Radjabova Dilorom Djalilovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Ambulator poliklinika sharoitida xolestatik sindromni immunobiokimyoviy diagnostikasida innovatsion yondashuv” ixtisosliklar shifri: 14.00.36 – Allergologiya va immunologiya.
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.2.PhD/Tib3658.
Ilmiy rahbar: Navruzova Shakar Istamovna, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Abu Ali ibn Sino nomidagi Buxoro davlat tibbiyot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Immunologiya va inson genomikasi instituti, DSc.02/30.12.2019.Tib.50.01.
Rasmiy opponentlar: Ziyodullaev Shuxrat Xudayberdievich, tibbiyot fanlari doktori, professor, Tataurshhikova Natal`ya Stanislavovna, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Samarkand davlat tibbiyot universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: ambulator poliklinika sharoitida jinsni inobatga olgan holda xolestatik sindrom oqibati va og‘irlik darajasini belgilovchi immun-biokimyoviy indikatorlarini ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor ayollar ekstragepatik xolestazida PZLP, umumiy xolesterin, gamma-glutamil transpeptidaza (GGTP), AST miqdorlari va Ritis koeffisientining ortishi fonida ALT fermenti miqdorining ishonarli pasayishi, jigar ichi xolestazida gamma-glutamil transpeptidaza (GGTP) va ishqoriy fosfataza miqdorining ortishi fonida jigar fermentlari ALT va AST miqdorlarining ishonarli kamayishi aniqlangan;
ilk bor erkaklarda xolestaz shakliga bog‘liq bo‘lmagan xolatda umumiy bilirubin, PZLP va YuZLP miqdorlarining ortishi sababli ALT miqdori va aterogenlik indeksining pasayishi xamda ishqoriy fosfataza miqdorining ortishi aniqlangan;
ilk bor ayollarda xolestazning ekstragepatik shaklida IL-1, IL-10, TGF-β1 sitokinlar miqdorining ortishi fonida IL-6 miqdorining ishonarli kamayishi, jigar ichi xolestazida IL-1, IL-6, IL-10, TGF-β1 sitokinlar miqdorlarining keskin ortishi isbotlangan;
ilk bor ekstragepatik xolestaz bilan kasallangan erkaklarda sitokinlar (IL-1 va IL-6) va o‘sish omillari (TGF-β1 va VEGF) miqdorlari ishonarli ortishi, jigar ichi xolestazida sitokinlar (IL-1 va IL-10) va o‘sish omillari (TGF-β1 va VEGF) ortishi fonida va IL-6 konsentratsiyasining keskin kamayishi aniqlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Homilador va emizikli ayollar immun statusini baholashga tabaqalashtirilgan yondashuvni ishlab chiqish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
birinchi ilmiy yangiligi: ilk bor ayollar ekstragepatik xolestazida PZLP, umumiy xolesterin, gamma-glutamil transpeptidaza (GGTP), AST miqdorlari va Ritis koeffisientining ortishi fonida ALT fermenti miqdorining ishonarli pasayishi, jigar ichi xolestazida gamma-glutamil transpeptidaza (GGTP) va ishqoriy fosfataza miqdorining ortishi fonida jigar fermentlari ALT va AST miqdorlarining ishonarli kamayishi aniqlanganligi bo‘yicha «Ambulatoriya sharoitida xolestatik sindromni tashxislashga yangi yondashuv» uslubiy tavsiyanomasi ishlab chiqilgan (Buxoro davlat tibbiyot instituti ekspertlar kengashining 2024-yil 2-fevraldagi №24-m/015 sonli xulosasi) bilan tasdiqlangan. Mazkur taklif Buxoro viloyati Vobkent tuman tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 26.04.2024 yildagi 458-2-33-TV/2024-sonli va Buxoro viloyati Kogon tuman tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 01.05.2024 yildagi 819-2-3-6-TV/2024-sonli buyruqlari bilan amaliyotlariga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi xuzuridagi ilmiy texnik kengashining 2024 yil 22-oktyabrdagi №7-sonli ma’lumotnomasi); ijtimoiy samaradorligi: olingan natijalar ambulatoriya sharoitida xolestatik sindromni o‘z vaqtida aniqlash, klinik-immunologik tashhislash, davolash taktikasini optimallashtirish, asoratlar rivojlanishini kamaytirish, tibbiy yordam sifatini oshirish, statsionarda davolanish muddatini qisqartirish va va xayot sifatini yaxshilashga imkon yaratadi; iqtisodiy samaradorligi: ilmiy natijalarning Buxoro viloyati Vobkent va Kogon tumanlari tibbiyot birlashmalari amaliy faoliyatlariga joriy etilishi ambulatoriya sharoitida xolestatik sindromni tashxislashga yangi yondashuv usulini qo‘llash klinik-immunologik xususiyatlari aniqlash va davolash usullarini qo‘llash xar bir bemorga nisbatan 19173300 sum iqtisodiy samaradorlik berishi asoslangan. Xulosa: ayollar ekstragepatik xolestazida PZLP, umumiy xolesterin, gamma-glutamil transpeptidaza (GGTP), AST, ALT miqdorlari va Ritis koeffisienti miqdorlari o‘zgarishlariga bog‘liqligi asoslangan.
ikkinchi ilmiy yangiligi: ilk bor erkaklarda xolestaz shakliga bog‘liq bo‘lmagan xolatda umumiy bilirubin, PZLP va YuZLP miqdorlarining ortishi sababli ALT miqdori va aterogenlik indeksining pasayishi xamda ishqoriy fosfataza miqdorining ortishi aniqlanganligi bo‘yicha «Ambulatoriya sharoitida xolestatik sindromni tashxislashga yangi yondashuv» uslubiy tavsiyanomasi ishlab chiqilgan (Buxoro davlat tibbiyot instituti ekspertlar kengashining 2024-yil 2-fevraldagi №24-m/015 sonli xulosasi) bilan tasdiqlangan. Mazkur taklif Buxoro viloyati Vobkent tuman tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 26.04.2024 yildagi 458-2-33-TV/2024-sonli va Buxoro viloyati Kogon tuman tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 01.05.2024 yildagi 819-2-3-6-TV/2024-sonli buyruqlari bilan amaliyotlariga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi xuzuridagi ilmiy texnik kengashining 2024 yil 22-oktyabrdagi №7-sonli ma’lumotnomasi); ijtimoiy samaradorligi: olingan natijalar ambulatoriya sharoitida xolestatik sindromni o‘z vaqtida aniqlash, klinik-immunologik tashhislash, davolash taktikasini optimallashtirish, asoratlar rivojlanishini kamaytirish, tibbiy yordam sifatini oshirish, statsionarda davolanish muddatini qisqartirish va va xayot sifatini yaxshilashga imkon yaratadi; iqtisodiy samaradorligi: ilmiy natijalarning Buxoro viloyati Vobkent va Kogon tumanlari tibbiyot birlashmalari amaliy faoliyatlariga joriy etilishi ambulatoriya sharoitida xolestatik sindromni tashxislashga yangi yondashuv usulini qo‘llash klinik-immunologik xususiyatlari aniqlash va davolash usullarini qo‘llash xar bir bemorga nisbatan 19173300 sum iqtisodiy samaradorlik berishi asoslangan.Xulosa: erkaklarda xolestaz shakliga bog‘liq bo‘lmagan xolatda umumiy bilirubin, PZLP, YuZLP miqdorlari, ALT miqdori va aterogenlik indeksi xamda ishqoriy fosfataza miqdorlari o‘zgarishlariga bog‘liqligi asoslangan.
uchinchi ilmiy yangiligi: ilk bor ayollarda xolestazning ekstragepatik shaklida IL-1, IL-10, TGF-β1 sitokinlar miqdorining ortishi fonida IL-6 miqdorining ishonarli kamayishi, jigar ichi xolestazida IL-1, IL-6, IL-10, TGF-β1 sitokinlar miqdorlarining keskin ortishi isbotlanganligi bo‘yicha «Ambulatoriya sharoitida xolestatik sindromni tashxislashga yangi yondashuv» uslubiy tavsiyanomasi ishlab chiqilgan (Buxoro davlat tibbiyot instituti ekspertlar kengashining 2024-yil 2-fevraldagi №24-m/015 sonli xulosasi) bilan tasdiqlangan. Mazkur taklif Buxoro viloyati Vobkent tuman tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 26.04.2024 yildagi 458-2-33-TV/2024-sonli va Buxoro viloyati Kogon tuman tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 01.05.2024 yildagi 819-2-3-6-TV/2024-sonli buyruqlari bilan amaliyotlariga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi xuzuridagi ilmiy texnik kengashining 2024 yil 22-oktyabrdagi №7-sonli ma’lumotnomasi); ijtimoiy samaradorligi: olingan natijalar ambulatoriya sharoitida xolestatik sindromni o‘z vaqtida aniqlash, klinik-immunologik tashhislash, davolash taktikasini optimallashtirish, asoratlar rivojlanishini kamaytirish, tibbiy yordam sifatini oshirish, statsionarda davolanish muddatini qisqartirish va va xayot sifatini yaxshilashga imkon yaratadi; iqtisodiy samaradorligi: ilmiy natijalarning Buxoro viloyati Vobkent va Kogon tumanlari tibbiyot birlashmalari amaliy faoliyatlariga joriy etilishi ambulatoriya sharoitida xolestatik sindromni tashxislashga yangi yondashuv usulini qo‘llash klinik-immunologik xususiyatlari aniqlash va davolash usullarini qo‘llash xar bir bemorga nisbatan 19173300 sum iqtisodiy samaradorlik berishi asoslangan. Xulosa: ayollarda xolestazning ekstragepatik va jigar ichi xolestazida shaklida IL-1, IL-6, IL-10, TGF-β1 sitokinlar miqdorlari o‘zgarishlariga bog‘liqligi asoslangan.
to‘rtinchi ilmiy yangiligi: ilk bor ekstragepatik xolestaz bilan kasallangan erkaklarda sitokinlar (IL-1 va IL-6) va o‘sish omillari (TGF-β1 va VEGF) miqdorlari ishonarli ortishi, jigar ichi xolestazida sitokinlar (IL-1 va IL-10) va o‘sish omillari (TGF-β1 va VEGF) ortishi fonida va IL-6 konsentratsiyasining keskin kamayishi aniqlanganligi bo‘yicha «Ambulatoriya sharoitida xolestatik sindromni tashxislashga yangi yondashuv» uslubiy tavsiyanomasi ishlab chiqilgan (Buxoro davlat tibbiyot instituti ekspertlar kengashining 2024-yil 2-fevraldagi №24-m/015 sonli xulosasi) bilan tasdiqlangan. Mazkur taklif Buxoro viloyati Vobkent tuman tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 26.04.2024 yildagi 458-2-33-TV/2024-sonli va Buxoro viloyati Kogon tuman tibbiyot birlashmasi bo‘yicha 01.05.2024 yildagi 819-2-3-6-TV/2024-sonli buyruqlari bilan amaliyotlariga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligi xuzuridagi ilmiy texnik kengashining 2024 yil 22-oktyabrdagi №7-sonli ma’lumotnomasi); ijtimoiy samaradorligi: olingan natijalar ambulatoriya sharoitida xolestatik sindromni o‘z vaqtida aniqlash, klinik-immunologik tashhislash, davolash taktikasini optimallashtirish, asoratlar rivojlanishini kamaytirish, tibbiy yordam sifatini oshirish, statsionarda davolanish muddatini qisqartirish va va xayot sifatini yaxshilashga imkon yaratadi; iqtisodiy samaradorligi: ilmiy natijalarning Buxoro viloyati Vobkent va Kogon tumanlari tibbiyot birlashmalari amaliy faoliyatlariga joriy etilishi ambulatoriya sharoitida xolestatik sindromni tashxislashga yangi yondashuv usulini qo‘llash klinik-immunologik xususiyatlari aniqlash va davolash usullarini qo‘llash xar bir bemorga nisbatan 19173300 sum iqtisodiy samaradorlik berishi asoslangan. Xulosa: ekstragepatik va jigar ichi xolestazi bilan kasallangan erkaklarda sitokinlar (IL-1, IL-6 va IL-10) va o‘sish omillari (TGF-β1 va VEGF) miqdorlari o‘zgarishlariga bog‘liqligi asoslangan.
