Сулайманова Дилобар Нишанбековнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Гапнинг лисоний қурилишида марказ     қуршовлилик муносабати”, 10.00.11-Тил назарияси. Амалий ва компютер лингвистикаси (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.4.PhD/Fil4289
Илмий раҳбар: Қурбонова Муҳаббат Матякубовна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети, DSc.03/25.08.202 л.Fil. 01.16.
Расмий оппонентлар:
Усмонова Ҳуринисо Шараповна, филология фанлари доктори, профессор.
Садуллаева Нилуфар Азимовна, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Жиззах давлат педагогика университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади: Турли тизимли тилларда марказ қуршовлилик муносабатининг синтактик сатҳда, хусусан, содда ва қўшма гапларда намоён бўлишини ёритиш; гапнинг ЛСҚида сўзлар боғланишини таҳлил қилиш орқали актантларнинг гап қурилиш сатҳидаги вазиятини аниқлаш, шажара дарахти таҳлилида гап ва сўз кенгайтирувчисининг  мақомини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
–    поғонали синтактик таҳлилда  актантларнинг гап қурилиш сатҳидаги ўзига хос ўрни аниқланди; (шажара дарахти – УД, гап кенгайтирувчиси, сўз кенгайтирувчиси)
–     турли тизимли тилларда содда ва қўшма гаплардаги гап ва сўз кенгайтирувчисининг  мақоми шажара дарахтида очиб берилди; ( 1. Болаликда шакллантириладиган кундалик кичик ва яхши одатлар келажакда, албатта, шахсий муваффақиятга хизмат қилади. 2. Тҳей ҳаве финишед.)
–    Темпоралиснинг гап марказининг лексик маъно англатувчи қисми [W] билан ҳосил қилган семантик боғлашувида сўз кенгайтирувчиси, кесимлик кўрсаткичи [Пм]дан [Т] замон шакли билан ҳосил қилган валентлигида гап кенгайтирувчиси бўлиб келиши кўрсатиб берилди; 
(Сиз бугун ва эртага азим Самарқандда қоласизми? 1. Гап кенгайтирувчиси: Бугун қол+а+сиз+ми? Эртага қол+а+сиз+ми? 2. Сўз кенгайтирувчиси: бугун қол+моқ, эртага қол+моқ)
–    тилшуносликдаги поғонавийлик тамойилига асосан дастлабки босқичда қуршов вазифасини бажарган бўлак (жумладан, [Пм] билан валентлик ҳосил қилган гап кенгайтирувчиси ёки [W] атов бирлигига тобеланган сўз кенгайтирувчиси)нинг кейинги босқичда мос равишда актантлар (сўз кенгайтирувчилари) билан кенгайиб марказ мавқейида келиши очиб берилди; (мутлақ марказ, нисбий марказ)
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Гапнинг лисоний қурилишида марказ     қуршовлилик муносабати тадқиқи юзасидан олинган натижалардан ЎзФА Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти томонидан 2020–2023-йилларда амалга оширилган ФА-Ф1-Г003 – “Ҳозирги қорақалпоқ тилида функсионал сўз ясалиши” мавзусидаги фундаментал тадқиқот лойиҳасида фойданилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти 2024-йил 28-июндаги 164/1-сонли маълумотномаси). Натижада мазкур лойиҳада назарда тутилган вазифаларни ёритишда тадқиқот иши зарур материал вазифасини ўтаган;
 Содда ва қўшма гапларда шажара дарахтида актантларнинг поғонавий-иерархик жойлашувига доир тадқиқидан олинган натижалардан ЎзФА Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти томонидан 2020–2023-йилларда амалга оширилган ФА-А1-Г007–“Қорақалпоқ нақл ва мақоллари лингвистик тадқиқот обекти сифатида” мавзусидаги илмий-амалий лойиҳани бажаришда фойданилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти 2024-йил 28-июндаги 165/1-сонли маълумотномаси).
Жиззах вилоят телерадиокомпаниясининг “Диёр янгиликлари” информатион дастурида фойдаланилган. Кўрсатув мазмуни назарий маълумотлар билан бойитилган (Жиззах вилоят телерадиокомпанияси 2024-йил 7-июндаги 13-10/327-сонли хати).