Амируллаева Барно Абдулҳақовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон матни
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Табиий фанлар (Science)ни ўқитишда ўқитувчиларнинг ўқув-методик тайёргарлигини ривожлантириш (6-синф мисолида)”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.4.PhD/Ped4079
Илмий раҳбар Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Ибрагимов Аъламжон Амриллоевич, педагогика фанлари доктори (DSc), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: А.Авлоний номидаги педагогик маҳорат миллий институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: А.Авлоний номидаги педагогик маҳорат миллий институти ҳузуридаги илмий даражалар берувчи PhD.28/30.12.2019.Ped.68.01 рақамли илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Файзиева Маҳбуба Раҳимжановна педагогика фанлари доктори, профессор. Қарахонова Лобархон Мусахоновна педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат педагогика институти.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Табиий фанлар (Science)ни ўқитишда ўқитувчилар ўқув-методик тайёргарлигини ривожлантириш бўйича тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
табиий фанлар интеграциясининг ўқитувчилар ўқув методик тайёргарлигини ривожлантиришдаги ўрни интеграл тенденсиялар, фанлараро богʻлиқлик, махсус тайёргарлик, мақсадга мувофиқлилик, коллегиаллик, қайта алоқа, хорижий тажрибаларга таяниш омилларини устуворлаштириш асосида аниқлаштирилган;
табиий фанлар (Сcиенcе)ни ўқитишда ўқитувчилар ўқув методик тайёргарлиги мазмуни интегратив категориялар, рефлектив баҳолаш, касбий амалиёт тузилмаси, таркибий компонентлар, ўлчовлар консенсуси, амалиётни кучайтириш, узлуксизлик, узвийлик, когнитив, ижтимоий, радикал конструктивизм турларини белгилаш асосида ёритилган;
табиий фанлар (Сcиенcе)ни ўқитишда ўқитувчилар ўқув-методик тайёргарлигини ривожлантиришнинг дидактик моделининг (мотивация ва мақсадни белгилаш, консептуал, мазмунга доир, технологик ва диагностик-баҳолаш) компонентлари мазмуни ҳаракатчанлик, ўзаро таъсир, шахсий фазилатлар ва қобилиятлар интеграциясини таъминлаш асосида такомиллаштирилган.
касбий ривожлантириш курсларида табиий фанлар (Science)ни ўқитишда ўқитувчилар ўқув-методик тайёргарлигини ривожлантириш самарадорлиги ўқув дастурини аниқ мезонлар, омиллар ва талаблар асосида ишлаб чиқиш, жараённи лойиҳалаш, конструктив технологиялар, илмий тадқиқотлар ўтказиш, муаммоларни тушуниш ва ҳал қилиш ҳамда билимларига таяниш асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
табиий фанлар интеграциясининг ўқитувчилар ўқув методик тайёргарлигини ривожлантиришдаги ўрни интеграл тенденсиялар, фанлараро богʻлиқлик, махсус тайёргарлик, мақсадга мувофиқлилик, коллегиаллик, консептуалли, қайта алоқа, хорижий тажрибаларга таяниш омилларини устуворлаштириш асосида аниқлаштиришга доир таклиф ва тавсиялардан А.Авлоний номидаги педагогик маҳорат миллий институтида халқ таълими педагог ходимларининг узлуксиз касбий ривожлантириш курсларини ташкил этиш бўйича 2021-2022-йилларда бажарилган “Узлюксиз касбий ривожлантириш-2022” номли амалий лойиҳаси доирасида фойдаланилган ва амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлигининг 2024-йил
11-июлдаги 06-36-1408-сон маълумотномаси). Натижада табиий фан ўқитувчиларининг узлуксиз касбий ривожлантириш самарадорлигини оширишга эришилган;
табиий фанлар (Science)ни ўқитишда ўқитувчилар ўқув методик тайёргарлиги мазмуни интегратив категориялар, рефлектив баҳолаш, касбий амалиёт тузилмаси, таркибий компонентлар, ўлчовлар консенсуси, амалиётни кучайтириш, узлуксизлик, узвилик, когнитив, ижтимоий, радикал конструктивизм турларини белгилаш асосида ёритилганлигига доир амалий таклиф ва тавсиялардан А.Авлоний номидаги миллий тадқиқот институти, Республика таълим маркази ва ЮНИСЕФ халқаро ташкилоти ҳамкорлигида узлмс.уз платформасида Табиий фанлар (Сcиенcе) ўқитувчилари учун ташкил этилган қисқа муддатли курс лойиҳаси доирасида фойдаланилган ва амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси мактабгача ва мактаб таълими вазирлигининг 2024йил 11-июлдаги 06-36-1408-сон маълумотномаси). Натижада табиий фан ўқитувчиларининг 6-синфда табиий фанлар (Science)ни ўқитиш кўникмаси ривожлантирилган.
табиий фанлар (Сcиенcе) ўқитувчилари ўқув-методик тайёргарлигини ривожлантиришнинг дидактик моделининг (мотивация ва мақсадни белгилаш, консептуал, мазмунга доир, технологик ва диагностик-баҳолаш) компонентлари мазмунини ҳаракатчанлик, ўзаро таъсир, шахсий фазилатлар ва ташкилий-конструктив қобилиятлар интеграциясини таъминлаш асосида такомиллаштиришга доир амалий таклиф ва тавсиялардан А.Авлоний номидаги педагогик маҳорат миллий институтида Табиий фанлар (Сcиенcе)ни ўқитишда ўқитувчилар учун ташкил этилган қисқа муддатли курс лойиҳаси доирасида фойдаланилган ва амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Мактабгача ва мактаб таълими вазирлигининг 2024-йил 11-июлдаги 06-36-1408-сон маълумотномаси). Натижада узлуксиз касбий риволантириш курси дастури мазмуни лойиҳа ишлари, муаммога асосланган таълим технологиялари, сўровга йўналтирилган 5Е модели асосида ташкил этиш имконини берган;
касбий ривожлантириш курсларида табиий фанлар (Сcиенcе)ни ўқитишда ўқитувчилар ўқув-методик тайёргарлигини ривожлантириш самарадорлиги ўқув дастурини аниқ мезонлар, омиллар ва талаблар асосида ишлаб чиқиш, жараённи лойиҳалаш, конструктив технологиялар, илмий тадқиқотлар ўтказиш, муаммоларни тушуниш ва ҳал қилиш ҳамда билимларига таяниш асосида такомиллаштиришга доир амалий тавсиялар, Миллий ўқув дастури лойиҳасида яратилган 6-синф Табиий фанлар дарслигини мазмунига сингдирилган. (Республика таълим маркази 2024-йил 12 ноябрдаги 01/11-5-945-сон маълумотномаси). Натижада, ўқитувчиларнинг дарсларни интеграция асосида ташкил этиш ва ижтимоий-ҳаётий мазмундаги вазиятлар яратиш кўникмалари ривожлантирилган.