Sayt test rejimida ishlamoqda

Курбонова Маргуба Сотволдиевнанинг    
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): 
“Бир неча соматик компонентли фразеологик бирликларнинг когнитив-семантик ва лингвокултурологик хусусиятлари (инглиз ва ўзбек тиллари мисолида)”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.4.PhD/Fil35.12.
Илмий раҳбар: Абдувалиев Махаматжон Арабович, филология фанлари доктори, профессор. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат чет тиллари институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат чет тиллари институти, PhD.03/29.12.2022.Fil.156.01.
Расмий оппонентлар: Хошимова Дилдора Мадаминовна, филология фанлари доктори, профессор; Турсунова Нодирабегим Файзулло қизи, филология фанлари бўйича фалсафа доктори.
Етакчи ташкилот: Наманган давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз ва ўзбек тилларида бир неча соматик компонентли ФБларнинг когнитив-семантик ва лингвокултурологик жиҳатларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
бир неча соматик компонентли ФБларнинг симметрик ва ассимметрик жиҳатлари ва улар таркибига кирувчи компонентларнинг валентлик имкониятлари ҳамда  тиллараро изоморф ва алломорф жиҳатлар аниқланган;
ўзбек ва инглиз тилларида соматик компонентли ФБларнинг олам лисоний манзарасини ташкиллашдаги ўрни, мақоми, морфологик ва семантик жиҳатлари очиб берилган; 
бир неча соматик компонентли моносемант ва полисемант ФБлар семантикаси таркибига кирувчи миллий-маданий семалар ва прагматик маъноларни ўзбек ва инглиз тилларда қайта яратиш усул ва методлари аниқланиб, уларнинг адекватлигини таъминлаш бўйича тавсиялар ишлаб чиқилган;
ўзбек ва инглиз тилларида миллий-маданий ва прагматик маъно ташувчи поликомпонентли фразеологик бирликлараро интралингвистик ва экстралингвистик омиллар  очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек ва инглиз тилларида бир неча соматик компонентли фразеологизмларнинг антропосентрик парадигма тадқиқи бўйича олинган натижалар асосида: 
инглиз ва ўзбек тилларида бир неча соматик компонентли фразеологик бирликлар ва уларнинг структур-семантик хусусиятларига доир, шунингдек, инглиз ва ўзбек тилларида бир неча соматик компонентли фразеологик бирликларни тизимлаштириш юзасидан ишлаб чиқилган илмий ва амалий хулосаларидан Самарқанд давлат чет тиллари институти филология фанлари номзоди, доцент Ф.Ш.Рўзиқулов раҳбарлигида бажарилган И-204-4-5 “Инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш” номли лойиҳаси доирасида фойдаланилган. (Самарқанд давлат чет тиллари институтининг 2023-йил 25-августдаги 205/02-сон маълумотномаси.) Натижада инглиз тили тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этишнинг назарий асослари турғун ва эркин сўз бирикмаси ўртасидаги умумий ва хусусийлик масалаларига тўхталиб ўтишни таъминлаган; 
олий таълим тизимида ўқитувчи ва талабаларнинг бир неча соматик компонентли фразеологик бирликларнинг инглиз ва ўзбек тилларида метафора, метонимия сифатида ишлатилиши, соматик фразеологик бирликлар асосида шаклланган фраземалар ҳамда уларнинг таҳлиллар натижасида аниқланган умумий сони, лексик-грамматик ва структурал-семантик критериялар асосида тартиб берилганлигига доир маълумотлар, шу билан бирга, инглиз ва ўзбек тилларининг бир неча компонентли соматик фразеологик бирликлари асосида ўқув луғатини тузиш тамойиллари, луғатнинг мақсад вазифаси, структур кўриниши, изоҳ ҳамда таржима тамойилларига доир маълумотлардан баҳраманд бўлиши, бир неча компонентли фразеологик бирликларнинг частотаси, яъни уларнинг мулоқотда ишлатилиш сони бўйича керакли билимлардан самарали фойдаланиши, шу билан бирга, уларнинг статистик маълумотлар билан боғлиқ билим ва кўникмаларни шакллантириш ҳамда таълим тизими жараёнини мустаҳмаҳкамлаш ва халқаролаштириш мақсадида яратилган қўлланмалар, мақолалар, тезислар ёзишда янги ёндашувлар каби илмий хулосаларидан Европа Иттифоқи томонидан Эрасмус+дастурининг 2016-2018-йилларга мўлжалланган 561624-ЭПП-1-2015-УК-ЭППКА2–CБҲЕ-СП-ЭРАСМУС + СВНЕИМЕП: “Ўзбекистонда олий таълим тизими жараёнларини модернизациялаш ва халқаролаштириш” номли лойиҳаси доирасида фойдаланилган. (Самарқанд давлат чет тиллари институтининг 2023-йил 25-августдаги 204/02-сон маълумотномаси.) Натижада лойиҳа илмий далиллар билан бойитилди, хусусан, ахборот-коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этишда бир неча соматик компонентли фразеологик бирликлар лингвистик тадқиқот обекти сифатида олиниши муҳим аҳамият касб этган. 
бир неча соматик компонентли фразеологик бирликларнинг когнитив-семантик ва лингвокултурологик хусусиятлари тўғрисидаги маълумотлардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали ДМ “Маданий-маърифий ва бадиий эшиттиришлар” муҳарририяти томонидан тайёрланган “Таълим ва тараққиёт”, “Ўзбекистон ёшлари” радиоешиттиришлар ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2023-йил 6-июлдаги 04-36-108-сон маълумотномаси). Натижада радиотингловчилар бир неча соматик компонентли фразеологик бирликларнинг инглиз ва ўзбек халқлари миллий онгида мавжуд архетип тасаввурлар умумлисоний ва миллий, ижобий, салбий ва бетараф эканлиги, уларда халқнинг интеллектуал ва ҳаётий тажрибаси, донишмандлиги, маънавий дунёси, ахлоқ-одоб стереотипларида ўз ифодасини топиши каби хулосалари эшиттиришларнинг илмий асосларга эга бўлишини таъминлаган. 

Yangiliklarga obuna bo‘lish