Махкамов Абдукаюм Махкамовичнинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар:
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): Ўзбекистон республикаси суд тизимидаги ислоҳотлар ва судялар корпусини шакллантиришдаги давлат сиёсати (1991 – 2022 йиллар), 07.00.01 – Ўзбекистон тарихи (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.4.PhD/Tar1757. 
Илмий раҳбар: Камолов Дилшод Пўлатович, тарих фанлари доктори, профессор в/б.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши давлат университети. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қарши давлат университети, PhD.03/27.02.2021.Tar.70.05. 
Расмий оппонентлар: Эргашева Юлдуз Алимовна, тарих фанлари доктори, профессор; Ерметов Аваз Абдуллаевич, тарих фанлари доктори (DSc), профессор.
Етакчи ташкилот: Жиззах давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади мустақиллик йилларида Ўзбекистон Республикаси суд тизимида кадрларнинг шаклланиш тарихини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
Ўзбекистон Республикасида Судялар олий мактаби фаолиятининг йўлга қўйилиши суд-ҳуқуқ тизими ислоҳотлари тизимида энг муҳим тадбир бўлгани, ушбу мактабда судялар судлар бўйича ихтисослашуви ва рақамлаштирилиши, умуман, ҳозирги замон судяларига жаҳонда қўйилаётган талаблардан келиб чиқиб тайёрланганлиги, қолаверса, бўлғуси судяларнинг мактабга қабул қилиш жараёни ва унинг мураккаб талаблари ўз ўрнида ушбу лавозимга муносиб номзодларнинг танлаш имкони яратилгани далилланган;
Янги Ўзбекистон шароитида судялик лавозимига номзодларни “30 фоиз назария – 70 фоиз амалиёт” тамойили бўйича тайёрлаш йўлга қўйилганлиги ва бу бўйича дастур 4 та босқични қамраб олганлиги, бунда асосий эътибор судяларни назарий ва суд психологияси, амалий стажировка, суд-ҳуқуқ ислоҳотлари, судянинг маънавий қиёфасини шакллантириш каби жиҳатларга қаратилганлиги, номзодлар ўқиш жараёнида ҳар бир мавзуга индивидуал ёндашиши, суд амалиётида учрайдиган муаммоли масалаларга ечим топиш бўйича ўқитилганлиги очиб берилган;
 Судялар олий кенгашининг тузилиши бир томондан ўз касбига масъулияцизлик қилган ҳамда судялар одоб кодекси талабларини бузган судяларга нисбатан қатъий чораларини қўллаш имкони яратилган бўлса, иккинчи томондан судялар дахлсизлиги бузилиши ва уларнинг одил судловни амалга ошириш борасидаги фаолиятига аралашиш ҳолатларини олдини олишда муҳим аҳамиятга эга бўлганлиги далилланган;
Мустақилликнинг дастлабки йилларида судялар билими, ҳуқуқий савиясининг пастлиги, ўз шахсий манфаатларини одил судлов манфаатидан юқори қўйиш, суд процесси иштирокчиларига нисбатан ҳурмацизлик, ишларни кўриш ва шикоятларни ҳал қилишда сансалорлик, судяларнинг касбий даражасини ошириш бўйича ишлардаги расмиятчилик, фуқаролар шикоятларини текшириш масаласига енгил-елпи ва юзаки ёндашиш, юқори суд инстанциялари судялар томонидан йўл қўйилаётган қонунсизликларга тегишли ҳолда таъсир чоралари қўлланилмаслиги, буларнинг барчаси мамлакатнинг бутун суд тизимини обрўсизланишига олиб келганлиги далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбекистон Республикаси суд тизимида кадрлар сиёсати бўйича ишлаб чиқилган хулоса ва таклиф-тавсиялардан:
Ўзбекистон Республикасида Судялар олий мактаби фаолиятининг йўлга қўйилиши суд-ҳуқуқ тизими ислоҳотлари тизимида энг муҳим тадбир бўлгани, ушбу мактабда судялар судлар бўйича ихтисослашуви ва рақамлаштирилиши, умуман, ҳозирги замон судяларига жаҳонда қўйилаётган талаблардан келиб чиқиб тайёрланганлиги, қолаверса, бўлғуси судяларнинг мактабга қабул қилиш жараёни ва унинг мураккаб талаблари ўз ўрнида ушбу лавозимга муносиб номзодларнинг танлаш имкони яратилгани ҳақидаги тадқиқот натижаларидан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Оʻзбекистон тарихи” телеканалида эфирга узатилган “Тақдимот” кўрсатувининг ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Оʻзбекистон” телерадиоканали давлат муассасасининг 2024-йил 20-сентябрдаги 06-28-847-сонли маълумотномаси). Илмий натижанинг қўлланиши натижасида телетомошабинлар Ўзбекистон суд тизимида кадрлар тайёрлаш соҳасида амалга оширилган давлат сиёсатининг мазмун-моҳияти ҳақида хулосалар чиқариш имкониятига эга бўлди; 
Янги Ўзбекистон шароитида судялик лавозимига номзодларни танлаш ва бу бўйича дастур 4 та босқични қамраб олганлиги, амалий стажировка, суд-ҳуқуқ ислоҳотлари, судянинг маънавий қиёфасини шакллантириш каби жиҳатларга қаратилганлиги, номзодлар ўқиш жараёнида ҳар бир мавзуга индивидуал ёндашиши, суд амалиётида учрайдиган муаммоли масалаларга ечим топиш бўйича ўқитилганлиги ҳақидаги назарий ва амалий хулосаларидан қатағон қилинган, узоқ муддатларга озодликдан махрум қилинган шахсларнинг номларини оқлаш, поймол қилинган хуқуқларининг тикланишида Ўзбекистон Республикаси Олий суди ва суд ходимларининг ўрни билан боғлиқ масалаларни ёритишда, шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги (Қатагон қурбонлари хотираси давлат музейи "1980 йиллардаги қатағонлар: “Пахта иши" кампанияси" - деб номланган 9-бўлими ва "Мустақиллик йилларида тарихий адолатнинг тикланиши, қатағон қурбонлари хотирасининг абадийлаштирилиши, (1991 йилдан кейинги давр)" - деб номланган 10-бўлими фондини илмий маълумотлар билан бойитишда мазкур тадқиқот ишидан самарали фойдаланилди. (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Қатағон қурбонлари хотираси давлат музейининг 2024-йил 25-окябрдаги 262-сон маълумотномаси). Бу эса омма онгида қатағон қурбонлари, хусусан, “Пахта иши” муаммосида суд органларининг роли бўйича  тушунчаларнинг шакллантиришга хизмат қилган;
Судялар олий кенгашининг тузилиши бир томондан ўз касбига масъулияцизлик қилган ҳамда судялар одоб кодекси талабларини бузган судяларга нисбатан қатъий чораларини қўллаш имкони яратилган бўлса, иккинчи томондан судялар одил судловни амалга ошириш борасидаги фаолиятига аралашиш ҳолатларини олдини олишда муҳим аҳамиятга эга бўлганлигига оид илмий-тарихий маълумотлардан “Оʻзбекистон тарихи” телеканалида эфирга узатилган “Манбалар сўзлаганда” кўрсатуви ссенарийсини ёзишда фойдаланилди (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Оʻзбекистон” телерадиоканали давлат муассасасининг 2024-йил 20-сентябрдаги 06-28-847-сонли маълумотномаси). Бу эса томошабинларга суд тизимида амалга оширилаётган ислоҳотлар ва уларнинг натижалари билан танишиш имкониятини берди;
Мустақилликнинг дастлабки йилларида судялар билими, ҳуқуқий савиясининг пастлиги, ўз шахсий манфаатларини одил судлов манфаатидан юқори қўйиш, суд процесси иштирокчиларига нисбатан ҳурмацизлик, ишларни кўриш ва шикоятларни ҳал қилишда сансалорлик, судяларнинг касбий даражасини ошириш бўйича ишлардаги расмиятчилик, фуқаролар шикоятларини текшириш масаласига енгил-елпи ва юзаки ёндашиш, юқори суд инстанциялари судялар томонидан йўл қўйилаётган қонунсизликларга тегишли ҳолда таъсир чоралари қўлланилмаслиги, буларнинг барчаси мамлакатнинг бутун суд тизимини обрўсизланишига олиб келганлигига оид маълумотлардан Қашқадарё вилоят суди фаолиятида самарали фойдаланилди (Қашқадарё вилоят судининг 2024-йил 10-апрелдаги маълумотномаси). Натижада тингловчиларда суд-ҳуқуқ тизимидаги янгиликлар бўйича илмий билимлар шаклланишига имконият яратилди.