Парпибаев Ботирали Рахимжон ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): Қадимги туркий фолклор ва уларнинг таржималаридаги ўзига хос хусусиятлар (Маҳмуд Кошғарийнинг “Девону луғат-ит турк” асаридаги мақол ва ҳикматли сўзлар мисолида) 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик. 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.1.PhD/Fil4460
Илмий раҳбар: Сидиқов Қосимжон Абилович, филология фанлари номзоди, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи: Наманган давлат университети, PhD.03/31.03.2021.Fil.76.05.
Расмий оппонентлар: Жафаров Ботир Саттарович, филология фанлари доктори (DSc), профессор; Қобилова Зебо Бакировна, филология фанлари доктори (DSc), профессор. Етакчи ташкилот: Андижон давлат чет тиллари институти. 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади. “Девону луғат-ит турк” асаридаги мақол ва ҳикматли сўзларнинг инглиз, рус ҳамда ўзбекча таржималарининг аслиятга нисбатан адекватлигини лингвокултурологик жиҳатдан тадқиқ қилиш орқали таржималарни илмий таҳлил қилиш.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
Р.Денкофф ва А.М.Ауезова таржималаридаги аслиятга нисбатан янглиш лексик бирликларнинг қўлланилишига аслият матни ва таржима тили ўртасидаги  маданий ва диний қарашларнинг фарқлилиги асосий сабаб экани аниқланган;
Р.Денкофф ва А.М.Ауезова таржималари сўзма-сўз таржима тамойилига асослангани, Р.Денкофф мақол ва ҳикматли сўзларнинг моҳиятини янада яққол кўрсатиш мақсадида аксар ўринларда конкретлаштириш тамойилидан фойдалангани аниқланган;
Девонда келтирилган мақол ва ҳикматларда қўлланган метафора, сифатлаш, жонлантириш, рамз, аллегория каби бадиий тасвир воситалари Қ.Содиқов, Б.Аталай таржималарида аслиятга яқинлиги, мақол ва ҳикматли сўзларни ўгиришда мутаржимлар таржиманинг муқобиллаштириш ва изоҳлаш тамойилларига асосланганликлари далилланган;
Девондаги мақол ва ҳикматли сўзларнинг инглиз, рус ва ўзбекча таржималарида янглиш талқин қилинган мифологик консептларнинг туб моҳияти бошқа таржима нусхалари ва туркий халқларнинг мифологик манбалари асосида очиқланган;
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тадқиқотнинг илмий натижаларини ташкил этувчи илмий мақола, тезис, хулоса ва таклифлардан:
Р.Денкофф ва А.М.Ауезова таржималаридаги аслиятга нисбатан янглиш лексик бирликларнинг қўлланилишига аслият матни ва таржима тили ўртасидаги  маданий ва диний қарашларнинг фарқлилиги асосий сабаб экани аниқланганлиги ва ундаги илмий-назарий хулосалардан О'збекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпог'истон бо'лими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти томонидан олиб борилган ФА-Ф1-Г003 ъҲозирги қорақалпоқ тилида функсионал со'з ясалишиъ (”Функциональное словообразование в современном каракалпакском языке”), ФА- А1-Г007 “Қорақалпоқ нақл-мақоллари лингвистик тадқиқот обекти сифатида” мавзуларидаги фундаментал ва илмий-амалий лойиҳаларда фойдаланилди. (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпоғистон бўлими ҳузуридаги Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институт раҳбарияти томонидан 2024-йил 10-май санасида берилган 179/1 сонли маълумотнома). Натижада Р.Денкофф ва А.М.Ауезова таржималаридаги янглиш лексик бирликлар ва диний кодларнинг о'збек/инглиз тилларига таржимасига доир муаммо ва ечимлар лойиҳа мазмунини бойитишга хизмат қилди;
Р.Денкофф ва А.М.Ауезова таржималари сўзма-сўз таржима тамойилига асослангани, Р.Денкофф мақол ва ҳикматли сўзларнинг моҳиятини янада яққол кўрсатиш мақсадида аксар ўринларда конкретлаштириш тамойилидан фойдаланганлигига оид илмий назарий хулосалардан Т.Н.Қори Ниёзий номидаги Ўзбекистон педагогика фанлари илмий тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалида 2017-2020-йилларда бажарилган Ф3 – 2016-0908165532 – рақамли “Қорақалпоқ тилининг янги алфавити ва имло қоидаларига мувофиқ она тили ва адабиётини ривожлантириш методикаси” мавзусидаги  фундаментал лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилди. (Т.Н.Қори Ниёзий номидаги Ўзбекистон Педагогика Фанлари илмий тадқиқот институти Қорақалпоғистонн филиали раҳбарияти томонидан 2024-йил 14-май санасида берилган 184-сонли маълумотнома). Натижада таржимонлар мақол ва ҳикматли сўзларнинг моҳиятини яққол очишда конкретлаштириш,  муқобиллаштириш тамойилларидан фойдаланганлиги ҳақидаги маълумотлар лингвомаданийатшунослик, таржимашунослик бўйича назарий ҳамда амалий билимларни бойишида муҳим манба вазифасини ўтаган; 
Девонда келтирилган мақол ва ҳикматларда қўлланган метафора, сифатлаш, жонлантириш, рамз, аллегория каби бадиий тасвир воситалари Қ.Содиқов, Б.Аталай таржималарида аслиятга яқинлиги, мақол ва ҳикматли сўзларни ўгиришда мутаржимлар таржиманинг муқобиллаштириш ва изоҳлаш тамойилларига асосланганлигининг далилланишига оид илмий назарий хулосалардан Т.Н.Қори Ниёзий номидаги Ўзбекистон педагогика фанлари илмий тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалида 2017-2020-йилларда бажарилган Ф3 – 2016-0908165532 – рақамли “Қорақалпоқ тилининг янги алфавити ва имло қоидаларига мувофиқ она тили ва адабиётини ривожлантириш методикаси” мавзусидаги  фундаментал лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилди. (Т.Н.Қори Ниёзий номидаги Ўзбекистон Педагогика Фанлари илмий тадқиқот институти Қорақалпоғистонн филиали раҳбарияти томонидан 2024-йил 14-май санасида берилган 184-сонли маълумотнома). Натижада таржима қилиш мобайнида метафора, сифатлаш, жонлантириш, рамз, аллегория каби тасвирий воситаларнинг ишлатилиши самарали ечим эканлиги ҳақидаги маълумотлар лойиҳанинг амалий аҳамиятини оширишда хизмат қилди;
Девондаги мақол ва ҳикматли сўзларнинг инглиз, рус ва ўзбекча таржималарида янглиш талқин қилинган мифологик консептларнинг туб моҳияти бошқа таржима нусхалари ва туркий халқларнинг мифологик манбалари асосида очиқланганига доир хулосалар Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг “Ўзбекистон” телерадио канали  ДУК муҳарририяти томонидан тайёрланган “Катта танаффус”, “Таълим ва тараққиёт” номли радиоешиттиришларининг 2023-йил феврал ва май сонларида фойдаланилган. (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси раҳбарияти томонидан 2024-йил 16-сентябр санасида берилган 04-36-1019-сонли маълумотнома). Натижада Девондаги мақол ва ҳикматли сўзларнинг инглиз, рус ва ўзбекча таржималаридаги мифологик консептларнинг туб моҳиятини очишда хизмат қилган.