Эшқулова Хилола Шойимқул қизинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақидаги эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Сут чорвачилигида кичик тадбиркорликни ривожлантиришнинг ташкилий – иқтисодий асосларини такомиллаштириш”, 08.00.04 – Қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.1.PhD/Iqt3705.
Илмий раҳбар: Сатторкулов Обидкул Турдикулович, иқтисодиёт фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Гулистон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Бердақ номидаги Қорақалпоқ давлат университети, PhD.03/30.01.2020.I.20.06.
Расмий оппонентлар: Аллаяров Пиратдин Атабаевич, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент; Адилчаев Рустем Турсинбаевич, иқтисодиёт фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Жиззах политехника институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади сут чорвачилигида кичик тадбиркорликни ривожлантиришнинг ташкилий - иқтисодий асосларини такомиллаштириш бўйича илмий тавсияларни ҳамда амалий таклифларни  ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
чорвачиликнинг сутчилик тармоғини давлат томонидан қўллаб-қувватлашни грантлар ажратиш шаклида амалга оширишда хўжаликдаги мавжуд қорамоллар сони ва улардан олинаётган маҳсулотлар ҳажмини ошириш билан бир қаторда уларнинг озуқа базасини ҳам сифат, ҳам миқдор жиҳатдан мустаҳкам ташкил этиш учун субсидиялар ажратишни йўлга қўйиш таклифи асосланган;
агросаноат мажмуасининг сут чорвачилигида давлат-хусусий шериклик асосида инвестиция лойиҳасини амалга ошириш модели деҳқон ва томорқа хўжаликлари, майда товар ишлаб чиқарувчиларнинг лойиҳани амалга ошириш жараёнида фойданинг бир қисмини олиш ва лойиҳа охирида илғор технологиялардан фойдаланган ҳолда ташкил этилган самарали ишлаб чиқариш жараёнига эгалик қилишдан иборат манфаатлари кафолатлаш тартибини киритиш орқали такомиллаштирилган;
сут чорвачилигига узоқ муддатли инвестицияларни киритиш истагида бўлган йирик молиявий барқарор ташкилотлар томонидан кичик хўжаликлар томонидан етиштирилган хом сутнинг маълум қисмини аниқ белгиланган вақт ва тартибда сутнинг мазкур ҳудуддаги ўртача қийматидан паст бўлмаган нархда сотиб олинишини кафолатлаш таклифи асосланган;
Сирдарё вилоятида ишлаб чиқариш барқарорлигига таъсир этувчи омиллар ўртасидаги боғлиқликни ифодаловчи эконометрик модел асосида сутчилик йўналишидаги кичик тадбиркорлик субектларининг сони ва сут ишлаб чиқариш ҳажмининг 2030-йилга қадар прогноз параметрлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Сут чорвачилигида кичик тадбиркорликни ривожлантиришнинг ташкилий-иқтисодий асосларини такомиллаштириш бўйича олинган илмий таклиф ва амалий тавсиялар асосида:
чорвачиликнинг сутчилик тармоғини давлат томонидан қўллаб-қувватлашни грантлар ажратиш шаклида амалга оширишда хўжаликдаги мавжуд қорамоллар сони ва улардан олинаётган маҳсулотлар ҳажмини ошириш билан бир қаторда уларнинг озуқа базасини ҳам сифат, ҳам миқдор жиҳатдан мустаҳкам ташкил этиш учун субсидиялар ажратишни йўлга қўйиш таклифи Сирдарё вилояти Қишлоқ хўжалиги бошқармасида амалиётга жорий этилган (Сирдарё вилояти Қишлоқ хўжалиги бошқармасининг 2024 йил 23 октабрдаги 01/05-07-175-сон ҳамда Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги Сирдарё вилояти бошқармасининг 2024 йил 5 декабрдаги 01-04-5/328-сон маълумотномалари). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида деҳқон ва фермер хўжаликларида сут етиштириш самарадорлигини ва тармоқда тадбиркорлик фаолиятини ривожлантириб аҳоли даромадларини ошириш имконини берган;
агросаноат мажмуасининг сут чорвачилигида давлат-хусусий шериклик асосида инвестиция лойиҳасини амалга ошириш модели деҳқон ва томорқа хўжаликлари, майда товар ишлаб чиқарувчиларнинг лойиҳани амалга ошириш жараёнида фойданинг бир қисмини олиш ва лойиҳа охирида илғор технологиялардан фойдаланган ҳолда ташкил этилган самарали ишлаб чиқариш жараёнига эгалик қилишдан иборат манфаатлари кафолатлаш тартибини киритиш орқали такомиллаштириш таклифи Сирдарё вилояти Қишлоқ хўжалиги бошқармасида амалиётга жорий этилган (Сирдарё вилояти Қишлоқ хўжалиги бошқармасининг 2024 йил 23 октабрдаги 01/05-07-175-сон ҳамда Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги Сирдарё вилояти бошқармасининг 2024 йил 5 декабрдаги 01-04-5/328-сон маълумотномалари). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида кичик сут етиштирувчи ва уни қайта ишловчи субектлар фаолиятига инвестиция жалб этиш ҳажми ошишига эришилган;
сут чорвачилигига узоқ муддатли инвестицияларни киритиш истагида бўлган йирик молиявий барқарор ташкилотлар томонидан кичик хўжаликлар томонидан етиштирилган хом сутнинг маълум қисмини аниқ белгиланган вақт ва тартибда сутнинг мазкур ҳудуддаги ўртача қийматидан паст бўлмаган нархда сотиб олинишини кафолатлаш таклифи Сирдарё вилояти Қишлоқ хўжалиги бошқармасида амалиётга жорий этилган (Сирдарё вилояти Қишлоқ хўжалиги бошқармасининг 2024 йил 23 октабрдаги 01/05-07-175-сон ҳамда Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги Сирдарё вилояти олий таълим, фан ва инновациялар бошқармасининг 2024 йил 5 декабрдаги 01-04-5/328-сон маълумотномалари). Мазкур илмий таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида янги сут етиштирувчи ва уни қайта ишловчи хўжаликлар ҳамда тадбиркорлик субектлари яратилишига ва тармоқда қўшилган қиймат занжири таъминланишига эришилган;
Сирдарё вилоятида ишлаб чиқариш барқарорлигига таъсир этувчи омиллар ўртасидаги боғлиқликни ифодаловчи эконометрик модел асосида сутчилик йўналишидаги кичик тадбиркорлик субектларининг сони ва сут ишлаб чиқариш ҳажмининг 2030 йилга қадар ишлаб чиқилган прогноз параметрлари Сирдарё вилояти Қишлоқ хўжалиги бошқармасида амалиётга жорий этилган (Сирдарё вилояти Қишлоқ хўжалиги бошқармасининг 2024 йил 23 октабрдаги 01/05-07-175-сон ҳамда Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги Сирдарё вилояти бошқармасининг 2024 йил 5 декабрдаги 01-04-5/328-сон маълумотномалари). 2024 йилда 405 236,5 тоннадан бошланган ишлаб чиқариш ҳажми, 2030 йилга келиб 473 539,9 тоннага етади. Бу ўсиш ўртача 2.6% ни ташкил этади ва бу ишлаб чиқариш самарадорлиги ва бозор талабининг ўсишини кўрсатади. Янги очилган тадбиркорлик субъектлари сони эса йилига 1 ёки 2 бирликдан ортиб бориши таъсирида бозор рақобатининг кучайиши ва инновацияларни жорий этиш имкониятининг яратилиши аниқланган.