Отажанова Лола Озодовнанинг
Фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон 

I.Умумий маълумотлар.
“Хива хонлиги солномаси таржимасида тарихий колоритнинг берилиши (“Фирдавс ул-иқбол” асарининг Й.Брегел таржимаси мисолида)”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.1.PhD/Fil4459.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Урганч давлат университети.
Илмий раҳбар: Юлдашев Дониёр Тахирович, филология фанлари доктори (DSc), доцент.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Урганч давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Fil.55.02 рақамли Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Чўпонов Отаназар Отажанович филология фанлари доктори, доцент, Тешабоева Зиёда Қодировна, филология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Қорақалпоқ давлат университети.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади. Хива хонлиги солномаси таржимасидаги тарихий колоритнинг берилишида таржима усуллари ва таржимон маҳоратини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
Хоразм тарихнавислик анъанаси тараққиётида “Фирдавс ул-иқбол” асарининг ўрни ва Й.Брегелнинг тарихий асар таржимаси жараёнидаги илмий изланишлари, сўз танлаш ҳамда таржима усулларини қўллашдаги маҳорати очиб берилган;
маданиятга хос бирликлар – реалияларнинг ғарб ва шарқ тилшунослиги ва таржимашунослигидаги турлича истилоҳ ва изоҳлари таҳлил қилиниб, бу таржима бирлигининг асосий белгилари ҳамда таржимада реалияларнинг тарихий колорит ифодаси учун зарурий бирлик саналиши далилланган;
тарихий асар таржимасида амал-мартаба ифодаловчи, маиший, мифологик, тарихий ва диний реалиялар транслитерация, аналогия, калкалаш, асар таржима нашри иловасида изоҳлаш, баъзан аралаш усуллар орқали берилганлиги ҳамда миллий-маданий бирликларининг тўғри ўгирилиши таржиманинг аслиятга адекватлигини таъминловчи асосий воситалардан эканлиги асосланган;
тарихий-адабий асардаги тарихий колорит ифодаловчи сажъ санъати, услубий фигура ва троплар – аслият бадииятининг таржимада сақланиши алоҳида аҳамиятга эгалиги ҳамда асарнинг муваффақиятли таржимаси мутаржимнинг туркий халқлар маданияти, тарихи билан бир қаторда, мумтоз адабиётимиз қонун-қоидаларини ҳам чуқур ўзлаштирганлиги билан боғлиқ эканлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларнинг жорий қилиниши. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Хива хонлиги солномаси таржимасида тарихий колоритни қайта яратувчи бирликларнинг инглиз тилида берилиши юзасидан олинган натижалар асосида:
тарихийликни белгиловчи унсурлардан бири сифатида тарихий-архаик унвон, касб-корга тегишли сўзлар ва реалияларни таржима тилига тўғри ўгириш таржиманинг аслиятга муқобиллигини таъминловчи асосий воситалардан бири эканлигини асословчи натижалардан ЎзРФА Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтида 2017-2020-йилларда бажарилган ФА-Ф-1-005 рақамли “Қорақалпоқ фолклоршунослиги ва адабиётшунослик тарихини тадқиқ қилиш” мавзусидаги фундаментал лойиҳани амалга ошириш жараёнида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси ФА Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг 2024-йил 15-апрелдаги 148/1-сон маълумотномаси). Натижада тадқиқотнинг аслият тарихи маданиятининг таржима тилида қайта яратилишининг ўзига хосликлари юзасидан ишлаб чиқилган тавсиялари лойиҳа доирасида амалга оширилган таржималарга назарий асос бўлиб хизмат қилган;
тадқиқотнинг “Фирдавс ул-иқбол” тарихий асари таржимасига оид назарий хулосалари ва амалий тавсияларидан Хоразм Маъмун академиясида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2019-йил 20-мартдаги “Муҳаммад Ризо Эрниёзбек ўғли Огаҳий таваллудининг 210 йиллигини нишонлаш ҳамда Хива шаҳрида Огаҳий ижод мактабини ташкил этиш тўғрисида”ги 238-сон қарори 3-бандига мувофиқ А-ФА-2019-9 шифрли “Қадимий ёзма ноёб қўлёзма ва манбаларни тадқиқ қилиш, уларнинг рақамлаштирилган библиотекасини яратиш” амалий лойиҳаси доирасида бажарилган Огаҳий “Асарлар” силсиласининг 6-, 8-, 9-жилдларини нашрга тайёрлаш ва чоп этишда, лойиҳа сайтининг инглиз тилидаги талқинини яратишда фойдаланилган (Хоразм Маъмун академиясининг 2025-йил 1-апрелдаги 53/2-24-сон маʻлумотномаси). Натижада мазкур жилдлардаги айрим сўзларнинг тўғри ўқилиши ва талқин қилиниши, уларни инглиз тилига адекват таржима қилиш имкони яратилган;
хонлик тарихига оид солнома таржимасида маиший лексикага оид реалияларни  таржимада қайта яратиш мезонларига доир илмий-амалий тавсиялардан Хива “Ичан-қалъа” давлат музей қўриқхонасида сақланаётган тарихий ва  таржима асарлардаги назмий асарларнинг паспортини ёзиш, меъморий обидалардаги ёзувларнинг маъносини шарҳлаш ва сайёҳларга инглиз тилида баён қилишда ҳамда жамоанинг гид-ҳамроҳлари фаолиятини ташкил қилишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маданий мерос агентлиги Хива “Ичан-қалъа” давлат музей қўриқхонасининг 2024-йил 30-мартдаги 02-02/148-сон маʻлумотномаси). Натижада ҳамроҳ гид-таржимонлар учун музейга ташриф буюрган хорижлик, маҳаллий сайёҳ ва ёшларга ўтказиладиган экскурсияларда, экскурсия матнларини тайёрлашда анча енгиллик ҳамда қулайликлар яратишга хизмат қилган;
тарихий асар таржимасида тарихий колоритни қайта яратиш, тарихий реалияларни таржима қилиш усуллари, аслият бадииятини таржимада сақлаш, таржимон маҳорати масалаларига доир натижа ва хулосалардан Ўзбекистон миллий телерадиокомпаниясига қарашли Хоразм вилояти телерадиокомпаниясининг “Сиз нима дейсиз?” теледастурида, “Нажот – билимда” радио эшиттиршида фойдаланилган (Хоразм вилояти телерадиокомпаниясининг 2024-йил 22-апрелдаги 346-сон маʻлумотномаси). Натижада телекўрсатув ва радиоешиттиришлар янги материаллар, илмий асосланган далиллар билан бойитилган ҳамда халқимиз маданий ёдгорлиги саналган тарихий солномаларимизни бошқа халқ вакиллари томонидан мутолаа қилинишини кенг оммага намойиш қилинишига имкон яратилган.