Oltiev Elyor Doniyorovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Nikotin o‘z ichiga olgan og‘iz mahsulotlari va uni zararsizlantirish usullari bilan surunkali zaharlanishda oshqozon shilliq qavatining morfologik o‘zgarishlari” 14.00.02 - Morfologiya; 14.00.05 – Ichki kasalliklar (tibbiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.4.PhD/Tib4025.
Ilmiy rahbar: Teshaev Shuxrat Jumaevich, tibbiyot fanlari doktori, professor; Jarilkasinova Gauxar Januzakovna, tibbiyot fanlari doktori (DSc), professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti, DSc.04/29.02.2024.Tib.93.01.
Rasmiy opponentlar: Rasulov Hamidulla Abdullaevich, tibbiyot fanlari doktori, professor; Vasil`kova Tat`yana Nikolaevna, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Sog‘liq bilimlari universiteti (Turkiya)  
II. Tadqiqotning maqsadi: og‘iz orqali nikotinli mahsulotlarni iste’mol qilish natijasida yuzaga keladigan me’da shikastlanishlarining morfologik o‘zgarishlarini o‘rganish va ularni detoksikatsion davolash usullarini ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
nikotin saqlovchi mahsulotlarni og‘iz orqali iste’mol qiluvchi bemorlarda me’da shilliq qavatida yaqqol patologik o‘zgarishlar yuzaga kelishi, jumladan, yallig‘lanish kuchayishi, giperatsidlik oshishi, eroziya va yara holatlarining ko‘payishi sababli shilliq qavat gipertrofiyasi rivojlanishi aniqlangan;
ilk bor laboratoriya hayvonlarida nikotin saqlovchi mahsulotlarning surunkali ta’siri natijasida me’dada sezilarli morfologik o‘zgarishlar, jumladan, shilliq qavatning 23,4% ga kichrayishi, epitelial hujayralar balandligining 27,2% ga kamayishi, bu esa me’daning sekretor funksiyasini buzib, yallig‘lanish jarayonlarini kuchaytirishi isbotlangan;
ilk bor Mumiyoni detoksikatsion terapiya sifatida qo‘llash me’da shilliq qavatining tiklanishini Super Omega preparatiga nisbatan yaxshiroq ta’minlashi, ko‘rsatkichlarni deyarli referens qiymatlarga yaqinlashtirishi aniqlangan;
nikotin saqlovchi mahsulotlarning ta’sir davomiyligi va me’da morfologik o‘zgarishlari darajasi o‘rtasida ishonchli salbiy korrelyasiya, yallig‘lanish infil`tratsiyasi va limfotsitlar soni o‘rtasida ijobiy korrelyasiya mavjudligi aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Nikotin saqlovchi mahsulotlarni og‘iz orqali iste’mol qilish tufayli yuzaga keladigan surunkali intoksikatsiya holatida me’da shilliq qavatidagi morfologik o‘zgarishlarni o‘rganish natijalari asosida:
birinchi ilmiy yangilik: nikotin saqlovchi mahsulotlarni og‘iz orqali iste’mol qiluvchi bemorlarda me’da shilliq qavatida yaqqol patologik o‘zgarishlar yuzaga kelishi, jumladan, yallig‘lanish kuchayishi, giperatsidlik oshishi, eroziya va yara holatlarining ko‘payishi sababli shilliq qavat gipertrofiyasi rivojlanishi aniqlanganligi bo‘yicha takliflar Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashi tomonidan 2024 yil 11 noyabrda 24-m/093-son bilan tasdiqlangan «Og‘iz orqali iste’mol qilinadigan nikotin saqlovchi mahsulotlar bilan surunkali zaharlanishda detoksikatsion davolash usullari» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Buxoro viloyat ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi bo‘yicha 16.12.2024 yildagi 150-son hamda Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Buxoro filiali bo‘yicha 16.12.2024 yildagi 258-son buyruqlari bilan amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashning 2024 yil 10 dekabrdagi 10/44-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: surunkali nikotinli intoksikatsiyada oshqozon ichki strukturasidagi patomorfologik jarayonlarning o‘ziga xos xususiyatlarining tavsifi rivojlanish ehtimollogi yuqori asoratlar va nogironlikni kamaytirishga yo‘naltirilgan chora tadbirlarni ishlab chiqishni takomillashtirishga imkon bergan. Iqtisodiy samaradorligi: eksperimental surunkali nikotinli intoksikatsiyada oshqozondagi morfologik o‘zgarishlar va Mumiyo hamda Super Omega vositalari bilan detosikatsiya orqali davolash samaradorligini baholashdan olingan bevosita natijalar ushbu usullarni qo‘llash etarlicha yuqori terapevtik ta’sirga ega ekanligini ko‘rsatdi, natijada davolash samaradorligi oshdi va bemorlarga sarflanadigan byudjet mablag‘lari 160000 so‘mga iqtisod qilindi;
ikkinchi ilmiy yangilik: ilk bor laboratoriya hayvonlarida nikotin saqlovchi mahsulotlarning surunkali ta’siri natijasida me’dada sezilarli morfologik o‘zgarishlar, jumladan, shilliq qavatning 23,4% ga kichrayishi, epitelial hujayralar balandligining 27,2% ga kamayishi, bu esa me’daning sekretor funksiyasini buzib, yallig‘lanish jarayonlarini kuchaytirishi isbotlanganligi bo‘yicha takliflar Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashi tomonidan 2024 yil 11 noyabrda 24-m/093-son bilan tasdiqlangan «Og‘iz orqali iste’mol qilinadigan nikotin saqlovchi mahsulotlar bilan surunkali zaharlanishda detoksikatsion davolash usullari» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Buxoro viloyat ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi bo‘yicha 16.12.2024 yildagi 150-son hamda Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Buxoro filiali bo‘yicha 16.12.2024 yildagi 258-son buyruqlari bilan amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashning 2024 yil 10 dekabrdagi 10/44-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: surunkali nikotinli intoksikatsiyada oshqozon ichki strukturasidagi patomorfologik jarayonlarning o‘ziga xos xususiyatlarining tavsifi rivojlanish ehtimollogi yuqori asoratlar va nogironlikni kamaytirishga yo‘naltirilgan chora tadbirlarni ishlab chiqishni takomillashtirishga imkon bergan. Iqtisodiy samaradorligi: eksperimental surunkali nikotinli intoksikatsiyada oshqozondagi morfologik o‘zgarishlar va Mumiyo hamda Super Omega vositalari bilan detosikatsiya orqali davolash samaradorligini baholashdan olingan bevosita natijalar ushbu usullarni qo‘llash etarlicha yuqori terapevtik ta’sirga ega ekanligini ko‘rsatdi, natijada davolash samaradorligi oshdi va bemorlarga sarflanadigan byudjet mablag‘lari 160000 so‘mga iqtisod qilindi;
uchinchi ilmiy yangilik: ilk bor Mumiyoni detoksikatsion terapiya sifatida qo‘llash me’da shilliq qavatining tiklanishini Super Omega preparatiga nisbatan yaxshiroq ta’minlashi, ko‘rsatkichlarni deyarli referens qiymatlarga yaqinlashtirishi aniqlanganligi bo‘yicha takliflar Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashi tomonidan 2024 yil 11 noyabrda 24-m/093-son bilan tasdiqlangan «Og‘iz orqali iste’mol qilinadigan nikotin saqlovchi mahsulotlar bilan surunkali zaharlanishda detoksikatsion davolash usullari» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Buxoro viloyat ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi bo‘yicha 16.12.2024 yildagi 150-son hamda Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Buxoro filiali bo‘yicha 16.12.2024 yildagi 258-son buyruqlari bilan amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashning 2024 yil 10 dekabrdagi 10/44-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: surunkali nikotinli intoksikatsiyada oshqozon ichki strukturasidagi patomorfologik jarayonlarning o‘ziga xos xususiyatlarining tavsifi rivojlanish ehtimollogi yuqori asoratlar va nogironlikni kamaytirishga yo‘naltirilgan chora tadbirlarni ishlab chiqishni takomillashtirishga imkon bergan. Iqtisodiy samaradorligi: eksperimental surunkali nikotinli intoksikatsiyada oshqozondagi morfologik o‘zgarishlar va Mumiyo hamda Super Omega vositalari bilan detosikatsiya orqali davolash samaradorligini baholashdan olingan bevosita natijalar ushbu usullarni qo‘llash etarlicha yuqori terapevtik ta’sirga ega ekanligini ko‘rsatdi, natijada davolash samaradorligi oshdi va bemorlarga sarflanadigan byudjet mablag‘lari 160000 so‘mga iqtisod qilindi.
to‘rtinchi ilmiy yangilik: nikotin saqlovchi mahsulotlarning ta’sir davomiyligi va me’da morfologik o‘zgarishlari darajasi o‘rtasida ishonchli salbiy korrelyasiya, yallig‘lanish infil`tratsiyasi va limfotsitlar soni o‘rtasida ijobiy korrelyasiya mavjudligi aniqlanganligi bo‘yicha takliflar Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti Ekspert kengashi tomonidan 2024 yil 11 noyabrda 24-m/093-son bilan tasdiqlangan «Og‘iz orqali iste’mol qilinadigan nikotin saqlovchi mahsulotlar bilan surunkali zaharlanishda detoksikatsion davolash usullari» nomli uslubiy tavsiyanoma mazmuniga singdirilgan. Mazkur taklif Buxoro viloyat ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi bo‘yicha 16.12.2024 yildagi 150-son hamda Respublika shoshilinch tibbiy yordam ilmiy markazi Buxoro filiali bo‘yicha 16.12.2024 yildagi 258-son buyruqlari bilan amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Ilmiy texnik kengashning 2024 yil 10 dekabrdagi 10/44-son xulosasi). Ijtimoiy samaradorligi: surunkali nikotinli intoksikatsiyada oshqozon ichki strukturasidagi patomorfologik jarayonlarning o‘ziga xos xususiyatlarining tavsifi rivojlanish ehtimollogi yuqori asoratlar va nogironlikni kamaytirishga yo‘naltirilgan chora tadbirlarni ishlab chiqishni takomillashtirishga imkon bergan. Iqtisodiy samaradorligi: eksperimental surunkali nikotinli intoksikatsiyada oshqozondagi morfologik o‘zgarishlar va Mumiyo hamda Super Omega vositalari bilan detosikatsiya orqali davolash samaradorligini baholashdan olingan bevosita natijalar ushbu usullarni qo‘llash etarlicha yuqori terapevtik ta’sirga ega ekanligini ko‘rsatdi, natijada davolash samaradorligi oshdi va bemorlarga sarflanadigan byudjet mablag‘lari 160000 so‘mga iqtisod qilindi.