Sayt test rejimida ishlamoqda

Холикова Севара Джасуровнанинг 
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Айрим жипслашган кўп ядроли моно- ҳамда беш аъзоли биазоциклик ҳосилалар синтези, хусусиятлари ва технологияси», 02.00.14 - Органик моддалар ва улар асосидаги материаллар технологияси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.4.DSc/Т843.
Илмий маслаҳатчи: Кадиров Хасан Иргашевич, тeхника фанлари дoктoри, прoфeccoр. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент кимё-технология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент кимё-технология институти, DSc.03/30.12.2019.Т.04.01.
Расмий оппонентлар: Адилов Равшан Иркинович, тeхника фанлари дoктoри, прoфeccoр; Мухиддинов Баходир Фаҳриддинович, тeхника фанлари дoктoри, прoфeccoр; Тошев Акмал Юсупович,  тeхника фанлари дoктoри, прoфeccoр.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат техника университети «Фан ва тараққиёт» ДУК.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: конденсацияланган кўп ядроли моно ва беш аъзоли биазоциклик бирикмалар тайёрлаш, улар асосида коррозия ингибиторларини ишлаб чиқариш технологиясини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор карбонилли бирикмалар ва ароматик аминларни гетероцикллаш учун d-металл оксидлари ва фторидлари асосида юқорисамарали ва барқарор катализаторлар таркиби ишлаб чиқилиб, хинолин ҳосилалари синтезида  селективлиги исботланган; 
анилин ва кротон альдегидни каталитик гетероцикллаш реакцияси мақбул шароитлари аниқланиб, 4-метилхинолин Скрауп қоидасига зид ҳосил бўлиши механизми асосланган;
олинган хинолин ҳосилалари асосли таркиб, металлар коррозиясининг ингибиторлари сифатида синаб кўрилиб, ҳимоялаш даражаси 90 % дан кам эмаслиги исботланган;
уч кислота фракцияси ва этилендиаминнинг гетероҳалқаланишидан хоссалари аввалдан белгиланган биазогетероатомли алкилимидозолинлар синтез қилиниб, карбон кислоталар ва этилендиаминнинг 2-алкил-2-имидозолингача гетероҳалқаланиши нейтраллаш, ациллаш ва циклланиш механизмида амалга ошиши асосланган;
реагентларнинг термик таъсири ва уларни реакцион муҳитга киритиш тартибини назорат қилиш орқали гетероҳалқалаш жараёнида диамидларнинг ҳосил бўлишини минимал миқдорларгача камайтириш тизими исботланган; 
уч кислота фракцияси ва этилендиаминни гетероҳалқалашдан олинган коррозия ингибиторлари нефт қазиб чиқариш ва қайта ишлаш қурилмаларини 8-12 мг/л гача дозаларда 90 % дан кам бўлмаган самара билан ҳимоялаши исботланган;
ингибиторнинг кам дозаларда юқори самарали эканлиги азот атомларининг гетероҳалқада туташ системада жойлашгани ва адсорбция қоидаларига мос эритувчиларда қийин эрийдиган барқарор плёнка ҳосил қилувчи алкил гуруҳларининг занжир узунлиги билан асосланган;
конденсирланган гетероциклик бирикмалар - хинолин ҳосилалари, уч кислота фракцияси ва этилендиамин асосида таркибида минимал миқдор кислота диамидлари сақлаган алкилимидозолинлар олиш технологиялари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Жипслашган кўп ҳалқали ва икки азот гетероатомли гетероциклик ҳосилалар олиш, физик-кимёвий хоссаларини аниқлаш, улар асосида коррозия ингибиторлари ишлаб чиқариш технологияларини яратиш бўйича олинган илмий натижалар асосида: 
хинолин, алкилхинолинлар асосида коррозия ингибиторларини олиш технологияси Шуртангаз кимё мажмуасида қўлланилган (Шуртангаз кимё мажумасининг 2023 йил 24 январдаги 589-сон маълумотномаси). Натижада, корхона қурилмаларини коррозиядан ҳимоялаш ва узоқ муддатлар самарали экспулатация қилиш имконини берган;
анилиннинг кротон фракцияси билан каталитик гетероциклланиш маҳсулотлари асосида олинган коррозия ингибиторларини олиш технологияси Шуртангаз кимё мажмуасининг «2023-2025 йилларда амалиётга жорий этиш буйича истиқболли ишланмалар рўйхати»га киритилган (Шуртангаз кимё мажумасининг 2023 йил 24 январдаги 589-сон маълумотномаси). Натижада, импорт қилинувчи хорижий СНПХ препаратни, маҳаллий «IK-XXS» сериядаги коррозия ингибиторлари билан алмаштириш имконини беради;
уч кислота фракцияси ва этилендиамин асосида коррозия ингибитори ишлаб чиқариш технологияси Шуртангаз кимё мажмуасининг «2023-2025 йилларда амалиётга жорий этиш бўйича истиқболли ишланмалар рўйхати»га киритилган (Шуртангаз кимё мажумасининг 2023 йил 24 январдаги 589-сон маълумотномаси). Натижада, таркибида минимал миқдорларда диамидлар сақловчи юқори самарали коррозия ингибиторлари ишлаб чиқариш имконини беради. 

Yangiliklarga obuna bo‘lish