Ниёзов Хусан Ниёз ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Юқори протеинли, компонентлари маҳаллийлаштирилган балиқ емини рецептлари ва тайёрлаш технологиясини ишлаб чиқиш», 02.00.17 - Қишлоқ хўжалик ва озиқ-овқат маҳсулотларига ишлов бериш, сақлаш ҳамда қайта ишлаш технологиялари ва биотехнологиялари (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.3.PhD/Т4852.
Илмий раҳбар: Додаев Қўчқор Одилович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент кимё-технология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент кимё-технология институти, DSc. 03/30.12.2019.Т.04.01.
Расмий оппонентлар: Исабаев Исмоил Бободжанович, техника фанлари доктори, профессор; Қаршиев Толиб Овлаевич, биология фанлари номзоди, доценти.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: микробиологик тадқиқотлар орқали озуқа ем таркибидаги оқсил миқдорини ошириш, маҳаллий хомашёлардан биотехнологик усулда юқори оқсилли, мувозанатли балиқ озуқалари олиш технологиясини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
маҳаллий хомашёдан ишлаб чиқарилган аралаш озуқалар таркибидаги оқсил миқдори Кьельдал усулида аниқланиб, оқсил миқдори 15-16 %, балиқларни боқиш учун мўлжалланган аралаш озуқалардаги оқсил миқдоридан (30 - 35 %) камлиги исботланган;
углеводларни истеъмол қилиб, оқсил ҳосил қиладиган Pleurotus ostreatus ва Aspergillus oryzae замбуруғларидан ферментлар чиқиши исботланган;
Pleurotus ostreatus ва Aspergillus oryzae замбуруғлари чиқарган ферментларидан фойдаланиб, маҳаллий хом ашёдаги оқсиллар миқдорини 15,5 дан 32% -гача ошириш мумкинлиги асосланган;
Pleurotus ostreatus замбуруғларида оқсил миқдори ўсишининг динамик тавсифи аниқланиб, биомассанинг 72 соатда 5,2 г гача, 168 соатда 8,6 г-гача кўпайиши, Aspergillus oryzae замбуруғларида эса биомасса миқдори 96 соатда 8,5 г -дан 144 соатгача оралиқ ичида 10,1 г -гача ўсиши исботланган;
озуқа ем ишлаб чиқаришда биотехнологик усулни ривожлантирилиб, маҳаллий хом ашёлардан юқори оқсилли, мувозанатли балиқ озуқалари олиш технологияси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Маҳаллий хом ашёлардан юқори оқсилли, мувозанатли балиқ озуқалари олиш технологияси ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
маҳаллий хомашёлардан фойдаланиб, биотехнологик йўл билан балиқлар озуқа емини ишлаб чиқариш технологияси «Ўзбекистон озиқ-овқат саноати уюшмаси»нинг «2024-2026 йилларда амалиётга жорий этиш бўйича истиқболли ишланмалар рўйхати»га киритилган (Ўзбекистон озиқ-овқат саноати уюшмаси-нинг 2024 йилнинг 24 сентябридаги 24-94/09-24-сон маълумотномаси). Натижада оқсил, ёғ, углеводлар, микро- ва макроэлементлар ҳамда витаминларга бой балиқ еми ишлаб чиқариш имконини беради;
юқори протеинли, компонентлари маҳаллийлаштирлиган балиқ еми ишлаб чиқариш технологияси «Ўзбекистон озиқ-овқат саноати уюшмаси»нинг «2024-2026 йилларда амалиётга жорий этиш бўйича истиқболли ишланмалар рўйхати»га киритилган (Ўзбекистон озиқ-овқат саноати уюшмаси-нинг 2024 йилнинг 24 сентябридаги 24-94/09-24-сон маълумотномаси). Натижада табиий ва сунъий сув ҳавзаларида балиқ етиштириш учун оқсиллар, ёғлар, углеводлар бой озуқалардан фойдаланиш, арзон ва парҳезбоп балиқ етиштириш имконини беради.