Хамзаев Отахон Эркиновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Инглиз ва ўзбек тилларида “касб-ҳунар” лексикаси асосида шаклланган паремиологик бирликларнинг чоғиштирма тадқиқи” мавзусидаги 10.00.06-Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик, таржимашунослик (филология фанлари) ихтисослиги бўйича.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.3.PhD/Fil3906
Илмий раҳбар: Худайқулов Абдулла Эшқуватович филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент
Диссертация бажарилган муассаса номи: Термиз давлат университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи: Исҳоқхон Ибрат номидаги Наманган давлат чет тиллари институти ҳузуридаги илмий даражалар берувчи PhD.03/05.05.2023.Fil.163.01 рақамли Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар:
Ахмедов Ойбек Сапорбоевич филология фанлари доктори (DSc),профессор;
Воситов Валижон Абдуваҳобович, филология фанлари доктори (DSc), профессор.
Етакчи ташкилот: Жиззах давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз ва ўзбек тилларидаги касб-ҳунар лексик бирликлари асосида шаклланган паремаларни чоғиштириб, уларнинг лексик-семантик ҳамда миллий-маданий хусусиятларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий йангилиги қуйидагилардан иборат:
Жаҳон тилшунослигида, жумладан, инглиз ва ўзбек тилларидаги мақол ва ҳикматли сўзлар паремиологик бирлик сифатида тадқиқ этилиб, касб-ҳунар мазмунли паремаларни ёндош ҳодисалар билан этимологик, маъновий, синтактик томондан фарқли ва ўхшаш  жиҳатлари  аниқланган;
инглиз ва ўзбек тилларида касб-ҳунар лексикасига оид паремаларнинг чоғиштирма таҳлили асосида уларнинг паремиологик бирликларда этимологик жиҳатдан  ифодаланишидаги тафовутлари аниқланган;
ҳар иккала тилда паремиологик бирликларнинг комплекс таснифи асосида уларнинг юқори функционал потенсиалга ва ўзининг прагматик табиатига эгалиги, контекстуал ва коммуникатив шартланганлиги, парадигматик ҳамда синтагматик актуаллашуви семантика-функция-прагматика учлигида намоён бўлиши исботланган;
инглиз ва ўзбек тилларидаги паремаларнинг лингвомаданий хусусиятлари уларнинг инсоният сивилизацияси босқичлари билан параллел равишда юзага келганлиги ва  семантик-структур моҳияти ҳар иккала халқ тарихи, миллий менталитети, моддий ҳамда маънавий маданияти, анъанавий хўжалиги, ижтимоий кундалик турмуш тарзи, қадрияти ҳамда диний эътиқоди, маиший ҳаёти ва алоқалари, миллий туйғулари, урф-одатлари, мамлакатларнинг географик жойлашуви каби омиллар таъсирида шаклланганлиги далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз ва ўзбек тилларида касб-ҳунар лексикаси асосида шаклланган мақол ва ҳикматли сўзлар семантикаси ва лингвомаданий тадқиқи таҳлили юзасидан олинган илмий натижалар асосида:
Паремиологик бирликларнинг статусига янгича муносабат билдирилган фикрлар, инглиз ва ўзбек тилларидаги мақол ва ҳикматли сўзларнинг семантикаси, лингвомаданий таҳлили ҳақидаги мулоҳазаларидан Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетида бажарилган Ф3-201912258, “Давлат илмий-техник дастурлари доирасидаги “Ўзбек адабиётининг кўп тилли (ўзбек, рус, инглиз тилларида) электрон платформасини яратиш” номли амалий грант лойиҳасида фойдаланилган (Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2024-йил 12-феврал № 04/1-339-сон маълумотномаси). Натижада инглиз ва ўзбек тилларидаги касб-ҳунар лексемасига оид паремиологик бирликларнинг чоғиштирма таҳлили асосида замонавий қиёсий паремиологияга доир муаммоларнинг ечимини топишнинг янги йўналишларини очиб беришга хизмат қилган;
чоғиштирилаётган тиллардаги касб-ҳунар лексикаси асосида шаклланган мақол ва ҳикматли сўзлар лингвомаданий жиҳатдан ўхшаш ва фарқли томонлари фактик материаллар асосида далилланган фикрларидан Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “ Ўзбекистон телерадиоканали” давлат муассасасида “Таълим ва тараққиёт”, “Ўсмирлар учун” номли эшиттиришларни тайёрлашда фойдаланилган (“Ўзбекистон” телерадиоканали ДМ “Маданий-маърифий ва бадиий эшиттиришлар” муҳарририятининг 2024-йил 7-феврал 05-24 сон маълумотномаси). Натижада қиёсий-чоғиштирма таҳлил этилган паремиологик бирликлар, инглиз ва ўзбек халқларининг тил бойлигини, урф-одатини, менталитетини, дунёқарашларини ва тарихини ўрганишда, ҳамда тил ўрганувчиларда керакли коммуникатив компетенсияларни ривожлантиришга хизмат қилган;
инглиз ва ўзбек тилларида касб-ҳунар лексикаси асосида шаклланган мақол ва ҳикматли сўзлар чоғиштирма таҳлили орқали уларнинг тарихий-этимологик тараққиёти ва уларнинг паремиологик бирликларда ифодаланиши икки халқ тарихи, менталитети, маданияти, ҳар хил динлар, географик жойлашуви билан боғлиқлиги каби лисоний-маданий номувофиқликларни белгилаш асосида очиб берганлиги ҳақидаги фикрларидан Ўзбекистон Миллий университетида бажарилган ПЗ-201709134-сонли “Филология йўналиши бўйича инглиз тили ўрганишни баҳолаш сифатининг шакл ва тамойиллар”  номли лойиҳаси доирасида фойдаланилган. (Ўзбекистон Миллий университетининг 2024-йил, 2-февралдаги 0411/1439 -сон маълумотномаси). Натижада Инновацион тадқиқот лойиҳаси асосида ўқитувчи ва тил ўрганувчиларда керакли коммуникатив компетенсияларни ривожлантириш бўйича билимини ошириш шунингдек, касб-ҳунар лексемасини паремиологик бирликларни ёритиш тадқиқига лингвомаданий ёндашувни қўллаш, паремиологик бирликларнинг эквивалентлик масаласи, ҳамда соҳага оид услубий қўлланмалар ишлаб чиқишда, Олий таълим муассасасида ўтиладиган лексикология, типология ва таржимага доир фанларнинг мавзу доирасини бойитиш ҳамда уларни мукаммаллаштиришда фойдаланилган.

        Илмий кенгаш раиси:                С. А. Мисиров
    Илмий котиб:                              А. В. Эрмирзаев
        Илмий раҳбар:                    А.Э.Худайқулов
        Талабгор:                              О.Э.Хамзаев