббиёт фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Аҳмад Яссавий номидаги Халқаро қозоқ-турк университети (Қозоғистон Республикаси).
II. Тадқиқотнинг мақсади: қуёнларда турли гистогенезга эга суякларда (ясси ва найсимон суяклар) маҳаллий проангиоген генотерапевтик препаратни гел (гидрогел) ташувчи ёрдамида қўллаган ҳолда репаратив остеогенезни тавсифлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор экспериментал-морфологик тадқиқотда морфометрик текширув усули ёрдамида уч турдаги ген-активирланган гидрогелларнинг репаратив остеогистогенезни фаоллаштиришдаги морфофункционал ўрни асосланган; 
илк бор индукцияланган остеогистогенезнинг қиёсий таҳлили эктомезенхимал (бош тепа суяги) ва энтомезенхимал (қўл-оёқ суяклари) гистогенези бўлган суякларда амалга ошириш асосланган;
илк бор тажриба натижаларини қайта ишлаш мақсадида суяк тўқимаси регенератининг автоматлаштирилган морфометрия усули сунъий интеллект ёрдамида амалга ошириш асосланган;
илк бор тадқиқот натижасида VEGF, октакальций фосфат ва гидрогелдан иборат  генетик конструкция ясси ҳамда найсимон суяклар тўқимаси регенерациясига ижобий таъсир кўрсатиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Экспериментал ҳайвонларнинг ясси ва найсимон суякларидаги морфофункционал ўзгаришларни ўрганишнинг морфологик ва иммуногистокимёвий усулларини қиёсий таҳлил қилиш натижасида олинган илмий маълумотларга асосида:
биринчи илмий янгилик: илк бор экспериментал-гистологик тадқиқотда гистоморфометрия ёрдамида учта ген-активацияланган гелнинг репаратив остеогенезни индукция қилишдаги морфофункционал таъсири асосланганлиги бўйича таклифлар Самарқанд давлат тиббиёт университетининг 2024 йил 29-майдаги 10 - сонли илмий кенгашнинг қарори билан тасдиқланган «Калла ясси суяк тўқималари регенерациясини морфометрик баҳолашда сунъий интеллект технологиясидан фойдаланиш» услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Республика суд тиббий экспертиза илмий амалий маркази Сурхондарё филиали (05.08.2024-й., №21Т-сонли буйруқ) ва Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий тиббиёт маркази Самарқанд филиали (21.06.2024 й., №58-И-сонли буйруқ) амалиётига тадбиқ этилди (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил 22 октябрдаги 7-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлик: Ген активирланган геллар ёрдамида суяк тўқимасини тиклашнинг самарали усулларидан фойдаланиш суяк нуқсонларини тез ва самарали даволашга ёрдам берди. Бу беморларга қисқа вақт ичида нормал ҳаётга қайтишга ёрдам берди, бу эса ўз навбатида ногиронлик даражасини сезиларли даражада камайтирди ва ҳаёт сифатини яхшилади. Иқтисодий самарадорлик: репаратив остеогенезни индукция қилиш учун ген активирланган геллардан фойдаланиш беморларни даволаш ва реабилитация вақтини қисқартирди, бу эса касалхонада қолиш муддати, кейинги операциялар сони, реабилитация процедуралари каби тиббий хизматларнинг умумий нархининг пасайишига олиб келди.  Бюджет маблағларини ҳар бир бемор учун 4606000 сўм миқдорда тежаш имкони бўлди.  
иккинчи илмий янгилик: индукцияланган остеогистогенезнинг қиёсий таҳлили эктомезенхимал (бош тепа суяги) ва энтомезенхимал (қўл-оёқ суяклари) гистогенези бўлган суякларда амалга ошириш асосланганлиги бўйича таклифлар Самарқанд давлат тиббиёт университетининг 2024 йил 29-майдаги 10 - сонли илмий кенгашнинг қарори билан тасдиқланган «Калла ясси суяк тўқималари регенерациясини морфометрик баҳолашда сунъий интеллект технологиясидан фойдаланиш» услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Республика суд тиббий экспертиза илмий амалий маркази Сурхондарё филиали (05.08.2024-й., №21Т-сонли буйруқ) ва Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий тиббиёт маркази Самарқанд филиали (21.06.2024 й., №58-И-сонли буйруқ) амалиётига тадбиқ этилди (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил 22 октябрдаги 7-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлик: Эктомезенхимал ва энтомезенхимал гистогенез билан суяклардаги индукцияланган остеогистогенезнинг қиёсий таҳлили юқори ижтимоий самарадорликка эга. Тадқиқот натижалари турли хил келиб чиқиши бўлган суяклар регенерациясининг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олишга имкон беради, бу диагностика ва даволаш тактикаси аниқлигини оширади. Шу билан бирга даволаниш муддатини ва реабилитация даврини қисқартиришга ҳамда асоратлар хавфини камайтиришга ёрдам беради. Иқтисодий самарадорлик:  даволаш усулларини оптималлаштириш, регенерация жараёнларини тезлаштириш ва беморларнинг вақтинчалик ишга лаёқатсизлик муддатини қисқартириш ҳисобига реабилитация харажатларини камайтиришга имкон берди. Бундан ташқари, асоратлар хавфини камайтириш натижасида қайта операциялар сонининг пасайиши харажатларни сезиларли даражада қисқартирди. Ушбу ёндашувни жорий этиш натижасида бир беморга 2242000 сўм тежалди ва эришилган иқтисодий самарадорликни тасдиқлади. 
учинчи илмий янгилик: тажриба натижаларини қайта ишлаш мақсадида суяк тўқимаси регенератининг автоматлаштирилган морфометрия усули сунъий интеллект ёрдамида амалга ошириш асосланганлиги бўйича таклифлар Самарқанд давлат тиббиёт университетининг 2024 йил 29-майдаги 10 - сонли илмий кенгашнинг қарори билан тасдиқланган «Калла ясси суяк тўқималари регенерациясини морфометрик баҳолашда сунъий интеллект технологиясидан фойдаланиш» услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Республика суд тиббий экспертиза илмий амалий маркази Сурхондарё филиали (05.08.2024-й., №21Т-сонли буйруқ) ва Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий тиббиёт маркази Самарқанд филиали (21.06.2024 й., №58-И-сонли буйруқ) амалиётига тадбиқ этилди (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил 22 октябрдаги 7-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлик: сунъий интеллект (СИ) технологияларини морфометрик баҳолашда қўллаш, суяк тўқимаси регенерациясига боғлиқ касалликларга  аниқ ва тез диагноз қўйишга ёрдам беради, шу билан бирга инсон фаолиятига боғлиқ хатоликларни камайтиради. Бу эса ўз навбатида, тиббий ёрдам сифатини оширишга, даволаш вақти ва соғлиқни сақлаш харажатларини қисқартиришга ҳамда қайта операция амалиётларининг хавфини камайтиришга ёрдам беради. СИ ни қўллаш шифокорларга маълумотларни тез таҳлил қилишни тезлаштириб, асосланган қарорлар қабул қилишга ёрдам беради. Бу билан беморлар даволаш натижаларини яхшилашга ва уларнинг ҳаёт сифатига ижобий таъсир кўрсатади. Иқтисодий самарадорлик: стационарда бемор даволаниш муддатининг қисқариши ва қайта операция амалиётларининг камайиши ҳисобига бир бемор учун 1010000 сўм тежалди.
тўртинчи илмий янгилик: тўқималарда фаолият кўрсатувчи ва регенерация жараёнида генетик контрукциясини ташувчи сифатида хизмат қилувчи гел аниқланганлиги бўйича таклифлар Самарқанд давлат тиббиёт университетининг 2024 йил 29-майдаги 10 - сонли илмий кенгашнинг қарори билан тасдиқланган «Калла ясси суяк тўқималари регенерациясини морфометрик баҳолашда сунъий интеллект технологиясидан фойдаланиш» услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Республика суд тиббий экспертиза илмий амалий маркази Сурхондарё филиали (05.08.2024-й., №21Т-сонли буйруқ) ва Республика ихтисослаштирилган травматология ва ортопедия илмий-амалий тиббиёт маркази Самарқанд филиали (21.06.2024 й., №58-И-сонли буйруқ) амалиётига тадбиқ этилди (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг 2024 йил 22 октябрдаги 7-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлик: генетик конструкциялар учун ташувчи гелдан фойдаланиш тўқималарнинг янгиланиш жараёнларини яхшилашга имкон беради, бу айниқса мураккаб жароҳатлар ва касалликларни даволашда муҳим аҳамиятга эга. Бу реабилитация даврини қисқартирадиган ва беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилайдиган тез ва самарали тикланиш жараёнини таъминлайди. Иқтисодий самарадорлик: генетик материалларни етказиб беришнинг яхшиланиши ва уларнинг тўқималарга самарали таъсири туфайли беморларни даволаш ва реабилитация қилиш вақти қисқаради, бу еса узоқ муддатли даволаниш ва стационар кузатув харажатларини камайтирди, натижада бир бемор учун 2020000 сўм миқдорда тежалди.
Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «Ангиогенезнинг ген индукцияси шароитида суяк тўқимасининг репаратив регенерацияси хусусиятлари (гел ташувчи материалда)» мавзусида илмий янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни Сақлаш вазирлиги ҳузуридаги илмий техник кенгаш раисига  Самарқанд давлат тиббиёт университети ректори томонидан 2024 йил 17 октябрдаги 11375-сон хат юборилган.