Xolliev Oybek Egamberdi o‘g‘lining 
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «O‘zbekiston sharoitida yasmiq (Lens culinaris Medik) o‘simligining fiziologik va biokimyoviy xususiyatlari», 03.00.07- O‘simliklar fiziologiyasi va biokimyosi (biologiya fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2024.1.PhD/B1115.
Ilmiy rahbar: Qulmamatova Dilafruz Erkinovna, biologiya fanlari falsafa doktori (PhD), katta ilmiy xodim.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Genetika va o‘simliklar eksperimental biologiyasi instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Genetika va o‘simliklar eksperimental biologiyasi instituti, DSc.02/30.12.2019.B.53.01.
Rasmiy opponentlar: Sherimbetov Anvar Gulmirzaevich, biologiya fanlari doktori, katta ilmiy xodim; Xamraev Nurbek Ulug‘bekovich, biologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori, katta ilmiy xodim.
Yetakchi tashkilot: O‘simliklar genetik resurslari ilmiy-tadqiqot instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik. 
II. Tadqiqotning maqsadi: yasmiqning introduksiya qilingan namunalarida mahsuldorlikning fiziologik-biokimyoviy belgilarini aniqlash asosida samarali namunani ajratib olish va yangi nav sifatida tavsiya etishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor yasmiqning xorijiy kolleksiya namunalarining respublikamiz (Toshkent viloyati sharoitida) tuproq - iqlim sharoitida fiziologik-biokimyoviy, morfologik va qimmatli-xo‘jalik belgilari aniqlangan;
morfo- xo‘jalik belgilarining klaster tahlili va moslashuvchanlik koeffisienti asosida yasmiqning xalqaro elita va qurg‘ochillikka chidamli ko‘chatzorining 61 ta namunalari orasidan ertapisharligi, 1m2 dagi er ustki biomassasi, don hosildorligi, bir o‘simlikdagi don vazni ko‘rsatkichlari bo‘yicha yuqori ko‘rsatkichga ega bo‘lgan jami 19 ta namuna tanlab olingan;
yasmiq genotiplarining g‘unchalash, gullash, dukkaklash fazalarida barglardagi pigmentlar miqdori, fotosintez sof mahsuldorligi (FSM), bargning umumiy suv miqdori (BUSM), barglardagi suv ushlash xususiyati (BSUX) va transpiratsiya jadalligi ko‘rsatkichlarining hosildorlik belgilari bilan o‘zaro bog‘liqligi aniqlangan;
fotosintetik sof mahsuldorlik 1 m2 dagi biomassa (r=***0,67;), bir o‘simlikdagi don soni belgisi (r=**0,54;), don og‘irligi (r=**0,57;), urug‘ mahsuldorligi (r =**0,62;) kabi hosildorlik belgilari bilan kuchli va o‘rtacha ijobiy korrelyasion bog‘liqlikka ega ekanligi aniqlangan;
yasmiq ko‘chatzor namunalarida yalpi g‘unchalash, gullash, dukkaklash fazalarida xlorofill "a" (0,88-2,85 mg/g), xlorofill "b" (0,32-1,17 mg/g), umumiy xlorofil (1,02-4,02 mg/g), karotinoid (0,28-0,9 mg/g), FSM (0,98-2,94 g/m2.sutka), BUSM (58,6-73%), BSUX (5,7-17,6%), transpiratsiya jadalligi (16,4-77,4 mg/g.soat) g‘unchalashdan gullash fazasiga o‘tganda yuqori bo‘lishi aniqlangan;
yasmiqning xorijiy kolleksiya namunalaridan valin, leysin, treonin, fenilalanin kabi almashinilmaydigan aminokislotalarga boy, yuqori oqsil tarkibli genotiplari ajratib olingan;
moslashuvchanlik koeffisienti, morfo-xo‘jalik belgilari va fiziologik-biokimyoviy xususiyatlarini baholash asosida yasmiqning don sifati yuqori, hosildor “Chillaki” navi yaratilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Toshkent viloyati sharoitida yasmiq (Lens culinaris Medik) o‘simligining moslashuvchanlik va barqarorlik koeffisienti, morfo-xo‘jalik belgilari va fiziologik-biokimyoviy xususiyatlari  hamda ular o‘rtasidagi bog‘liqlikni aniqlash bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida: 
yasmiqning jahon kolleksiyasi namunalaridan foydalanib, moslanuvchanlikning fiziologik mexanizmlarni o‘rganish asosida ajratib olingan tizmalar 2022-2023 yillarda IL-402104268 “Molekulyar genetik uslublar yordamida no‘xat va yasmiqning fuzariozga chidamli navlarini yaratish” mavzusidagi amaliy loyihasida fuzariozga chidamlilik va hosildorlik ko‘rsatkichlarini baholashda  foydalanilgan (O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining 2024 yil 28 maydagi  4/1255-1162 - sonli ma’lumotnomasi). Natijada, respublikamiz iqlim sharoitlariga mos, kasalliklarga chidamli, yuqori hosildor belgilariga ega navlarni tanlash imkonini bergan.
Yasmiqning Toshkent viloyati sharoitiga moslanuvchanlikning fiziologik ko‘rsatkichlari aniqlangan bo‘lib, ushbu ma’lumotlar hamda tanlangan namunalar ICARDA tashkiloti tomonidan bajarilayotgan qurg‘oqchil hududlarga moslashgan yasmiq navlarini tanlashda foydalanilgan (ICARDA xalqaro tashkilotining 2024 yil 7 oktyabrdagi IST/1644-sonli ma’lumotnomasi). Natijada, yasmiqning Markaziy Osiyo mamlakatlari uchun tanlangan yangi ko‘chatzorni boyitish imkonini bergan.