Хушвақтова Мадина Фарходовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Нефтни қайта ишлаш корхоналари ҳудудида доимий истиқомат қилувчи болаларда атопик дерматитнинг клиник-иммунологик хусусиятлари» 14.00.36 – Аллергология ва иммунология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.2.PhD/Tib3660.
Илмий раҳбар: Ачилова Донохон Нутфуллаевна, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат тиббиёт институти. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Иммунология ва инсон геномикаси институти, DSc.02/30.12.2019.Tib.50.01.
Расмий оппонентлар: Зиядуллаев Шухрат Худойбердиевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Ирсалиева Фотима Хуснитдиновна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент педиатрия тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: нефтни қайта ишлаш корхоналари ҳудудида доимий истиқомат қилувчи болаларда атопик дерматитнинг клиник-иммунологик хусусиятлари аниқлашдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор нефтни қайта ишлаш заводи ҳудудида доимий истиқомат қилувчи болаларда экологик қулайроқ шароитида яшовчи болалар нисбатан атопик дерматитнинг учраш даражаси ортиши, касаллик структураси ўзгариши, сурункали касалликлар кўринишида касалликнинг атипик кечиши ва организмнинг иммунологик реактивлиги пасайишига олиб келиши аниқланган;
илк бор нефтни қайта ишлаш заводи атрофида яшовчи болаларда атопик дерматит  IgE, яллиғланишга қарши цитокинлар (IL-5 ва IL-13), эотоксин миқдорлари ортиши билан кечиши ва TGF-β миқдори эса яшаш жойидан қатъий назар юқори бўлиши аниқланган;
илк бор нефтни қайта ишлаш заводи ҳудудида яшовчи болаларда цитокин ҳолати кўрсаткичларининг юқори интенсивлигини (яллиғланишга қарши цитокинлар ва эотаксин нисбатлари) аниқлаш асосида атопик дерматитнинг башорат қилиш индекси ККПИ < 2,5 бўлиши унинг ноқулай курсининг диагностик мезони эканлиги исботланган;
атопик дерматитли болаларни дифферентциал ва комплекс даволаш самарадорлиги боланинг клиник ҳолати, тананинг адаптив қобилиятининг ортиши, IgE нормал даражасини тиклаш билан ремиссия даврининг узайиши, яллиғланишга қарши цитокинлар, эотаксин ва қон зардобидаги ўсиш омили миқдорларининг меъёрлашуви билан боғлиқлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: 
Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашнинг илмий-тадқиқот ишлари натижаларини амалиётга тадбиғи бўйича 2024 йил 25 сентябрдаги 06/19 – сон хулосасига кўра:
биринчи илмий янгилиги:  илк бор нефтни қайта ишлаш заводи ҳудудида доимий истиқомат қилувчи болаларда экологик қулайроқ шароитида яшовчи болалар нисбатан атопик дерматитнинг учраш даражаси ортиши, касаллик структураси ўзгариши, сурункали касалликлар кўринишида касалликнинг атипик кечиши ва организмнинг иммунологик реактивлиги пасайишига олиб келиши аниқланганлиги бўйича «Ишлаб чиқариш корхоналари атрофидаги аҳоли болаларида атопик дерматитнинг клиник-иммунологик хусусиятлари» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги илмий фаолиятни мувофиқлаштириш бўлимининг 2022-йил 23-декабрдаги 8н-м/1557-сонли хулосаси) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Республика ихтисослаштирилган дерматология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Бухоро вилоят худудий филиали бўйича 23.07.2024 йилдаги 23-сонли, Республика ихтисослаштирилган дерматология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Қашқадарё вилоят худудий филиали бўйича 24.07.2024 йилдаги 41-Т-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 25-сентябрдаги №6-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши, эрта ташхис қўйиш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш,  ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Республика ихтисослаштирилган дерматология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Бухоро ва Қашқадарё вилоятлари худудий филиаллари амалий фаолиятларига жорий этилиши ишлаб чиқариш корхоналари атрофидаги аҳоли болаларида атопик дерматитнинг клиник-иммунологик хусусиятлари аниқлаш ва даволаш усулларини қўллаш хар бир болага нисбатан сарфланган маблағнинг 445000 сумгача тежалиши ва даволаш муддати 7 кунга қисқариши асосланган. Хулоса: нефтни қайта ишлаш заводи ҳудудида доимий истиқомат қилувчи болаларда экологик қулайроқ шароитида яшовчи болалар нисбатан атопик дерматитнинг учраш даражаси ортиши касалликнинг атипик кечиши ва иммунологик реактивлиги пасайишига олиб келиши асосланган.
иккинчи илмий янгилиги: илк бор нефтни қайта ишлаш заводи атрофидаги яшовчи болаларда атопик дерматит  IgE, яллиғланишга қарши цитокинлар (IL-5 ва IL-13), эотаксин миқдорлари ортиши билан кечиши ва TGF-β миқдори эса яшаш жойидан қатъий назар юқори бўлиши аниқланганлиги бўйича «Ишлаб чиқариш корхоналари атрофидаги аҳоли болаларида атопик дерматитнинг клиник-иммунологик хусусиятлари» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги илмий фаолиятни мувофиқлаштириш бўлимининг 2022-йил 23-декабрдаги 8н-м/1557-сонли хулосаси) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Республика ихтисослаштирилган дерматология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Бухоро вилоят худудий филиали бўйича 23.07.2024 йилдаги 23-сонли, Республика ихтисослаштирилган дерматология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Қашқадарё вилоят худудий филиали бўйича 24.07.2024 йилдаги 41-Т-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 25-сентябрдаги №6-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши, эрта ташхис қўйиш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш,  ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Республика ихтисослаштирилган дерматология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Бухоро ва Қашқадарё вилоятлари худудий филиаллари амалий фаолиятларига жорий этилиши ишлаб чиқариш корхоналари атрофидаги аҳоли болаларида атопик дерматитнинг клиник-иммунологик хусусиятлари аниқлаш ва даволаш усулларини қўллаш хар бир болага нисбатан сарфланган маблағнинг 445000 сумгача тежалиши ва даволаш муддати 7 кунга қисқариши асосланган. Хулоса: нефтни қайта ишлаш заводи атрофидаги яшовчи болаларда атопик дерматит  IgE, яллиғланишга қарши цитокинлар (IL-5 ва IL-13), эотаксин ва TGF-β миқдорлари ўзгаришига боғлиқлиги асосланган.
учинчи илмий янгилиги: илк бор нефтни қайта ишлаш заводи ҳудудида яшовчи болаларда цитокин ҳолати кўрсаткичларининг юқори интенсивлигини (яллиғланишга қарши цитокинлар ва эотаксин нисбатлари) аниқлаш асосида атопик дерматитнинг башорат қилиш индекси ККПИ < 2,5 бўлиши унинг ноқулай курсининг диагностик мезони эканлиги исботланганлиги бўйича бўйича «Ишлаб чиқариш корхоналари атрофидаги аҳоли болаларида атопик дерматитнинг клиник-иммунологик хусусиятлари» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги илмий фаолиятни мувофиқлаштириш бўлимининг 2022-йил 23-декабрдаги 8н-м/1557-сонли хулосаси) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Республика ихтисослаштирилган дерматология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Бухоро вилоят худудий филиали бўйича 23.07.2024 йилдаги 23-сонли, Республика ихтисослаштирилган дерматология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Қашқадарё вилоят худудий филиали бўйича 24.07.2024 йилдаги 41-Т-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 25-сентябрдаги №6-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши, эрта ташхис қўйиш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш,  ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Республика ихтисослаштирилган дерматология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Бухоро ва Қашқадарё вилоятлари худудий филиаллари амалий фаолиятларига жорий этилиши ишлаб чиқариш корхоналари атрофидаги аҳоли болаларида атопик дерматитнинг клиник-иммунологик хусусиятлари аниқлаш ва даволаш усулларини қўллаш хар бир болага нисбатан сарфланган маблағнинг 445000 сумгача тежалиши ва даволаш муддати 7 кунга қисқариши асосланган. Хулоса: нефтни қайта ишлаш заводи ҳудудида яшовчи болаларда цитокинлар ҳолати кўрсаткичларининг юқори интенсивлигини ва атопик дерматитнинг башорат қилиш индекси кўрсаткичи ўзгаришларига боғлиқлиги асосланган.
тўртинчи илмий янгилиги: атопик дерматитли болаларни дифферентциал ва комплекс даволаш самарадорлиги боланинг клиник ҳолати, тананинг адаптив қобилиятининг ортиши, IgE нормал даражасини тиклаш билан ремиссия даврининг узайиши, яллиғланишга қарши цитокинлар, эотаксин ва қон зардобидаги ўсиш омили миқдорларининг меъёрлашуви билан боғлиқлиги исботланганлиги бўйича бўйича «Ишлаб чиқариш корхоналари атрофидаги аҳоли болаларида атопик дерматитнинг клиник-иммунологик хусусиятлари» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги илмий фаолиятни мувофиқлаштириш бўлимининг 2022-йил 23-декабрдаги 8н-м/1557-сонли хулосаси) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Республика ихтисослаштирилган дерматология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Бухоро вилоят худудий филиали бўйича 23.07.2024 йилдаги 23-сонли, Республика ихтисослаштирилган дерматология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Қашқадарё вилоят худудий филиали бўйича 24.07.2024 йилдаги 41-Т-сонли буйруқлари билан амалиётларига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 25-сентябрдаги №6-сонли маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши, эрта ташхис қўйиш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш,  ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Республика ихтисослаштирилган дерматология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Бухоро ва Қашқадарё вилоятлари худудий филиаллари амалий фаолиятларига жорий этилиши ишлаб чиқариш корхоналари атрофидаги аҳоли болаларида атопик дерматитнинг клиник-иммунологик хусусиятлари аниқлаш ва даволаш усулларини қўллаш хар бир болага нисбатан сарфланган маблағнинг 445000 сумгача тежалиши ва даволаш муддати 7 кунга қисқариши асосланган. Хулоса: атопик дерматитли болаларни дифферентциал ва комплекс даволаш самарадорлиги IgE даражаси, ремиссия даврининг узайиши, яллиғланишга қарши цитокинлар, эотаксин ва қон зардобидаги ўсиш омили миқдорлари меъёрлашуви билан боғлиқлиги асосланган.