Хужақулов Файзи Мардановичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Сирдарё вилояти тупроқ-иқлим шароитига мос узум навларини танлаш ва кўчатини етиштириш технологиясини ишлаб чиқиш”, 06.01.07-Мевачилик ва узумчилик (Қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.PhD/Qx1396
Илмий раҳбар Султонов Комолитдин Садриддинович, қишлоқ хоъжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Гулистон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети, DSc.05/29.04.2022.Qx.13.04.
Расмий оппонентлар: Буриев Хасан Чутбаевич, биология фанлари доктори, профессори; Маликов Азим Неъматович, қишлоқ хўжалиги фанлари бўйича фалсафа доктори.
Етакчи ташкилот: Академик М.Мирзаев номли Боғдорчилик, узумчилик ва виночилик илмий тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Сирдарё вилояти тупроқ-иқлим шароитига мос узумнинг хўраки, кишмишбоп ва шароббоп навларини танлаш ва кўчат етиштириш агротехникасини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
илк бор Сирдарё вилоятининг шўрланган тупроқ-иқлими шароитида истиқболли етиштириш мумкин бўлган хўраки Тайфи розовый, кишмишбоп Кишмиш Согдиана ва шароббоп Баян ширей навлари танланган;
ток қаламчалари экишдан олдин килчёвка қилинганда Тайфи розовый навида тутувчанлик 81,0 %, Кишмиш Согдиана навида 81,5 % ҳамда Баян ширей навида 84,0 % гача етиши аниқланган;
қаламчаларни экишдан олдин тупроққа 40 тонна органик, ўсув даврида Н70 П50 К20 минерал ўғитлар солинганда тутувчанлик хўраки Тайфи розовый навида 88,5 % Кишмиш Согдиана навида 83,5 % ва Баян ширей навида 89,0 % га етиши аниқланган;
ток қаламчаларида энг юқори тутувчанлик ИМКнинг 50 мг/л сув эритмаси билан ишлов берилганда – Тайфи розовый навида 92,5 %, Кишмиш Согдиана навида 84,5 % ва Баян ширей навида 93,0 % бўлиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Сирдарё вилояти тупроқ-иқлим шароитига мос узум навларини танлаш ва етиштириш агротехникасини ишлаб чиқиш бўйича олиб борилган илмий-тадқиқот натижалари асосида:
ток кўчатларини ёғочлашган қаламчалардан етиштиришда органик ва минерал ўғитларни қўллаш ишланмаси Сирдарё вилояти Мирзаобод тумани “Акобир Азамат Сабина Файз” фермер хўжалигида 0,5 гектар, “Лапас ота анорлари” фермер хўжалигида 0,5 гектар ва Боёвут “Абдувоит Мирзиё” фермер хўжалигида 1,0 гектар, жами 1,5 гектар майдонда жорий этилган (Қишлоқ хўжалигида билим ва ииновациялар миллий марказининг 2024 йил 7-августдаги 05/06-04-362-сон маълумотномаси). Бунинг натижасида қаламчаларни экишдан олдин тупроққа 20 дан 40 тоннагача меъёрда органик ва ўсув даврида Н30П20К10 дан Н70П50К20 меъёрда минерал ўғитлар қўлланилганда 1,3 мингдан 4,2 мингтагача қўшимча кўчат етиштирилган, иқтисоддий самарадорлик 130,4 % ни ташкил этган;
ток кўчатларини ёғочлашган қаламчалардан етиштиришда уларга экиш олди механик ишлов бериш ва ўстирувчи моддалардан фойдаланиш ишланмаси Сирдарё вилояти Мирзаобод тумани “Акобир Азамат Сабина Файз” фермер хўжалигида 0,5 гектар, “Лапас ота анорлари” фермер хўжалигида 0,5 гектар ва Боёвут “Абдувоит Мирзиё” фермер хўжалигида 1,0 гектар, жами 1,5 гектар майдонда жорий этилган (Қишлоқ хўжалигида билим ва ииновациялар миллий марказининг 2024 йил 7-августдаги 05/06-04-362-сон маълумотномаси). Бунинг натижасида қаламчаларни экишдан олдин килчёвкалаш ва уларга ўстирувчи ИМК моддаси билан 50 мг/л меъёрда ишлов берилганда 3,7 мингдан 7,5 минг тагача қўшимча кўчат ва уларнинг реализациясидан навлар бўйича мос ҳолда 22857 минг сўмдан 34068 минг сўмгача қўшимча даромад олинган.