Жуманиязов Журабек Сабировичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Сурункали буйрак касаллиги ташҳисланган беморларнинг касаллик кечиши динамикасидаги клиник-иммунологик тавсифи” 14.00.36 – Аллергология ва иммунология.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.4.PhD/Tib2329.
Илмий раҳбар: Нуралиев Некқадам Абдуллаевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Абу Али ибн Сино номидаги Бухоро давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Иммунология ва инсон геномикаси институти, DSc.02/30.12.2019.Tib.50.01.
Расмий оппонентлар: Зиядуллаев Шухрат Худойбердиевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Ахмедова Халида Юлдашевна, тиббиёт фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Самарканд давлат тиббиёт университети.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: сурункали буйрак касаллиги ташҳисланган беморларнинг касаллик кечиши динамикасини клиник-иммунологик тавсифлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор сурункали буйрак касаллигида Т-иммунодефицит холати юзага келиши сабабли СD3+-, СD4+-лимфоцитлар, ИРИ кўрсаткичи ишонарли камайиши фонида СD8+-, СD16+-, СD20+-, СD25+- ва СD95+-лимфоцитларининг кескин ортиши исботланган;
илк бор сурункали буйрак касаллигида яллиғланиш жараёни кучайиши сабабли беморларнинг клиник ҳолати чуқурлашувига тўғри пропорционал равишда яллиғланишга қарши цитокин IL-4 миқдорининг кескин ортиши яллиғланишга хос IL-6 цитокинининг ишонарли камайиши исботланган;
илк бор сурункали буйрак касаллигида яллиғланиш жараёни кучайиши сабабли СD25+, СD95+, СD16+-лимфоцитлар ва прокальцитонин миқдори ишонарли ортиши, иммуноглобулинлар миқдорида ўзига хос дисбаланслик - IgA миқдорининг кескин ортиши фонида IgG миқдори камайиши ва IgМ миқдорининг ўзгармасдан қолиши аниқланган;
илк бор сурункали буйрак касаллиги кечишида IL-4, IL-6 цитокинлари, прокальцитонин ва CD3+-миқдорлари хамда ИРИ кўрсаткичи ўзгаришлари беморлар клиник ҳолати ўзгаришлари тенденцияси, интенсивлиги ва даволаш самарадорлигини кўрсатувчи юқори даражада сезгир маркёрлар эканлиги иботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Сурункали буйрак касаллиги ташҳисланган беморларнинг касаллик кечиши динамикасини клиник-иммунологик тавсифлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилиги: илк бор сурункали буйрак касаллигида Т-иммунодефицит холати юзага келиши сабабли СD3+-, СD4+-лимфоцитлар, ИРИ кўрсаткичи ишонарли камайиши фонида СD8+-, СD16+-, СD20+-, СD25+- ва СD95+-лимфоцитларининг кескин ортиши исботланганлиги бўйича «Сурункали буйрак касалликлари ташҳисланган катта ёшли беморлар иммун статусини баҳолаш усули» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган. Мазкур таклиф (Бухоро давлат тиббиёт институти Эксперт кенгашининг 2024 йил 29 январдаги 24-m/012-сонли хулосаси) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Бухоро филиали бўйича 19.07.2024 йилдаги 124-сонли хамда Хоразм вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 06.07.2024 йилдаги 113-I -сонли буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 25 сентябрдаги 06/70-сон маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши, сурункали буйрак касаллигини эрта ташхислаш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш, ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Бухоро филиали ва Хоразм вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази амалий фаолиятига жорий этилиши сурункали буйрак касалликлари ташхисланган катта ёшли беморларда иммун холатини баҳолаш усулини қўллаш даволаш тактикасини оптималлаштириш, касаллик якуни истиқболини белгилаш орқали ҳар бир бемор иммун статусини баҳолашда ажратилган маблағнинг 25000 сўм тежаш имкон яратиши асосланган. Хулоса: сурункали буйрак касаллигида Т-иммунодефицит холати юзага келишида СD3+, СD4+-лимфоцитлар, ИРИ кўрсаткичи камайиши хамда СD8+, СD16+, СD20+, СD25+ ва СD95+-лимфоцитлари сони ортиши асосланган.
иккинчи илмий янгилиги: илк бор сурункали буйрак касаллигида яллиғланиш жараёни кучайиши сабабли беморларнинг клиник ҳолати чуқурлашувига тўғри пропорционал равишда яллиғланишга қарши цитокин IL-4 миқдорининг кескин ортиши яллиғланишга хос IL-6 цитокинининг ишонарли камайиши исботланганлиги бўйича «Сурункали буйрак касалликлари ташҳисланган катта ёшли беморлар иммун статусини баҳолаш усули» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган. Мазкур таклиф (Бухоро давлат тиббиёт институти Эксперт кенгашининг 2024 йил 29 январдаги 24-m/012-сонли хулосаси) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Бухоро филиали бўйича 19.07.2024 йилдаги 124-сонли хамда Хоразм вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 06.07.2024 йилдаги 113-I -сонли буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 25 сентябрдаги 06/70-сон маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши, сурункали буйрак касаллигини эрта ташхислаш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш, ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Бухоро филиали ва Хоразм вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази амалий фаолиятига жорий этилиши сурункали буйрак касалликлари ташхисланган катта ёшли беморларда иммун холатини баҳолаш усулини қўллаш даволаш тактикасини оптималлаштириш, касаллик якуни истиқболини белгилаш орқали ҳар бир бемор иммун статусини баҳолашда ажратилган маблағнинг 25000 сўм тежаш имкон яратиши асосланган. Хулоса: сурункали буйрак касаллигида яллиғланиш жараёни кучайиши беморларнинг клиник ҳолати чуқурлашувига тўғри пропорционал ва яллиғланишга қарши цитокин IL-4 ва яллиғланишга хос IL-6 цитокин миқдори ўзгаришига боғлиқлиги асосланган.
учинчи илмий янгилиги: илк бор сурункали буйрак касаллигида яллиғланиш жараёни кучайиши сабабли СD25+, СD95+, СD16+-лимфоцитлар ва прокальцитонин миқдори ишонарли ортиши, иммуноглобулинлар миқдорида ўзига хос дисбаланслик - IgA миқдорининг кескин ортиши фонида IgG миқдори камайиши ва IgМ миқдорининг ўзгармасдан қолиши аниқланганлиги бўйича «Сурункали буйрак касалликлари ташҳисланган катта ёшли беморлар иммун статусини баҳолаш усули» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган. Мазкур таклиф (Бухоро давлат тиббиёт институти Эксперт кенгашининг 2024 йил 29 январдаги 24-m/012-сонли хулосаси) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Бухоро филиали бўйича 19.07.2024 йилдаги 124-сонли хамда Хоразм вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 06.07.2024 йилдаги 113-I -сонли буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 25 сентябрдаги 06/70-сон маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши, сурункали буйрак касаллигини эрта ташхислаш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш, ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Бухоро филиали ва Хоразм вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази амалий фаолиятига жорий этилиши сурункали буйрак касалликлари ташхисланган катта ёшли беморларда иммун холатини баҳолаш усулини қўллаш даволаш тактикасини оптималлаштириш, касаллик якуни истиқболини белгилаш орқали ҳар бир бемор иммун статусини баҳолашда ажратилган маблағнинг 25000 сўм тежаш имкон яратиши асосланган. Хулоса: сурункали буйрак касаллигида яллиғланиш жараёни кучайиши СD25+, СD95+, СD16+-лимфоцитлар ва прокальцитонин миқдори ортиши, иммуноглобулинлар IgA, IgG, IgМ миқдорининг ўзгаришига боғлиқлиги асосланган.
тўртинчи илмий янгилиги: илк бор сурункали буйрак касаллиги кечишида IL-4, IL-6 цитокинлари, прокальцитонин ва CD3+-миқдорлари хамда ИРИ кўрсаткичи ўзгаришлари беморлар клиник ҳолати ўзгаришлари тенденцияси, интенсивлиги ва даволаш самарадорлигини кўрсатувчи юқори даражада сезгир маркёрлар эканлиги иботланганлиги бўйича «Сурункали буйрак касалликлари ташҳисланган катта ёшли беморлар иммун статусини баҳолаш усули» услубий тавсияномаси ишлаб чиқилган. Мазкур таклиф (Бухоро давлат тиббиёт институти Эксперт кенгашининг 2024 йил 29 январдаги 24-m/012-сонли хулосаси) билан тасдиқланган. Мазкур таклиф Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Бухоро филиали бўйича 24.07.2024 йилдаги 124-сонли хамда Хоразм вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 12.07.2024 йилдаги 113-I -сонли буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги илмий техник кенгашининг 2024 йил 25 сентябрдаги 06/70-сон маълумотномаси); ижтимоий самарадорлиги: илмий натижаларни клиник амалиётга жорий этилиши, сурункали буйрак касаллигини эрта ташхислаш, даволаш тактикасини оптималлаштириш, асоратлар ривожланишини камайтириш, тиббий ёрдам сифатини ошириш, ногиронлик даражасини пасайтиришга ва хаёт сифатини яхшилашга имкон яратади; иқтисодий самарадорлиги: илмий натижаларнинг Республика шошилинч тиббий ёрдам илмий маркази Бухоро филиали ва Хоразм вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази амалий фаолиятига жорий этилиши сурункали буйрак касалликлари ташхисланган катта ёшли беморларда иммун холатини баҳолаш усулини қўллаш даволаш тактикасини оптималлаштириш, касаллик якуни истиқболини белгилаш орқали ҳар бир бемор иммун статусини баҳолашда ажратилган маблағнинг 25000 сўм тежаш имкон яратиши асосланган. Хулоса: сурункали буйрак касаллиги кечишида IL-4, IL-6 цитокинлари, прокальцитонин ва CD3+-миқдорлари хамда ИРИ кўрсаткичи ўзгаришлари беморлар клиник ҳолати ўзгаришлари мос маркёрлар эканлиги асосланган.