Хамзаева Нилуфар Тоштемировнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Болаларда COVID-19 инфекциясининг эпидемиологик хусусиятлари ва профилактикасини такомиллаштириш (Тошкент шаҳри мисолида)», 14.00.30 – Эпидемиология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.4.PhD/Tib2315.
Илмий раҳбар: Матназарова Гулбахор Султановна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами:  Тошкент тиббиёт академияси, Республика ихтисослаштирилган эпидемиология, микробиология, юқумли ва паразитар касалликлар илмий-амалий тиббиёт маркази, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.01.
Расмий оппонентлар: Искандарова Гулноза Тулкиновна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Мадреймов Амет, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: болаларда COVID-19 инфекциясининг эпидемиологик хусусиятларини аниқлаш ва профилактикасини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
аҳоли орасида мурожаатлар, эпидемиологик, рероспектив ва оператив таҳлиллар ва самарали монитроингнинг юқорилиги, аниқлиги, аҳолининг тиббий саводхонлигининг самараси ҳисобига COVID-19 билан касалланиш даражасининг худудлардаги касалланишнинг ўртача кўрсаткичларига нисабатан юқорилиги асосланган;
COVID-19 билан касалланишнинг ретроспектив  таҳлиллари асосида  болалар популяциясида уч ёшдаги болалар орасида эмлашга қарши кўрсатма мавжудлиги, уларнинг таббий иммун тизимининг пастлиги ҳисобига «иммун бўшлиқ» ҳосил бўлганлиги натижасида COVID-19 билан касалланиш кўрсаткичлари 7-18 ёшдаги бўлган болаларга нисбатан кескин юқорлиги исботланган;
5-11 ёшли болаларни COVID-19га қарши mRNK li BNT162b2 (Pfizer/BioNTech) вакцинаси билан эмлашдан кейинги 51-куни сероконверсия даражаси тўлиқ таъминланиши ҳисобига касалликнинг юқиш хавфини камайиши, вирус юққандан кейинги кечиши даржасининг енгил ўтиш ҳолати исботланган;
COVID-19 инфекцияси профилактикасини болалар орасида такомиллаштириш учун асосий ва бустер миқдорда эмлаш муддатлари ҳамда вакциналарни қўллаш самарадорлигини баҳолаш алгоритми ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Болаларда COVID-19 инфекциясининг эпидемиологик хусусиятлари ва профилактикасини такомиллаштириш (Тошкент шаҳри мисолида) бўйича олинган илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: аҳоли орасида мурожаатлар, эпидемиологик, рероспектив ва оператив таҳлиллар ва самарали монитроингнинг юқорилиги, аниқлиги, аҳолининг тиббий саводхонлигининг самараси ҳисобига COVID-19 билан касалланиш даражасининг худудлардаги касалланишнинг ўртача кўрсаткичларига нисбатан юқорилиги асосланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 20 июндаги 06-23/64-t-сон билан тасдиқланган «Болаларда COVID-19 инфекцияси билан касалланишнинг эпидемиологик хусусиятлари ва профилактикаси» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Ўзбекистон Республикаси соғлиқни сақлаш вазирлиги санитария эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитасининг Тошкент шаҳар бошқармаси бўйича 18.08.2024 йилдаги 05-12б/4419-сон, Ўзбекистон Республикаси соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитасининг Тошкент вилоят бошқармаси бўйича 25.09.2023 йилдаги 128-П-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 25 сентябрдаги 06/108-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: болалар орасида мурожаатлар, рероспектив ва оператив таҳлил ва самарали монитроинг ҳамда  аҳолининг тиббий саводхонлигининг самараси ҳисобига COVID-19 билан касалланиш даражасининг худудлардаги касалланишнинг ўртача кўрсаткичларига нисбатан юқорилиги инобатга олиб, ташхислаш  ва чора-тадбирларни амалга ошириш учун хизмат қилиш тартибини ишлаб чиқиш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: болалар орасида COVID-19 билан касалланиш даражаси камайтириш натижасида ўртача бир курс даволаниш натижасида кунига ўртача 109000 сўмдан бир марталик даволаниш учун бир беморга 763000 сўмни, агар асоратлар қайт қилинса, йилига тўрт марта даволаниш учун 3052000 сўмни ташкил қилади. COVID-19 билан касалланиш даражасининг камайтириш учун бир нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларини 3052000 сўмга иқтисод қилиш имконини беради.
иккинчи илмий янгилик: COVID-19 билан касалланишнинг ретроспектив  таҳлиллари асосида  болалар популяциясида уч ёшдаги болалар орасида эмлашга қарши кўрсатма мавжудлиги, уларнинг таббий иммун тизимининг пастлиги ҳисобига «иммун бўшлиқ» ҳосил бўлганлиги натижасида COVID-19 билан касалланиш кўрсаткичлари 7-18 ёшдаги бўлган болаларга нисбатан кескин юқорлиги исботланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 20 июндаги 06-23/64-t-сон билан тасдиқланган «Болаларда COVID-19 инфекцияси билан касалланишнинг эпидемиологик хусусиятлари ва профилактикаси» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Ўзбекистон Республикаси соғлиқни сақлаш вазирлиги санитария эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитасининг Тошкент шаҳар бошқармаси бўйича 18.08.2024 йилдаги 05-12б/4419-сон, Ўзбекистон Республикаси соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитасининг Тошкент вилоят бошқармаси бўйича 25.09.2023 йилдаги 128-П-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 25 сентябрдаги 06/108-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: COVID-19 билан касалланишнинг ретроспектив  таҳлиллари асосида  болалар популяциясида уч ёшдаги болалар орасида эмлашга қарши кўрсатма мавжудлиги, уларнинг таббий иммун тизимининг пастлиги ҳисобига «иммун бўшлиқ» ҳосил бўлганлиги натижасида COVID-19 билан касалланиш кўрсаткичлари 7-18 ёшдаги бўлган болаларга нисбатан кескин юқорлиги ҳисобига болалар орасида мурожаатлар, рероспектив ва оператив таҳлил ва самарали монитроинг ҳамда аҳолининг тиббий саводхонлигининг самараси ҳисобига COVID-19 билан касалланиш даражасининг худудлардаги касалланишнинг ўртача кўрсаткичларига нисбатан юқорилиги асосланиб, ташхислаш  ва чора-тадбирларни амалга ошириш учун хизмат қилиш тартибини ишлаб чиқиш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: COVID-19 билан касалланишнинг ретроспектив таҳлиллари асосида болалар популяциясида уч ёшдаги болалар орасида эмлашга қарши кўрсатма мавжудлиги, уларнинг таббий иммун тизимининг пастлиги ҳисобига «иммун бўшлиқ» ҳосил бўлганлиги натижасида COVID-19 билан касалланиш кўрсаткичлари 7-18 ёшдаги бўлган болаларга нисбатан кескин юқорлигини камайтириш натижасида ўртача бир курс даволаниш натижасида кунига ўртача 120000 сўмдан бир марталик даволаниш учун бир беморга 1080000 сўмни, агар асоратлар қайт қилинса, йилига икки марта даволаниш учун 2160000 сўмни иқтисод қилиш имконини берган. COVID-19 билан касалланиш даражасининг камайтириш учун бир нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларини 2160000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган.
учинчи илмий янгилик: 5-11 ёшли болаларни COVID-19га қарши mRNK li BNT162b2 (Pfizer/BioNTech) вакцинаси билан эмлашдан кейинги 51-куни сероконверсия даражаси тўлиқ таъминланиши ҳисобига касалликнинг юқиш хавфини камайиши, вирус юққандан кейинги кечиши даржасининг енгил ўтиш ҳолати исботланганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 20 июндаги 06-23/64-t-сон билан тасдиқланган «Болаларда COVID-19 инфекцияси билан касалланишнинг эпидемиологик хусусиятлари ва профилактикаси» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Ўзбекистон Республикаси соғлиқни сақлаш вазирлиги санитария эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитасининг Тошкент шаҳар бошқармаси бўйича 18.08.2024 йилдаги 05-12б/4419-сон, Ўзбекистон Республикаси соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитасининг Тошкент вилоят бошқармаси бўйича 25.09.2023 йилдаги 128-П-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 25 сентябрдаги 06/108-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: 5-11 ёшли болаларни COVID-19га қарши mRNK li BNT162b2 (Pfizer/BioNTech) вакцинаси билан эмлашдан кейинги 51-куни сероконверсия даражаси тўлиқ таъминланиши ҳисобига касалликнинг юқиш хавфини камайиши, вирус юққандан кейинги кечиши даржасининг енгил ўтиш ҳолати юқорилиги ҳисобига эрта  ташхислаш ва  самарали  даволаш чора-тадбирларни амалга ошириш учун хизмат қилиш тартибини ишлаб чиқиш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: COVID-19га қарши mRNK li BNT162b2 (Pfizer/BioNTech) вакцинаси билан эмлашдан кейинги 51-куни сероконверсия даражаси тўлиқ таъминланиши ҳисобига касалликнинг юқиш хавфини камайтириш натижасида ўртача бир марталик вакицина бир нафар бола учун 303000 сўмни, умумий 205 нафар вакцина олган болалар учун 65145000 сўмни иқтисод қилиш имконини берган. COVID-19 билан касалланиш даражасининг камайтириш учун бир нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларини 303000 сўмга иқтисод қилиш имконини беради.
тўртинчи илмий янгилик: COVID-19 инфекцияси профилактикасини болалар орасида такомиллаштириш учун асосий ва бустер миқдорда эмлаш муддатлари ҳамда вакциналарни қўллаш самарадорлигини баҳолаш алгоритми ишлаб чиқилганлиги бўйича таклифлар Тошкент тиббиёт академияси Мувофиқлаштирувчи эксперт кенгаши томонидан 2023 йил 20 июндаги 06-23/64-t-сон билан тасдиқланган «Болаларда COVID-19 инфекцияси билан касалланишнинг эпидемиологик хусусиятлари ва профилактикаси» номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Ўзбекистон Республикаси соғлиқни сақлаш вазирлиги санитария эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитасининг Тошкент шаҳар бошқармаси бўйича 18.08.2024 йилдаги 05-12б/4419-сон, Ўзбекистон Республикаси соғлиқни сақлаш вазирлиги хузуридаги санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги қўмитасининг Тошкент вилоят бошқармаси бўйича 25.09.2023 йилдаги 128-П-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлиги ҳузуридаги Илмий техник кенгашининг 2024 йил 25 сентябрдаги 06/108-сон хулосаси). Ижтимоий самарадорлиги: COVID-19 инфекцияси профилактикасини болалар орасида такомиллаштириш учун асосий ва бустер миқдорда эмлаш муддатлари ҳамда вакциналарни қўллаш самарадорлигини баҳолаш алгоритми ишлаб чиқилган болалар орасида мурожаатлар, рероспектив ва оператив таҳлил ва самарали мониторинг ҳамда аҳолининг тиббий саводхонлигининг самараси ҳисобига касалланиш даражасининг хавфини камайтиришнинг самарали чора-тадбирларни амалга ошириш учун хизмат қилиш тартибини ишлаб чиқиш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: COVID-19 инфекцияси профилактикасини болалар орасида такомиллаштириш учун асосий ва бустер миқдорда эмлаш ҳисобига касалланиш даражасини камайтириш натижасида бир нафар бола учун 303000 сўмни, умумий 205 нафар вакцина олган болалар учун 65145000 сўмни иқтисод қилиш имконини берган. COVID-19 билан касалланиш даражасининг камайтириш учун бир нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларини 303000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган.