Жураев Бобомурод Тожиевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақидаги эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Сомонийлар даврида ижтимоий-маданий ҳаёт ва педагогик фикр тараққиёти”  
13.00.01 – Педагогика назарияси. Педагогик таълимотлар тарихи.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: Б2023.1.PhD/Ped4332
Илмий раҳбар: Олимов Ширинбой Шарофович, педагогика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК номи: Бухоро давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Ped.72.04.
Расмий оппонентлар: педогогика фанлари доктори (ДСc), профессор Избуллаева Гулчеҳра Валериевна; тарих фанлари доктори, профессор Воҳидов Шодмон Ҳусейнович.
Етакчи  ташкилот:  Термиз давлат университети
Диссертация йўналиши назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Сомонийлар давридаги ижтимоий-маданий ҳаёт ва педагогик фикрлар тараққиётини ўрганиш ва улардан ҳозирги замон таълим-тарбия жараёнида самарали фойдаланиш тизимини такомиллаштиришдан иборат.
III.  Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Сомонийлар даврида ижтимоий ҳаёт ва таълим-тарбия жараёнлари ушбу давр маърифатпарварлари томонидан яратилган маданий-маърифий ҳаётда қўлланилган тарихий, фалсафий, бадиий-эстетик, илмий-педагогик асарлар даврий-хронологик, конструктив-тузилмавий жиҳатдан педагогик тамойилларга устуворлик бериш асосида таҳлил қилиниб, улардан таълим-тарбия жараёнида фойдаланишнинг долзарблиги аниқлаштирилган;
Сомонийлар даврида фаолият кўрсатган таълим муассасаларидаги ўқитиш тизими якка тартибда, гуруҳда, жамоада таълим олиш жараёнидаги (хотирада сақлаш, ёзишга ўргатиш, ҳикоя, луғат, ёдлаш, савол-жавоб, баҳс-мунозара, маъруза, ўрганилганларни қироат қилиш, тафсир, сура ва оятларни хотирада сақлаш) таълим методларини танлаш мезонлари ташкилий-методик, интегратив-муқобиллик воситасида аниқланиб, улардан олий таълимда самарали фойдаланишнинг муаммоли, модулли, ҳамкорликда ўқитиш каби замонавий ёндашувлари  такомиллаштирилган;
Сомонийлар даври мутафаккирларининг ёш авлодни баркамол инсон, юксак ахлоқ соҳиби этиб тарбиялашга доир илғор фикр ва қарашлари мотивацион, фаолиятли, когнитив, қадриятли-мезонли, ташхисли-баҳоловчи ёндашувлар воситасидаги замонавий таълим парадигмалари билан интеграциялашнинг аҳамияти илмий асосланган;
Сомонийлар даври таълим тизимидаги илғор фикр ва қарашлардан фойдаланишга оид илмий-методик кўрсатмалар, таклиф ва тавсиялар интеллектуал ва юқори касбий сифатлар ҳамда шахсий позицияга эга юксак маънавиятли кишиларни тарбиялашга йўналтирилган талабаларнинг когнетив билимларга эгалик, ўз-ўзини узлуксиз ривожлантириш каби таълим жараёнининг замонавий талабларига мувофиқ босқичма-босқич амалиётга татбиқ этилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Сомонийлар даврида ижтимоий-маданий ҳаёт ва педагогик фикр тараққиётига доир олинган илмий натижалар асосида:
Сомонийлар даврида ижтимоий ҳаёт ва таълим-тарбия жараёнлари ҳамда ушбу давр маърифатпарварлари томонидан яратилган маданий-маърифий ҳаётда қўлланилган тарихий, фалсафий, бадиий-эстетик, илмий-педагогик асарлар даврий-хронологик, конструктив-тузилмавий жиҳатдан педагогиc тамойилларга устуворлик бериш асосида таҳлил қилиниб, улардан таълим-тарбия жараёнида фойдаланишнинг долзарблигини аниқлаштиришга оид илмий хулосалар “Педагогика назарияси ва тарихи” номли   ўқув   қўлланма мазмунига сингдирилган (Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университетининг 2023-йил 6-февралдаги 02-07-331/04-сонли далолатнома). Натижада Сомонийлар даврида яратилган маънавий-маърифий манбалар, мутафаккирлар яратган асарлар мазмунидаги педагогик қарашларни ўрганиш долзарб муаммо эканлигини аниқлаштиришга хизмат қилган.  
Сомонийлар даврида фаолият кўрсатган таълим муассасаларидаги ўқитиш тизими (мактаблар, жамоа масжидлари, мадраса, кутубхона, дўкон, хонақоҳ, суфа, карвонсарой, олимларнинг уйи), якка тартибда, хутбалар, кўрсатмалар, жамоа бўлиб ўқиш, илмий-адабий тўгарак, амалий машғулот, гуруҳий ўқитиш шакллари, хотирада сақлаш, ёзишга ўргатиш, ҳикоя, луғат, ёдлаш, савол-жавоб, баҳс-мунозара, маъруза, ўрганилганларни қироат қилиш, тафсир, сура ва оятларни хотирада сақлаш каби таълим методлари ташкилий-методик, интегратив-муқобиллик воситасида аниқланиб, улардан олий таълим жараёнида самарали фойдаланишнинг муаммоли, модулли, ҳамкорликда ўқитиш каби замонавий ёндашувларига оид умумлашма ва тавсиялар “Педагогик ва психологик фанларни ўқитиш методикаси” ўқув қўлланмаси мазмунига сингдирилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019-йил 4-октябрдаги 892-сон буйруғи, 892-052-рақамли гувоҳнома). Натижада Сомонийлар даврида фаолият кўрсатган таълим муассасаларидаги таълим шакллари, босқичлари, таълим метод ва воситаларини аниқлаш имкони кенгайтирилиб, педагогик фанларни замонавий ёндашувлар асосида ўқитиш такомиллаштирилган;
Сомонийлар даври мутафаккирларининг ёш авлодни баркамол инсон, юксак ахлоқ соҳиби этиб тарбиялашга доир илғор фикр ва қарашлари мотивацион, фаолиятли, когнитив, қадриятли-мезонли, ташхисли-баҳоловчи ёндашувлар воситасида замонавий таълим парадигмалари билан интеграциялашнинг аҳамиятига оид илмий асосланган маълумотлардан ЁА-1-9-“ОТ-Ф1-002-Ёшларда миллий ғоя ва мафкуравий иммунитетни шакллантиришнинг психологик механизмлари” (2017–2020-йиллар) мавзусидаги фундаментал лойиҳани “Олий таълим муассасалари талабаларида психологик муҳофазасини шакллантириш ва уларни касбий тафаккурини ривожлантириш” қисмини бажаришда фойдаланилган (Бухоро давлат университетининг 2022 йил 24-мартдаги 01-04/01-0635-сон маълумотномаси). Натижада олий таълим муассасалари талабаларида педагогик-психологик муҳофазасини шакллантиришга, уларни маънавий-маърифий ва касбий тафаккурини ривожлантиришга, ёш хусусиятларни инобатга олган ҳолда таълим-тарбия жараёнини такомиллаштиришга  хизмат қилган;
Сомонийлар даври таълим тизимидаги илғор фикр ва қарашлардан фойдаланишга оид илмий-методик кўрсатмалар, таклиф ва тавсиялар интеллектуал ва юқори касбий сифатлар ҳамда шахсий позицияга эга юксак маънавиятли кишиларни тарбиялашга йўналтирилган талабаларнинг когнетив билимларга эгалик, ўз-ўзини узлуксиз ривожлантириш каби таълим жараёнининг замонавий талабларига мувофиқ босқичма-босқич амалиётга татбиқ этилган хулосалар  “Педагогик ва психологик фанларни ўқитиш методикаси” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2022-йил 9-сентябрдаги 302- сон буйруғига асосан берилган 302-1163 рақамли нашр рухсатномаси). Натижада Сомонийлар даври таълим тизимидаги илғор фикр ва қарашлардан фойдаланишга оид илмий-методик тавсиялар ишлаб чиқиш ва ушбу илғор ғояларни таълим-тарбия жараёнига қўллаш самарадорлиги ортган.